Codex colbertinus parisiensis [microform]. Qvatuor Evangelia ante Hieronymum latine translata post editionem Petri Sabatier cum ipso codice collatam

Clas

Book

XJniversity of Chicago Library

GIVEN BY

Beside the viain topic this Book also treats of
Suhject No. Onpage j Subject No. Onpage

CODEX COLBERTINUS

PARISIENSIS.

QYATUOR EVANGELIA

ANTE HIERONYMUM LATINE TRANSLATA
POST EDITIONEM PETRI SABATIEE CUM IPSO CODICE

COLLATAM

DETsT'0 EDIDIT -

J. BELSHEIM.

CHRISTIANI^.

SUMPTIBITS LIBRAKI^ ALBERTI CAMMERMEYERI.

MDCCCLXXXVIii.

^^ K'^' s^ \

M ^

^

PR£EATIO,

Sicut Gigas librorum Holmiensis codex unicus est, adliue
notus, qui textum Actorum Apostolorum, ante Hieronymnm La-
tine translatum, totum et eompletum '•'') continet, ita codex Col-
bertinus Parisiensis unicus codex est, adhue notus, qui textum
omnium quatuor evangeliorum eompletum, sine lacunis, in eadem
translatione antiquissima eontinet. Quamobrem, et quia hic textus
evangeliorum ex codice Colbertino tantummodo in opere grandi,
magni pretii, raro, quod inscribitur «Bibliorum sacrorum latiaee
versiones antiquae sev Vetusltalica etc», a Petro Sabatier, Parisiis
1751 edito, continetur, editionem novam parvi pretii. desiderandam
esse putavi et, autumno 1885 aliquot dies Parisiis commorans,
editionem Petri Sabatier cum ipso codiee festinanter contuli et
banc editionem ita paravi.

Codex Colbertinus, in bibliotheca Nationali Parisiensi asser-
vatus, Novum Testamentum totum, quatuor evangelia ita in trans-
latione antiqua ante Hieronymum facta, ceteros libros in trans-
latione Vulgata, continet. Scriptus est in tenera membrana sseculo
XI, fortasse etiam serius ; scriptura eius cursiva est pulchra,
SEepe compendiose scripta, ut in hisce speeiminibus:

Marc. 8, 39 : & dicebat illis : am am dico vob' qm sunt
i i _

hic qda de hie stantib' q n gustabt morte donec videant regnii

di venisse in virtute. Marc. 11, 27 — 29 : Et venit itum ierosolyma

_ i _

k cu deambulabat in teplo uenei' ad illii pncipes sacdotum &

a i

scribae et seniores et dixei* ei In q potestate hsec facis & qs

i

t dedit hac potestate ut ista facis. Ihs u respondit eis dicens.
Marc. 12, 32.33: Un' -^ H ds & n e ali' pt" eii & diligere elT
ex toto corde 7 ex tota ama 7 ex tota uirtute & diligere

a i ?

pximu taq seipsum mai' est omib' holocaustomatib' et sacficii?.

*) In libro, qui inscribitur. ^Die Apostelgeschichte und dieOffen-
barung Johannis-':, a me edito, Christianiae 1879.

lY

Altitudo foliorum huius codicis pulclierrimi est 26 cm.,
latitudo 15 em. ; quseque pagina binas columnas liabet et
quEeque columna 40 versiis. Litera initialis cuiusque evangelii
pulclierrima est. Prima litera cuiusque brevis rubro colore scripta
est. Ut in plurimis codicibus evangeliorum antiquissimis est textus
evangeliorum in codice Colbertino in breves (Mattli. in 74, Marc.
in 47, Luc. in 79, loh. in 36) et in canones Ammonio-Eusebia-
nos divisus. Prologi, a Hieronymo scripti, ut j)utatur, et in-
dices breviorum cuiusque evangelii in codice adsunt.

Ortbograpliia codicis est in editione Petri Sabatier ssepe mu-
tata (ex. gr. tentatio pro temjptacio). Sed liae in editione mea
conatus sum, ex notis meis Parisiis factis, orthograpliia ipsius
codicis uti. Nou multa menda in editione Petri Sabatier
inveni et notavi, ita Matth. 5, 8: muncU corde (Sabatier;
mundo corde) 12^ 33: cognoscitur (Sab. : agnoscitur) : 14,
31: et extendit manum (Sab. omisit hgec verba) 17, 5: obum-
bravit eos (Sab. obumbr. ea); 26, 59 (non 29) in fine; et non
invenerunt (Sab. om.); Marc. 2, 7: hlaspliemias (Sabb. blasphe-
mans); 5, 5 in fine: concidens se lapidihus (Sah. om.) ; 10,
24: iterum dixit, (Sab. iterum dieit): Luc. 1, 56: deum (Sab.
dominum). loh. 14, 4: sitis (Sab. scitis), 16, 5; quo vadis
(Sab, ciuo vado) ; 17, 6; omnihus (Sab. hominibus).

In editione Petri Sabatier leguntur secundum Valgatam aliquot
verba aut sententise, quse non in ipso Codice Colbertino inveni :
h^c in editione mea uncis [ ] inclusa sunt; Matth. 16, 25;
Luc. 1, 70: 3, 13; loh. 10, 22. 23; 15, 10; 17, 16;

Corrigenda sunt hsee menda, quae ex editione Petri Sabatier
irrepserunt, ubi legenda sunt: Matth. 13, 29 : Et ait illis non;
26, 15: At illi constituerunt illi XXX argenteos; Marc. S,
39; amen, amen; Lue. 24,24: et invenerunt istcL sicut.

Plura peculiaria habet textus evangeliorum antiquissimus
codicis Colbertini, inprimis accomodatio locorum multorum ad lo-
cos parallellos, ex gr. Marc. 1, 4 cfr. Luc. 3, 5; Luc. 4, 1 — 12
cfr. Matth. 4, 1 — lO; nomina duorum latronum Matth. 27, 38
et Marc. 15, 7 pl.

Restat ut gratias quam maximas ago et prEefecto biblio-
thec» Nationalis Parisiensis et aliis, qui munere ibi funguntur, ob
benevolentiam pr^stitam mihi Parisiis commoranti. Simiiiter
gratias quam maximas ago administratoribus sectionis NorvegicEe
societatis Letterstedtianse, quod partem sumptuum huius opus-
culi edendi hsec societas suppeditavit.

Cbristianige, mensi Novembri MDCCCLXXXVIII.

J. JBelsheim.

EVANGELIUM SEOUNDUM MATTHIIUM.

1. 1 Liber generaeionis lesii Christi filii David filii Abra-
bam. 2 Abrabani genuit Ysaac, Ysaae genuitlacob, Tacob autein
genuit ludam et fratres eius. 3 ludas autem genuit Phares et
Zaram de Thamar, Phares autem genuit Esrom, Esrom- autem
genuit Aram, 4 Aram autem genuit Aminadab, Aminadab autem
genuit Naasson, Naasson autem genuit Salmon, 5 Salmon autem
genuit Booz de ]lahab, Boos autem genuit Obeth ex Ruth,
Obed autem genuit lesse, lesse autem genuit David regem. 6
David autem rex genuit Salomonem ex ea quse fuit Urise, 7 Sa-
lomon autem genuit Roboam, Roboam autem genuit Abiud,
Abiud autem genuit Asaph, 8 Asaph autem genuit losaphat, losa-
phat autem genuit loram, loram autem genuit Oziam, 9 Ozias
autem genuit loatham, loathapa autem genuit Achaz, Achaz autem
genuit Ezechiam, 10 Ezechias autem genuit Manassen, Manasses
autem genuitAmos, Amos autem genuit losiam, 11 losias autem
genuit lechoniam et fratres eius in transmigracionem Babilonis.
12 Et post transmigracionem Babilonis lechonias genuit Sala-
thiel, Salathiel autem genuit Zorobabcl, 13 Zorobabel autem
genuit Abiut, Abiut autem genuit Eliachim, Eliachim autem genuit
Azor, 14 Azor autem genuit Saddoch, Saddoch autem genuit Achim,
Achim autem genuit Eliud, 1 5 Eliud autem genuit Eleazar, Elea-
zar autem genuil Matthan, Matthan autem genuit lacob, 16 lacob
autem genuit loseph cui desponsata virgo Maria; Maria autem
genuit lesum, qui dicitur Christus. 17 Omnes ergo generaciones
ab Abraham usque ad David generaciones sunt XIV, et aDavid
rege usque ad transmigracionem Babilonis generaciones sunt
XIV, et a transmigracione Babilonis usque ad Christum gene-
raeiones sunt XIV. Omnes itaque generaeiones ab Abraham
usque ad adventum lesu Christi generaciones sunt XLII.
18 Christi autem generaeio sic erat. Cum desponsata esset
mater eius Maria loseph, priusquam' convenirent inventa est
prsegnans de spiritu sancto, 1 9 loseph autem vir eius, cuin esset
1 — Cod. Colb.

2 Ev. sec. 0. 1. 2

homo iustus et nollet eam traducere, voluit occulte dimittere
eam. 20 Hsec autem eo cogitante, ecce angelus domini apparuifc
in somnis ei dicens loseph fili David, ne timueris Mariam aeci-
pere coniugem tuam quod enim ex ea nascitur, de spiritu sancto
est. 21 Pariet autem filium, et vocabis nomen eius lesum :
ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum. 22
Hoc autem totum factum est ut adimpleretur id quod dietum
est a domino per Ysaiam proplietam dicentem 23 Eece virgo in
utero concipiet et pariet filium, et vocabunt nomen eius Emma-
nuel, quod est interpretatum Nobiscum deus. 24 Exsurgens autem
loseph a somno fecit sicut praecepit ei angelus domini, et accepit
coniugem suam. 25 Et non cognovit eam donec pareret filium
et vocavit nomen eius lesum.

II. 1 Cum ergo natus esset lesus in Bethleem civitate
Iuda3jB in diebus Herodis regis, ecce magi ab oriente venerunt
in lerosolimam 2 dicentes Ubi est qui natus est rex ludgeorum?
vidimus enim stellam eius in oriente, et venimus adorare eum,

3 Audiens autem rex Herodes turbatus est, et omnis leroso-
lima cum eo. 4 Et congregavit omnes principes sacerdotum et
scribas populi et interrogavit ab eis ubi Christus nascitur. 5 At
illi dixerunt ei In Bethleem ludaese. Sic enim dictum est per
prophetam 6 Et tu Bethleem ludaese non es minima inter prin-
cipes luda: ex te enim exiet dux qui regat populum meum
Israel. 7 Tunc Herodes vocavit ad se occulte magos et diligenter
exquisivet ab eis tempus quando paruit eis stella 8 et naisit
illos in Bethleem dicens Ite et interrogate diligenter de puero;
et cum inveneritis renunciate mihi, ut et ego veniam et adorem
illum. 9 Qui cum audissent regem, abierunt. Et ecce stella,
quam viderant in oriente, antecedebat eos usquedum venit et
stetit supra puerum. 10 Videntes autem stellam gavisi sunt
gaudio magno valde, 11 et intrantes in domum invenerunt pue-
rum cum Maria matre eius, et procidentes adoraverunt eum,
et apertis thesauris suis obtulerunt ei munera, aurum tus
et mirram. 12 Et admoniti in somnis ne redirent ad Hero-
dem, et per aliam viam reversi sunt in regionem suam.
13 Qui cum recessissent, ecce angelus domini apparuit in
somnis loseph dicens Surge et accipe puerum et matrem eius
et fuge in ^gyptum, et esto ibi usque dum dicam tibi : futurum
est enim ut Herodes quaerat puerum istum perdere. 14 Sur-
gens auten loseph a somno accepit puerum et matrem eiu&
nocte et abiit in JEgyptum, 15 et erat ibi usque ad con-
summacionem Herodis; ut adimpleretur quod dictum est a do-
mino per prophetam dicentem Ex ^Egypto vocavi filitim meum.
16 Tunc Herodes vidit quoniam delusus est a magis iratus
est valde, et misit et occidit omnes pueros qui erant in Bethleem

C. 2. 3. Matth. 3

et in omnibus regionibus eius, a bimatu et infra, secundum tempus
quod exquisierat a magis. 17 Tunc adimpletum est quod dic-
tum est per leremiam prophetam dicentem. 18 Yox in Rama
audita est, ploratus et ululatus multus: Racliel plorans filios suos,
et noluit consolari, quia non sunt. 1 9 Defuncto autem Herode, ecce
angelua do;tnini apparuit in somnis losepli in Mgypto 20 dicens Surge
accipe puerum et matrem eius et vade in terram Israel : defuncti sunt
enim qui quaerebant animam pueri. 31 Bt surgens losepb accepit
puerum et martrem eius, et venit in terram Israel. 22 Audiens au-
tem loseph quod Arcbelaus in ludsea regnaret pro Herode patre suo,
timuit illo ire, et admonitus in somnis secessit in partes Galilaeae.
23 Et venit et babitavit in civitatem quse vocatur Nazaretb; ut
adimpleretur quod dictum est per prophetas quoniam Nazorseus
voeabitur.

III. 1 In illis autem diebus venit lobannes baptista pras-
dicans in deserto ludsese 2 et dicens Psenitenciam agite: appro-
pinquavit enim regnum cselorum. 3 Hic est enim de quo dictum
est per Ysaiam propbetam dicentem Vox clamantis in deserto
Parate viam domini, rectas facite semitas eius. Omnis vallis
implebitur et omnis mons et eollis humiliabitur et erunt prava in
directa et aspera in viam planam et videbit omnis earo salutare
dei. 4 Ipse autem lohannes habebat vestimentum de pilis came-
lorum et zonam pelliciam circa lumbos suos ; esea autem eius
erat locustae et mel silvestre. 5 Tunc exibant ad eum ab leroso-
limis a ludsea et omnes qui commorabuntur circa lordanem, 6
et baptizabantur ab illo in lordane confitentes peccata sua. 7
Videns autem multos Pharisaeorum et Sciuducseorum venientes
ad baptismum suum dixit eis Progenies viperarum, quis demon-
strabit vobis fugere ab ira ventura? 8 Facite ergo fructum di-
gnum psenitencise, 9 et nolite proferre vos dicentes Patrem ha-
bemus Abraham; dico enim vobis quoniam potens est deus ex
lapidibus istis suscitare filios Abrahae. 10 lam enim securis ad
radices arborum posita est; omnis ergo arbor quse non facit
fructum bonum excidetur et in ignem mittetur. 1 1 Ego quidem
vos baptizo in aqua in pEenitenciam ; qui autem post me venit,
fortior me est, cuius non sum dignus calciamenta portare: ipse
vos baptizabit in spiritu sancto et in igni. 12 Habens ventilabrum
in manu sua, et permundabit aream suam, et congregabit triti-
cum suum in orreum, paleas autem comburet igni inextinguibili.
13 Tunc venit lesus a Galilgea in lordanem ad lohannem
ut baptizaretur ab eo. 14 Et prohibebat eum lohannes dicens
Ego debeo a te baptizari, et tu venis ad me? 15 Eespondens
autem lesus dixit ei Sine modo : sic enim decet nos implere
omnem iusticiam. Tunc baptizavit eum. 16 Et baptizato lesu
confestim ascendit de aqua, et ecce aperti sunt ei cseli, et vidit
spiritum descendentem de caelo sicut columbam venientem in

4 Ev. sec. C. 3. 4. 5.

ipsum. 17 Et ecce vox de caelis dicens Hic est filius meus di-
lectissimus, in quo bene complacui.

IV. 1 Tunc lesus ductus est in desertum a spiritu ut
temptaretur a diabolo. 2 Et eum ieiunasset XL diebus et
XL noctibus, postea esuriit. 3 Et accessit ad eum temptator
diabolus et dixit illi Si filius dei es, dic ut lapides isti panes
fiant. 4 Cui respondens lesus dixit illi Scriptum est Non tantum
in pane vivet bomo, sed in omni verbo dei quod proeedit
de ore. 5 Tunc assumpsit eum diabolus in sanctam civitatem et
statuit eum super pinnam templi, 6 et dixit ei Si filius dei es,
mitte te deorsum : scriptum est enim quia angelis suis mandavit
de te, ut in manus tollant te, ne forte ofiendas ad lapidem
pedem tuum. 7 Ait illi iterum lesus Scriptum est Non temptabis
dominum deum tuum. 8 Iterum assumpsit eum diabolus in
montem excejsum nimis, et ostendit ei omnia regna mundi et
lionorem eorum, 9 et dixit illi Hasc omnia tibi dabo, si proci-
dens adoraveris me. 10 Tunc dixit ei lesus Vade retro satana:
scriptum est enim Dominum deum tuum adorabis et illi soli servies.
J 1 Tunc reliquit eum diabolus, et ecce angeli accesserunt et mini-
strabant ei. ] 2 Cum audisset autem lesus quod lohannes traditus
esset secessit in Galilaeam, 1 3 et relicta civitate Nazaretb venit et
habitavit in Capharnatim maritimam a finibus Zabulon et Neptalim;

1 4 ut adimpleretur quod dictum est per Ysaiam prophetam dicentem

15 Terra Zabulon et terra Neptalim, via maris trans lordanen,
Galilaeae geacium, lo populi qui sedebant in tenebris lueem
viderunt magnam, qui sedebant in umbra mortis, lux orta est illis.
1 7 Exinde lesus coepit prsedicare et dicere Paemtenciam agite: appro-
pinquavit enim regnum CEslorum. 18 Cum transiret autem lesus
secus mare Galilaaae vidit duos fratres, Simonem qui dicitur Petrus
et Andream fratrem eius, mittentes retia in mare 5 erant enim
piscatores. 19 Et ait illis lesus Venite post me, et faciam vos
fieri piscatores hominum. At illi continuo relictis retibus suis
secuti sunt eum. 21 Et procedens inde vidit alios duos fratres,
lacobum Zebedsei ct lohannem fratrem eius, in navicula cum
Zebedseo patre ipsorum reficientes retia sua, et vocavit eos.

22 Illi autem statim relictis retibus et patre suo secuti sunt eum.

23 Et circuibat lesus totam Galilseam, docens in synagogis
eorum et praedicans evangelium regni et sanans omnem languorem
et omnem infirmitatem in populo. 24 Et abiit opinio eius in
totam Sj^riam, et obtulerunt ei omnes male habentes, variis
languoribus et tormentis comprehensos, et qui dsemonia habebant,
et lunaticos et parah^ticos, et omnes curavit. 25 Et sequebantur
eum turbse multge de Galil^a et Decapoli et ab lerosolimis et
ludsea et trans lordanen.

V. 1 Videns autem turbas ascendit in montem; et cum
sedisset, accesserunt ad eum discipuli eius. 2 Et aperuit os

C. 5. Matth. 5

siium lesus et docebat eos dicens 3 Beati pauperes spiritu,

quoniam ipsorum est regnum caelorum. 4 Beati mites, quoniam

ipsi possidebunt terram. 5 Beati qui lugent, quoniam ipsi con-

solabtintur. 6 Beati qui esuriunt et sitiunt iusticiam, quoniam

ipsi saturabuntur. 7 Beati misericordes, quoniam ipsis misere-

bitur deus. 8 Beati mundi corde, quia ipsi deum videbunt. 9

Beati paoifici, quia filii dei vocabuntur. 10 Beati gui persecucio-

nem paciuntur propter iusticiam, quia ipsorum est regnum cse-

lorum. 11 Beati estis cum vos maledicent et persequentur et

dicent omne malum adversum vos propter iusticiam. 12 Gaudete

et exultate quia merces vestra copiosa est in cselis; sic enim

persecuti sunt et prophetas qui erant ante vos patres eorum.

13 Yos estis sal terrse: quod si sal evanuerit^ in quo salietur?

ad nichilum valet ultra nisi ut mittatur foras et conculcetur ab

hominibus. 14 Vos estis lux mundi huius. Non potest civitas

abscondi supra montem posita; 15 neque accendunt lucernam

et ponunt eam sub modio, sed supra candelabrum, ut luceat

omnibus qui in domo sunt. 16 Sic luceat lux vestra coram ho-

minibus, ut videant opera vestra bona et glorificent patrem

vestrum qui in cselis est. 17 Nolite putare quia veni solvere

legem aut prophetas: non veni solvere legem aut prophetas

sed adimplere. 1 8 Amen quippe dico vobis, donec transeat cselum

et terra, iota unum vel unus apex non prseteribit a lege donec

omnia fiant. caelum et terra transibunt, verba autem mea non

praeteribunt. 1 9 Qui enim solverit unum de mandatis istis mini-

mis et docuerit sic homines, minimus vocabitur in reguo cselorum,

qui autem fecerit sic, hic magnus vocabitur in regno cgelorum.

20 Dico enim vobis quia nisi abundaverit iusticia vestra plus

quam scribarum et PharisEeorum, non intrabitis in regnum cselo-

rum. 21 Audistis quia dictum est ab antiquisNon occides: qui

autem occiderit, reus erit iudicio. 22 Ego autem dico vobis

quia omnis qui irascitur fratri suo sine causa, ^reus erit in iudicio:

qui autem dixerit fratri suo Rachab, reus erit concilio : qui autem

dixerit Fatue, reus erit gehennae ignis. ^3 Si ergo offeres mu-

nus tuum ad altare, et ibi rememoratus fueris quia frater tuus

habet aliquid adversus te, 24 relinque ibi munus tuum ante

altare, et vade prius reconciliare fratri txio, et tunc veniens

offeres munus tuum. 25 Esto consenciens adversario tuo cito

dum es cum illo in via ne forte tradat te adversarius iudici, et

iudex tradat te ministro, et in carcerem mittaris. 26 Amen

dico tibi, non exies inde donec reddas novissimum quadrantem.

27 Audistis quia dictum est ab antiquis Non moechaberis. 28 Ego

autem dico vobis quoniam omnis qtii viderit mulierem ad con-

•cupiscendum eam, iam moechatus est eam iu corde suo. 29 Quod

si cculus tuus dexter scandalizat te, erue eum et proiice abs te: "

expedit enim tibi ut pereat una pars membrorum tuorum quam

6 Ev. sec. C. 5. 6.

tofcum corpus tuum eat in gehennam. 30 Et si dextra manus
tua scandalizat te, abscide eam et proiice abs te: expedit
enim tibi ut pereat unum membrorum tuorum quam totum corpus
tuum eat in gebennam. 31 Dictum est autem Quicunque dimi-
serit uxorem suam, det illi libsllum repudii. 32 Ego autem dico
vobis quia omnis quieunque dimiserit uxorem suam, excepta causa
fornicacionis, facit eam moecliari, et qui dimissam duxerit adul-
terat. 33 Iterum audistis quia dictum est ab antiquis Non
periuraveris, reddes autem deo iuramenta tua. 34 Ego autem
dico vobis non iurare omnino, neque per cselum, quia tlironus
dei est, 35 neque per terram, quia scabellum est pedum eius,
neque per lerosolimam, quia civitas est magni regis; 36 neque
per caput tuum iuraveris, quia non potes unum capillum album
facere aut nigrum. 37 Sit autem sermo vester esfc esfc, nonnon;
quod autem amplius est, a malo est. 38 Audistis quia dictum
est Oculum pro oculo dentem pro dente. 39 Ego autem dico
vobis non resistere malo: sed si quis te percusserit in dexteram
maxillam tuam, prosbe illi et alteram. 40 Et ei qui tecum vult
in iudicio contendere et tunicam tuam toUere, dimitte illi et
pallium. 41 Et quicunque te angariaverit mille passus, vade
cum illo adliue alia duo. 42 Et qui petit a te, da ei, et volenti
mutuari a te ne averteris te. 43 Audistis quia dictum est Diliges
proximum tuum, et odies inimicum tuum. 44 Ego autem dico
vobis Diligite inimicos vestros. et benedieite qui maledicent vobis,
et benefacite his qui odiuut vos, et orate pro calumniantibus
vobis et persequentibus vos 45 ut sitis filii patris vestri qui in
cselis est, qui solem suum oriri iubet super bonos et malos, et
pluit super iustos et iniustos. 46 Si enim diligitis eos qui vos
diligunt, quam mercedem liabebitis ? nonne et publicani Iioc
faciunt? 47 Et si salutatis fratres vestros tantum, quid amplius
facietis ? nonne et etlinici lioe faciunt? 48 Estote ergo vos per-
fecti, sicut et pater vester qui in cgelis est, iDerfectus est.

VI. 1 Attendite ne iusticiam vestram faciatis coram Iiomi-
nibus, ut videamini ab eis : alioquin mereedem non habebitis apud
patrem vestrum qui in caslis est. 2 Cum ergo facis elemosynam,
noli tuba eanere ante te, sicut bypocritge faciunt in synagogis
et in vieis, ut bonorificentur ab liominibus. Amen dico vobis,
perceperunt mercedem suam. 3 Te autem faciente elemosynam
neseiat sinistra tua quid faciafc dextera tua, 4 ut sit elemosyna
tua in abscondito: efc pater ttius qui videfc in abscondifco reddefc
tibi in palam. 5 Et cum oratis, nolite esse sicut hypocritge, qui
amant stare in S3'nagogis et in angulis platearum stantes orare,
ut videantur ab Iiominibus. Amen dico vobis perceperunt mer-
cedem suam. 6 Tu autem cum orabis, intra in cubieulum tuum,
et clauso Liostio ora patrem tuum in abscondito: et pater
tuus qui videt in abseondito reddet tibi in palam. 7 Orantes
autem nolite multum loqui sicut etlinici; putant enim quod in

C. 6. Matth 7

multiloquio suo exaudiantur. 8 Nolite ergo assimilari eis: scit
enim pater vester quid vobis opus sit ante quam i?etatis ab eo. 9 Sic
ergo vos orabitis eum Pater noster qui es in caelis, sanctificetur
nomen tuum, 10 adveniat regnum tuum, fiat voluntas tuain coelo
■et in terra, 1 1 panem nostrum cotidianum da nobis hodie,
12 et dimitte nobis debita nostra sicut et nos dimittimus debi-
toribus nostris, 13 et ne passus nos fueris induci in temptacionem,
sed libera nos a malo. 14 Si enim dimiseritis hominibus jpeccata
eorum, dimittet vobis et pater vester qui in cselis est delicta vestra;
15 si autem non dimiserltis hominibus, nec pater remittet vobis
peccata vestra. 16 Cum autem ieiunatis, nolite fieri sicut hj^po-
critse tristes exterminantes facies suas ut pareant liominibus
ieiunantes. Amen dico vobis quia receperunt mercedem suam.
17 Yos autem cum ieiunatis, ungite caput vestrum et faciem
vestrum lavate, 18 ne pareatis hominibus ieiunantes sed patri
vestro qui est in abscondito : et pater vester qui videt in
abscondito reddet vobis in palam. 19 Nolite thesaurizare vobis
thesauros in terra. ubi serugo et tinea exterminat, et ubi fures
-efibdiunt et furantur ; 20 thesaurizate autem vobis thesauros in
cajlo, ubi neque erugo neque tinea exterminat, et ubi fures non
•efi^odiunt nec furantur, 21 Ubi enim fuerit thesaurus tuus, ibi
erit et cor tuum. 22 Lucerna eorporis tui est ocuhis tuus Si
ocukis tuus simplex est, totum corpus tuum. lucidum est; 23 si
autem oculus tuus nequam est, totum corpus tuum tenebrosum
est Si ergo lumen quod in te est tenebrse sunt, tenebras quantae
sunt. 24 Nemo potest duobus dominis servire : aut enim unum
odiet et alterum diliget, aut unum pacietur et alterum contemnet.
Non potestis deo servire et mammonas. 25 Ideo dico vobis, ne
cogitetis in corde vestro quid manducetis ut quid bibatis aut
quid induamini. Nonne anima plus est quam esca, et corpus plus
quam vestimentum? 26 Eespicite volatilia cseli, quoniam non
serunt neque metunt neque congregant in orrea, et pater vester
ceelestis pascit illa: nonne vos pluris estis illis? 27 Quis
autem vestrum cogitans potest adiicere ad staturam suam eubitum
unum? 28 Et de vestimento quid solliciti estis? Considerate
lilia agri quomodo crescunt; non laborant neque nent : 29 dico
autem vobis quoniam nec Salomon coopertus est in omni gloria
sua sicut unum ex istis. 30 Si enim fenum agri, quod hodie est
■et cras in clibanum mittitur, deus sic vestit, quanto magis vos,
minimse fidei? 31 Nolite ergo sollieiti esse dicentes Quid man-
ducabimus aut quid bibemus aiit quid vestiemur? 32 hsec enim
omnia gentes inquirimt: scit autem pater vester quod horum
omnium indigetis. 33 Quserite ergo primum regnum dei et iusticiam
-eius: et hsec omnia opponentur vobis. 34 Nolite ergo soUiciti
€sse in crastinum : crastinus enim dies sollicitus est sibi ipsi.
Suffieit diei malicia sua.

8 Ev. sec. C 7.

VII. 1 Nolite iudicare, ut non iudicemini: 2 in quo enim
iudicio iudicaveritis iudicabitur de vobis et in qua mensura
mensi fueritis in ea-lem remetietur vobis. 3 Quid autem vides
festucam in oculo fratris tui, trabem autem in oculo tuo non
vides ? 4 Aut quomodo dicis fratri tuo Sine eiiciam festucam de
oculo tuo, et ecce trabis in oculo tuo est? 5 Hypocrita, eiice
primum trabem de oculo tuo, et tunc videbis eiicere festucam
de oculo fratris tui. 6 Nolite dare sanctum canibus, neque miseri-
tis margaritas vestras ante porcos, ne forte conculcent eas pedi-
bus suis et conversi disrumpant vos. 7 Petite, et dabitur vobis :
quserite, et iuvenibtis: pulsate, et aperietur vobis. 8 Omnis enim
qui petit accipit, et qui quserit invenit, et pulsanti apericLtur.
9. Aut quis ex vobis bomo, a quo petit filius eius panem,
nunquid lapidem porriget ei? 10 Aut si piscem petierit,
nunquid serpentem porriget ei ? 11 Si ergo vos, cum sitis mali,
nostis bona data dare filiis vestris, quanto magis pater vester qui
in cselis est dabit bona petentibus se. 12 Omnia ergo qusecunque
vultis ut faciant vobis bomines bona, et vos facite illis : bsec est
enim lex et propbetse. 13 Intrate per angustam portam : quia lata
et spaciosa via est quse ducit ad perdicionem, et multi sunt qui
intrant per eam. 14 Quara angusta porta et arcta via est, quse
ducit ad vitam, et pauci sunt qui inveniunt eam. 15 Attendite
vobis a falsis propbetis, qui veniunt ad vos in vestitu ovium, ab
intus autem sunt lupi rapaces: 16 ex fructibus eorum cogno-
scetis eos. Nunquid colligunt de spinis uvas, aut de tribulis
ficus? Sic omnis arbor bona fructus bonos facit, mala autem
arbor malos fructus facit. 1 8 Non potest arbor bona malos fructus
facere, neque arbor mala bonos fructus facere. 19 Omnis ergo
arbor quse non facit fructum bonum excidetur et in ignem mittetur.
20 Igitur ex fructibus eorum cognoscetis eos. 21 Non omnis
qui mibi dicet Domine domine, intrabit in regnum caelorum; sed
qui facit voluntatem patris mei qui in cselis est, ipse intrabit
in regnum eaelorum. 22 Multi mihi dicent in illa die Domine
domine, nonne in tuo nomine propbetavimus, et in tuo nomine
daemonia eiecimus, et in tuo nomine virtutes multas fecimus?
23 Et tunc dicam illis quia non vos novi : discedite a me, operarii
iniquitatis. 24 Omnis ergo qui audit verba mea bsec et facit ea
similis est viro sapienti, qui sedificavit domum suam super
petram : 25 descendit pluvia flaverunt venti advenerunt flumina.
et impegerunt in domum illam, et non cecidit*, fundata enim
erat super petram. 26 Et omnis qui audit verba mea bsec et
non facit ea similis est viro stulto, qui sedificavit domum suam
super barenam: 27 descendit pluvia flaverunt venti advenerunt
flumina et impegerunt in domum illam, et cecidit, et facta est ruina
eius magna. 28 Et factum est cum consummaret lesus verba
haec, admirabantur turbae super doctrina eius: 29 erat enim

C. 7. 8. MattL. 9

docens eos sicut potestatem habens, et non sicut scribae eorum
et Pharissei.

VIII. 1 Et descendente eo de monte, seeutge sunt eum
turbse multae. 2 Et ecce leprosus quidam veniens adorabat eum
dicens Domine,, si vis, potes me mundare. 3 Et extendens manum
lesus tetigit eum dicens Volo, mundare. Et confestim mundata
est lepra eius. 4 Et ait illi lesus Vide nemini dixeris, sed vade
ostende te sacerdoti, et offeres munus tuum quod praecepit
Moyses, in testimonium illis. 5 Post haec autem cum introisset
lesus Captarnaum, accessit ad eum quidam centurio rogans eum
6 et dicens Domine, puer meus iacet in domo paralyticus et male
torquetur. 7 Et ait illi lesus Ego veniens curabo illum. 8 Et
respondens centurio ait Domine, non sum dignus ut intres sub
tectum meum : sed tantum dic verbo, et curabitur puer meus.
9 Nam et ego homo sum sub potestate constitutus^ liabens sub
me milites, et dico huic Vade, et vadit, et alio Veni, et venit,
et servo meo dieo Pac hoc, et facit. 10 Audiens autem lesus
miratus est et sequentibus se dixit Amen dico vobis, non inveni
tantam fidem in Israel. 11 Dico autem vobis quod multi ab
oriente et occidente venient et recumbent cum Abraham et Ysahac
et lacob in regno cselorum; 12 filii autem regni huius ibunt in
tenebras exteriores: ibi eritfletus et stridor dencium. 13 Et dixit
lesus centurioni Vade, et sieut credidisti fiat tibi. Et sanatus
factus est puer ex illa hora. 1 4 Et cum venisset lesus in domum
Petri, vidit socrum eius iaeentem et febricitantem : 15 et tetigifc
manum eius, et remisit eam febris, et surrexit et ministrabat eis.
16 Vespera faeta obtulerunt illi multos dsemonia habentes: et
eiiciebat spiritus immundos verbo, et omnes male h^abentes cura-
vit; 17 ut adimpleretur quod dictum est per Isaiam prophetam
dicentem quia infirmitates nostras aecepit et segrotaciones nostras
portavit. 18 Videns autem lesus turbam multam circum se, iussit
discipulos sups ire trans fretum. 1 9 Et accedens quidam scriba ait
illi Magister, sequar te quocunque ieris. 20 Ait illi lesus Vulpes
foveas habent et volucres cseli nidos ubi requiescant, filius autem
hominis non habet ubi caput reclinet. 21 Alius autem discipulus
ait illi Domine, permitte mihi primum ire et sepelire patrem meum..
22 Et ipse ait illi Sequere me, et remitte mortuos sepelire
mortuos suos. 23 Efc ascendente eo in naviculam secuti sunt eum
discipuli eius. 24 Et eece motus magnus factus est in mari, ita
ut navicula operiretur fluctibus ; ipse vero dormiebat. 25 Et
accesserunt et suseitaverunt eum dicentes Domine libera nos,
perimus. 26 Aifc illis lesus Quid fcimidi esfcis, modicse fidei?
Tune surgens imperavit ventis et mari, efc facta esfc tranquillitas
magna. Illi autem homines mirati sunt dicentes Qualis est hic,
quia et venti et mare obaudiunt eum? Et cum venisset trans
fretum in regionem Gerasenorum, occurrerunt ei duo homines de

10 Ev. sec. C. 8. 9.

momimentis exeuutes, periculosi nimis, ita ut nemo posset transire
per illam viam. 29 Et esclamaverunt dicentes Quid nobis et tibi,
lesu fili dei? quid venisti huc ante tempus torquere nos? 30
Erat autem non longe ab eis grex porcorum multorum pascen-
cium. 31 Dsemones autem rogabant eum dicentes Si eiicis nos,
mitte nos in gregem porcorum. 32 Et ait illis lesus Ite. At
illi exeuntes abierunt in porcos, et ecce magno impetu abiit to-
tus grex pra3cipitans se in mare, et mortui sunt in aquis. 33 Illi
autem qui eos pascebant fugerunt, et venientes in civitatem
nunciaverunt omnia et de bis qui daemonia habebant. 34 Et
ecce tota civitas exiit obviam lesu, et viso eo rogabant ut tran-
siret a finibus eorum.

IX. 1 Et ascendens in naviculam transfretavit, et venit in
civitatem suam. 2 Et ecce obtulerunt ei ijaralyticum iaeentem
iu lecto: et videns lesus fidem illorum dixit paralytico Confide
fili, remissa sunt tibi peccata tua. 3 Quidam autem de scribis
dixerunt intra se Hic blasphemat. 4 Et cum vidisset lesus co-
gitaciones eorum, dixit eis Ut quid cogitatis mala in cordibus
vestris? 5 Quid est facilius^ dicere Remissa sunt tibi peccata,
tua aut dicere Surge et ambula? 6 Ut sciatis autem qtioniam
filius liominis babet potestatem in terra dimittendi jjeccata, tunc
ait paralj^^tico Surge, tolle lectum tuum et vade in domum tuam.
7 Et surrexit et abiit in domum suam. 8 Hoc viso turbse ti-
muerunt et honorificaverunt deum quia tantam dedit potestatem
bominibus. 9 Et cum transiret indc lesus, vidit liominem seden-
tem ad teloneum, nomine Mattb^um, et ait illi Sequere me. Et
surgens seeutus est eum. 10 Et factum est recurabente eo in
domo^ ecce multi publicani et pecatores venerunt et recumbebant
cum lesu et discipulis eius. 11 Et videntes Pliarisgei dicebant
discipulis eius Quare magister vester cum publicanis et peccato-
ribus manducat? 12 At lesus audiens ait Non est opus sanis
medicus sed male babentibus. 13 Euntes autem discite quid est
Misericordiam volo et non sacrificium. Non enim veni vocare
iustos sed peccatores in psenitenciam. 14 Tune accesserunt ad
eum discipuii lobannis Quare nos et Pharissei ieiunamus frequen-
ter, discipuli autem tui non ieiunant? 15 Et ait illis lesus
Nunquid possunt filii sponsi ieiunare quandiu cum illis est spon-
sus? Venient autem dies cum auferetur ab eis sponsus, et tunc
ieiunabunt in illis diebus. 16 Nemo autem committit commissuram
panni rudis in vestimentum vetus : tollit enim fortitudinem eius a
vestimento veteri, et peior fit scissura. 1 7 Neque mittunt vinum no-
vum in utres veteres: alioquin rumpentur utr^fes, et vinum efi^undetur
et utres peribu.nt 5 sed vinum novum in utres novos mittunt, et
ambo reservantur. 18 Hsec illo loquente ad eos, ecce princeps
unus accessit et adoravit eum dicens Filia mea modo defuncta
est: sed veni impone manum super eam, et vivet. Et surgens

C 9. 10. Mattli. H

lesus sequebatur eum cum discipulis suis. 20 Efc ecce mulier
quse sanguinis profluvium liabebat annis XII accessit retro et tefci-
git vestimentum eius : 2 1 dicebat enim intra se Si tetigero tantum
vestimentum eius, salva ero. Et continuo stetit profluvius sang-
vinis. At ille conversus dixit discipulis suis: Quis me tetigit?
Illi autem dixerunt: Turba te comprimit, efc tu dicis: Quis me
tetigit? Non quod turba me comprimit, sed aliquis me teti-
git; ego enira sensi virtutem exisse a me. Tunc mulier cum
scisset, quod non posset lafcere, venit et cecidit ante pedes eius
et dixit, quid fecisset ei quomodo sanata esset. 22 At ille con-
versus vidit eam et dixit Constans esto filia, fides tua te salvam
fecit vade in pace. Et salva facta est mulier ex illahora. 23 Et
cum venissefc lesus in domum principis videns tibicines et tur-
bam tumultuantem, dixit, 24 K.ecedite : non est enim mortua
puella sed dormit. Et deridebant eum. 25 Et cum eiecta esset
turba, intravit et tenuit manum eius, et surrexit puella. 26 Et
«xivit fama liEec in universam terram illam. 27 Et transeunte
inde lesu secuti sunt eum duo cseei clamantes et dicentes Mise-
rere nostri, fili David. 28 Et venit in domum, efc accesserunt ad
eum CEeci: et dicit illis lesus Creditis quia possum hoc facere vo-
bis? Dicunt ei Utique, domine. 29 Tunc tetigit oculos illorum
dicens Secundum fidem vestram fiat vobis. 30 Et aperti sunt
oculi illorum: et comminatus est eis lesus dicens Videte ne quis
sciat. 31 Illi autem exeuntes difiamaverunt eum in totam terram
illam. 32 Egressis autem illis ecce obtulerunt illi bominem mu-
tum et surdum, demonium liabentem. 33 Et eiecto demonio
locutus est mutus, et miratae sunt turbse dicentes Nunquam
sic apparuit in Israel. 34 Pharis^i autem dicebant In principe
demoniorum eiicit demonia. 35 Et circuibat lesus civitates
omnes et castella, docens in synagogis eorum et praedicans evan-
gelium regni et curans omnem languorem et infirmitatem in po-
pulo. 36 Videns autem turbas misertus est illis, quod essent
uexati iacentes sicut oves non habentes pastorem. 37 Tunc
dicit discipulis suis Messis quidem multa, operarii autem pauci:
38 rogate ergo dominum messis ut mittat operarios in messem
suam.

X. 1 Et convocatis XII discipulis suis, dedit illis pote-
statem spirituum immundornm, ut eiicerent eos et curarent
omnem valitudinem et omnes infirmitates. 2 Duodecim autem
apostolorum nomina haec sunt, Primus Simon qui dicitur Petrus
et Andreas frater eius. 3 lacobus ZebeJaei et lohannes frater
eius, Philippus et Bartholomseus, Thomas et Matthgeus publicanus,
lacobus Alphsei et Thaddseus, 4 Simon Chananaeus et ludas
Scarioth, qui tradidit eum. 5 Hos XII misit lesus prseci-
piens eis et dicens In viam gencium ne abieritis, et in civitatem
Samaritanorum ne intraveritis, 6 sed potius ite ad oves perditas

12 Ev. sec. 0. 10.

domus Israel. 7 Euntes autem prgedieate dicentes quoniam
appropinquavit regnum cselorum. 8 Infirmos visitate, mortuos
suscitate, leprosos mundate, demones eiicite: gratis accepistis,
gratis date. 9 Nolite possidere aiirum neque argentum neque
pecuniam in zonis vestris, 1 non peram in via neque duas tunicas
neque caleiamenta neque virgam in manibus vestris, dignus est
enim operarius mercede sua. 1 1 In quamcumque autem civitatem
aut castellum introieritis, interrogate quis in. ea dignus est: et
ibi manete donec exeatis inde, 12 Intrantes autem in domum aut
civitatem dicetis Pax huic domui 13 et si fuerit domus illa digna
veniat pax vestra super eam; si autem non fuerit digna, pax vestra
ad vos revertetur. 14 Et quieunque non receperint vos neque
audierint sermones vestros, exeuntes foras de domo vel de civitate
excutite pulverem de pedibus vestris in testimonium illis. 1 5 Amen
dico vobis, tolerabilius erit civitati Sodomorum aut Gomorreorum in
die iudicii quam illi civitati. 1 6 Ecce ego mitto vos sieut oves in
medio luporum: estote ergo prudentes sieut serpentes, et simpli-
ces sicut columbse. 1 7 Attendite ab hominibus : tradent enim
vos in conciliis, et in sinagogis suis flagellabunt vos, 18 efr
apud reges et prsesides et adstabitis propter me, in testimonium
illis et gentibus. 19 Cum autem tradent vos, nolite cogitare
quomodo aut quid loquamini: dabitur enim vobis in illa hora
quid loquamini. 20 Non enim estis vos qui loquimini, sed spiri-
tus patris vestri qui loquitur in vobis. 21 Tradet autem frater
fratrem in mortem, et pater filium, et exsurgent filii in parentes
et morte eos afficient. 22 Et eritis odio omnibus bominibus
propter nomen meum: qui autom perseveraverit usque in finem,
hic salvus erit. 23 Cum aut^em persequentur vos in civitatem
istam fugite in aliam. Amen dico vobis, non consummabitis civi-
tates Israel douec veniat filius hominis, 24 Non est discipulus
maior super magistrum, nec servus super dominum suum: 25
satis est discipulo ut sit sicut magister eius, et servus sicut do-
minus eius. Si patrem familias Beelzebub vocaverunt, quanto
magis domesticos eius. 26 Ne ergo timueritis eos. Nihil enim
opertum est quod non revelatur et occultum quod non sciatur.
27 Quod dico vobis in tenebris, dicite in lumine; et quod iu
aure auditis, prEedieate super tecta. 28 Et nolite timere eos
qui occidunt corpus, animam autem non possunt occidere: sed
potius eum timete qui potest animam et corpus perdere in ge-
hennam. 29 Nonne duo passeres asse veneunt ? et unus ex illis
non cadit super terram sine voluntate patris vestri. 30 Sed
et capilli capitis vetri numerati sunt omnes. 31 Nolite ergo
timere: multo meliores estis passeribus. 32 Omnis ergo qui
confitetur me eoram hominibus, confitebor et ego eum eoram
patre meo qui in cselis est 33 Qui autem negaverit me coram
hominibus, negabo et ego eum eoram patre meo qui est in egelis.

C. 10. 11. Matth. 13

Nolite arbitrari quoniam veni mittere pacem in terram : non enim
veni mittere paeem sed gladium. 35 Veni enim separare filium
adversus patrem suum, et filiam adversus matrem suam, et nurum
adversus socrum suam 5 36 et inimici hominis domestici eius.
37 Qui diligit patrem aut matrem plus quam me non est me
dignus, et qui diligit filium aut filiam super me . non est me
dignus, 38 et qui non accipit erucem suam et sequitur me non
est meus discipulus. 39 Qui invenit animam suam perdet illam,
et qui perdidit animam suam propter me inveniet eam. 40 Qui
recipit vos me recipit, et qui me recipit, recipit eum qui me
misit. 41 Qui recipit prophetam in nomine prophetEe mercedem
prophetas accipiet, et qui recipit iustum in nomine iusti mereedem
iusti accipiet. 42 Et quicumque dederit potum uni ex minimis
istis calieem aquse frigidse tantum in nomine discipuli, amen dico
vobis, quoniam non peribit merces eius.

XI. 1 Et factum est cum consummasset lesus prjecipiens
XII diseipulis suis, transiit inde ut doceret et prsedicaret in
civitatibus eorum. 2 lohannes autem cum audiret in carcerem
opera Cbristi, mittens discipulos suos 3 ait illi Tu es qui ven-
turus es, an alium speramus? 4 Eespondens autem lesus ait
illis Euntes renunciate lobanni quas auditis et videtis: 5 cseci
vident, claudi ambulant, leprosi mundantur, surdi audiunt mori>ui
resurgunt pauperes evangelizantur, 6 et beatus est qui in me non
fuerit scandalizatus. 7 Abeuntibus autem illis coepit lesus dicere
ad turbas de lohanne baptista Quid existis in desertum videre?
arundinem a vento agitarj? 8 Sed quid existis videre? bominem
mollibus vestitum? Ecce qui mollibus vestiuntur in domibus
regum sunt. 9 Sed quid existis videre? prophetam? dico
vobis etiam, plus quam propbetam. 10 Hic est enim de quo
scriptum est Ecce mitto angelum meum ante faciem tuam, et prse-
parAbit viam tuam ante te. 1 1 Amen dico vobis, non surrexit inter
natos mulierum propheta maior lohanne baptista ; qui autem minor
est in regno cselorum maior est illo. 12 A diebus autem Iohan=
nis baptistae usque nunc regnum cselorum cogitur, et cogentes
diripiunt ilkid. 13 Omnes enim prophetae et lex usque ad
lohannem prophetaverunt : 14 et si vultis audire, ipse cst Elias
qui venturus est. 12 Et qui habet aures audiendi audiat.
16 Cui autem similem sestimabo generacionem istam? Similes
est pueris sedentibus in foro et clamantibus ad invicem 17 di-
centibus Cantavimus vobis et non saltastis, lamentavimus et non
planxistis. 18 Venit enim lohannes neque manducans neque bi-
bens, et dicunt Demonium habet. 19 Venit filius hominis man-
ducans et bibens, et dieunt Ecee homo vorax et potator vini,
amicus publicanorum et peceatorum. Et iustificata est sapiencia
a filiis suis. 20 Tunc eoepit improbrare oivitatibus in quibus
faefcse sunt plurimas virfcutes eius, quod non egerint pasnitenciam.

14 Ev. sec. C. 11. 12.

Vse tibi Corozaim et Betlisaida, quia si in Tyro et Sidone facta&
essent Tirtntes, quge factae sunt in vobis_, olim in cilicio et cinere
pgenitenciam egissent. 22 Veruntamen dico vobis, Tyro et
Sidoni remissius erit in die iudicii quam vobis. 23 Bt tu
Capliarnaum, nunquid usque in cselum exaltaberis? et si exaltata
fueris, usque ad inferos descendes, quia si in Sodomis factse
fuissent virtutes quse factse sunt in te, forte mansissent usque
in hodiernum diem. 24 Sed tamen dico vobis quia terrae Sodo-
morum remissius erit in die iudicii quam vobis. 25 In illo
tempore respondens lesus dixit Confiteor tibi domine, pater casli
et terrse, quia abscondisti hsec a sapientibus et prudentibus, et
revelasti ea parvulis. 26 Ita pater, quoniam sic fuit bene placi-
tum ante te. 27 Omnia mihi tradita sunt a i^atre meo, et nemo
novit filium nisi pater, neque patrem quis novit nisi filius et cui
voluerit filius revelare. 28 Venite ad me omnes qui laboratis
et onerati estis, et ego vos refieiam. 29 ToIIite iugum meum
super vos, et discite a me quia mitis sum et humilis corde, et
invenletis requiem animabus vestris. BO lugum enim meum suave
est, et honus meum leve est.

Xll. 1 In illo tempore abiit lesus per segetem sabbatis:
discipuli autem eius esurientes vellebant spicas et eonfricantes
eas manibus suis manducabant. 2 Pharisasi autem videntes dixerunt
ei Ecee discipuli tui quid faciunt quod non lieet eis facere sab-
batis. 3 At ipse dixit eis Non legistis quid fecit Bavid, cum
esuriret, ipse et qui cum illo erant? 4 quomodo iatravit in do-
mum dei et panes propositionis manducavit^ quos non licebat ei
manducare neque his qui cum illo erant, nisi solis sacerdotibus ?
5 Aut non legistis in lege quia sabbatis sacerdotes in templo
sabbatum violant et sine crimine sunt ? 6 Dico autem vobis quia
templo maior est hic. 7 Si enim sciretis quid est Misericor-
diam volo quam sacrificium, nunquam condemnassetis innocentes.
8 Dominus enim est sabbati filius hominis. 9 Et inde transiens
lesus venit in sinagogam eorum. 10 Bt ecce homo erat manum
habens aridam : et interrogaverunt eum dicentes Si licet sabbatis
curare? ut accusarent eum. 11 Ipse autem dixit illis Quis erit
ex vobis homo habet ovem unam, et si ceciderit in fdveam
sabbatis nonne tenebit et levabit eam? 12 Quanto magis
melior est homo ove: itaque sabbatis licet bene facere aut
non? 13 Tunc ait homini Extende manum tuam. Et exten-
dit manum suam et restituta est ei sicut altera. 14 Exeuntes
autem Pharisaei consilium faciebant adversus eum, quomodo eum
perderent. 15 lesus autem sciens secessit inde, et sequebantur
eum multi et curavit eos omnes autem quos curavit. 16 prae-
cipit eis ne provulgarent eum; 17 ut adimpleretur quod dictum
est per Ysaiam prophetam dicentem 18 Ecce filius meus quem
elegi, dilectus meus in quo bene conplacuit animse meas, ponam

0. 12. Matth. 15

spiritum luetim super eum, et iudicium gentibus nunciabit. J Non
contendet neque clamabit, neque audiet aliquis in plateis vocem
eius; 20 arundinem quassatam non confringet et linum fumigans
non extinguet, donec eiiciat victoriam ad iudicium: 21 et in no-
mine eius gentes sperabunt, 22 Tunc oblatus est ei demonium
babens caecus et mutus, et curavit eum ita ut loqueretur et
videret. 2% Et stupebant omnes turbse et dicebant Nunquid hic
est filius David? 24 Pharissei autem audientes dixerunt Hic non
eiicit demonia nisi in Beelzebub principe demoniorum. 25 lesus
autem sciens cogitaciones eorum dixit eis Omne regnum divisiim
contra se desolabitur^ et omnis civitas vel domus divisa contra
se non stabit. 26 Et si satanas satanam eiieit, adversus se divi-
sus est: quomodo ergo stabit regnum eius? 27 Quod si ego in
Beelzebub eiicio demonia, utique filii vestri in quo eiiciunt? Ideo
ipsi iudices vestri erunt. 28 Si autem ego in spiritu dei eiicio
demonia, utique appropiavit ad vos regnum dei. 29 Aut quomodo
potest quis intrare in domum fortis et vasa eius diripere, nisi
prius alligaverit fortem ? et tunc domum illius diripiet. 3 Qui
non est mecum eontra me est, et qui mecum non colligit
dispergit. 31 Et ideo dico vobis omne pecatum et blaaphemia
remittetur bominibus, spiritus autem blaspbemiae non remittetur
hominibus. 32 Et qu:icumque dixerit verbum contra filium ho-
minis, remittetur ei; qui autem dixerit contra spiritum sanctum,
non remittetur ei neque in hoc sseculo neque in futuro. 33 Aut
facite arborem bonam et fructum eius bonum, aut facite arborem
malam et fructum eius malum : siquidem ex fructu arbor cognoscitur.
34 Progenies viperarum, quomodo potestis bona loqui cum sitis
mali? Ex abundancia enim cordis os loquitur. 35 Bonus homo
de bono thesauro profert bona, et malus homo de malo thesauro
profert mala. 3 6 Dico autem vobis quoniam omne verbum ociosum
quod locuti fuerint homines, reddent racionem de eo in die
iudicii. 37 TJnusquisque enim verbis suis iustificabitur aut
verbis suis condemnabitur. 38 Tunc responderunt ei quidam de
scribis et Pharisagis dicentes Magister, volumus a te signum
videre. 39 lesus autem respondens ait illis Generacio mala et
adultera signum quserit, et signum non dabitur ei nisi signum
longe prophetae. 40 Sicu.t enim fuit lonas in ventre cseti tribus
diebus et tribus noctibus, sic erit filius hominis in corde terrae
tribus diebus et tribus noctibus. 41 Viri Ninivitse surgent in
iudicium cum generatione ista et condemnabunt eam, quia paeni-
tenciam egerunt in prgedicacionem lonae, et ecce plus hic quam
lona. 42 Regina austri surget in iudicium cum generacione ista et
condemnabit eam, quia venit a finibus terrse audire sapienciam
Salompnis, et ecce plus hic quam Salomon. 43 Cum autem im-
mundus spiritus exierit ab homine, ambulat per loca arida quas-
rens requiem et non invenit: 44 tunc dicit Kevertar in domum

16 Ev. sec C. 12. 13.

taeam unde exivi : et veniens invenit eam vacantem et scopis mun-
-datam et ornatam: 45 lunc vadit et assumit secum alios septem
sipritus nequiores se, et intrantes habitant in eo : et fiunt
Tiovissima hominis illius peiora prioribus. Sic erit et generacioni
huic pessimse. 46 Adhuc eo loquente ad turbas, ecce mater et
fratres eius stabant foris qugerentes loqui cum eo, 47 Dixit autem
ei quidam Ecce mater tua et fratres tui foris stant '"quserentes
loqui teeum. 48 At ipse respondens dicenti sibi ait Quse est
mater mea, et fratres mei? 49 Et extendens manum suam super
discipulos suos dixitEcce mater mea et fratres mei. 50 Quicum-
que enim fecerit voluntatem patris mei qui in cgelis est, ipse
meus frater et soror et mater est.

Xlll. 1 In illo die exiens lesus de domo sedebat secus mare.
2 Et congregatse sunt ad eum turbse multse, ita ut in navieulam
ascenderet et sederet, et omnes turbse stabant in litore. 3 Et
locutus est ad eos multa in parabolis, dicens Ecce exiit seminans
seminare. 4 Et cum seminat, quaedam ceciderunt secus viam, et
venerunt volucres et comederunt ea. 5 Qusedam autem ceciderunt
in petrosa, ubi non habebant terram multam ; et eontinuo exorta
sunt, quia non' habebant multitudinem terrse : 6 sole autem
orto sestuaveruntj quia non habebaut radicem aruerunt. 7 Alia
autem ceciderunt in spinis, et ereverunt spinse et suffocaverunt
ea. 8 Alia vero ceciderunt in terram bonam et dabant fructum,
aliud centesimum, aliud sexagesimum, aliud tricessimum. 9 Qui
habet aures audiendi, audiat. 10 Et accedentes discipuli eius
dixerunt ei Quare in parabolis loqueris ad eos? 11 At ipse
respondens ait illis Quia vobis datum est nosse mysteriumTegni
cffilorum. illis autem non est datum. 1 2 Qui enim habet, dabitur
ei et abundabit; qui autem non habet, et quod liabet auferetur ab
eo. 1 3 Ideo in parabolis loquor, ut videntes non videant et audien-
tes non audiant et non intellegant ne quando convertantur : 14 et
tunc complebitur prophecia Ysaise dicentis Vade et die populo
huic Auditu audietis, et non intelligetis *, et videntes videbitis,
et non videbitis. 15 Incrassatum est enim cor populi huius, et
auribus suis graviter audierunt, et oculos suos clauserunt, ne
quando oculis videant et auribus audiant et corde intelligant et
convertantur, et sanem illos. 16 Vestri autem beati oculi qui
vident, et aures quEe audiunt. 1 7 Amen dico vobis quod prophetse et
iusti cupierunt videre quse vos vidistis, et non viderunt et audire
quse vos audistis et non audierunt. 1 8 Vos ergo audite parabolam se-
minantis. 1 9 Omnis qui audit verbum regni et non intelligit, venit
malus et rapit quod seminatum est in corde illius : hoc est qui secus
viam seminatum est. 20 Qui autem supra petrosa seminatus est,
hic est qui audit verbxim et continuo cum gaudio accipit illud,
21 sed non habet in se radicem, sed est temporalis : facta autem

C. 13. Matth. 17

tribulacione et persecucione propter verbum continuo scandalizatur.
22 Qui autem in spinis seminatur, hic est qui audit verbum,
soUicitudo saeculi istius et voluptas diviciarum suffocat verbum,
et sine fructu efficitur. 23 Qui autem in terram bonam semina-
tus est, hic est qui audit verbum et intelligit, tunc fructum affert,
et facit aliud quidem centessimum, aliud autem sexagesimum,
aliud trigesimum. 24 Aliam parabolam proposuit illis lesus
Simile est regnum cselorum h.omini qui seminavit bonum
semen in agro suo. 25 Cum autem dormirent homines, venit
inimicus eius et superaeminavit zizaniam inter triticum et abiit.
26 Sed cum crevisset berba et fructum fecisset, tunc appparuit
zizania. 27 Accesserunt autem servi patris familias et dixerunt ei
Domine, nonne bonum semen seminasti in agro tuo ? unde ergo
habet zizaniam? 28 Et ait illis Inimicus homo hoc fecit. Dicunt
ei serY-iVis, imus et colligimus ea? 29 Et ait Non, ne forte
colligentes zizania eradicetis simul et triticum. 30 Sed sinite
utraque crescere usque ad messem, et tempore messis dicam mes-
soribus CoUigite primum zizania et alligate ea faseiculos ad com-
burendum, triticum autem congregate in horreum meum. 31 Aliam
parabolam locutus est illis dicens Simile est regnum caelorum
grano sinapis, quod accipiens homo seminavit in agro suo: 32
quod minimum quidem est omnibus seminibus; cum autem cre-
verit, maius fit omnibus oleribus et fit arbor magna ita ut volu-
cres cseli veniant et habitent in ramis eius, 3 3 Aliam parabolam
locutus est eis Simile est regnum caelorum fermento, quod accep-
tum mulier abscondit in farinam- mensuris tribus, donec fer-
mentatum est totum. 34 H»c omnia locutus est lesus in para-
bolis ad turbas et sine parabolis non loquebatur eisj 35 iit
impleretur quod dictum erat per prophetam dicentem Aperiam
in parabolis os meum, eructuabo abscondita ante constitucionem
mundi. 30 Tunc dimissis turbis venit in domum, et accesserunt
ad -eum discipuli eius dicentes Dissere nobis parabolam tritici et
zizaniorum. 37 At lesus respondens ait illis Qui seminavit
bonum semen filius est hominis, 38 ager est autem hic mundus,
bonum vero semen hi sunt filii regni; zizania autem filii sunt
nequicise, 39 inimicus autem qui seminavit ea est diabolus;
messis vero consummacio saeculi est, .messores autem angeli sunt.
40 Sicut ergo colliguntur zizania et igni comburuntur, sic erit
in consummacione saeculi. 41 Mittet filius hominis angelos suos,
et colligent de regno eius omnia scandala et eos qui faciunt ini-
quitatem, 42 et mittent eos in caminum ignis : ibi erit fletus
et stridor deneium. 43 Tunc iusti falgebunt sicut sol in regno
patris sui. Qui habet aures audiendi audiat. 44 Simile est regnum
csslorum thesauro in agro absconso quem cum invenit h.omo abs-
condit, et prae gaudio illius vadit et vendit universa quas habet,
et emit agrum illum. 45 Iterum simile est regnum cselorum
2 — Cod. Colb.

18 Ev. sec, C. 13. 14

homini negociatori quaerenti bonam margaritam ; 46 inventaautem
una preciosa margarita abiit et vendidit qusecunque babuit et
emit illam. 47 Iterum simile est regnum eselorum retise missas
in mare et ex omni genere piscium. congreganti, 48 quam cum
implesset educentes et secus litus sedentes elegerunt bonos in
vasis suis, malos autem miserunt foris. 4y Sic erit in consum-
macione saeculi : exibuntangeli etseparabunt malos de medioiustorum,
50 et mittent eos in caminum ignis ardentis: ibi erit fietus et
stridor dencium. 51 Intellexistis hsec omnia? Dicunt ei Utique
domine. 52 Et ait illis lesus Ideo omnis scriba doctus in regno
cselorum similis est homini patri familias, qui proferet de thesauro
suo nova et vetera. 53 Et factum est cum consummasset lesus
parabolas istas, transiit inde. 54 Et veniens in patriam suam
docebat eos in sinagogis eorum, ita ut mirarentur et dicerent
TJnde huic sapiencia tanta et virtutes? 55 Nonne hic est
fabri filius? et mater eius dicitur Maria, et fratres eius lacobus-
et loseph et Simon et ludas ? 5 6 et sorores eius nonne omnes
apud nos sunt? Unde ergo huic omnia ista? 57 Et scandaliza-
bantur in eo. lesus autem dixit eis Non est propheta sine ho-
nore nisi in patria sua et in domo sua. 58 Et ideo non fecit ibi
virtutes multas propter incredulitatem illorum.

XIV. 1 In illo tempore audiit Herodes tetracha famam
de lesu, 2 et ait pueris suis Hic est lohannes baptista: ipse-
surrexit a mortuis, et ideo virtutes operantur in eo. 3 Herodes
enim tenuit lohannem et alligavit eum et misit in carcerem
propter Herodiadem uxorem fratris sui. 4 Dicebat enim ilii lo-
hannes Non licet tibi habere illam. 5 Et volens illum occidere
timuit populum, quia sicut prophetam eum habebant. 6 Die autem.
natalis Herodis saltavit filia Herodiadis in medio triclinio et
placuit Herodi; 7 unde cum iuramento pollicitus est ei dare
quodcunque postulasset ab eo. 8 IUa autem prsemonita a
matre sua dixit Da mihi in disco caput "" lohannis bap-
tistae. 9 Et contristatus est rex Herodes; sed propter
iusiurandum et propter simul recumbentes iussit dari puellas.
11 Puella autem attulit matri suae. ]2 Et accesserunt discipuli
eius et tulerunt corpus eius et sepelierunt illud, et venerunt
nunciaverunt lesu. 13 Quo audito lesus secessit inde in navi-
cula in locum desertum seorsum 5 et cum audissent turbae, secutc&
sunt eum pedestres de civifcatibus. 14 Et cum exisset vidit tur-
bam multam, et misertus est illis et curavit infirmos eorum.
15 Vespere autem facto accesserunt ad eum discipuli eius di-
centes Desertus locus est, et hora iam prseterit : dimitte turbas,.
ut euntes in castella emant sibi escas. 1 6 lesus autem dixit
eis Non habent necesse ire : date illis autem vos manducare..
1 7 Responderunt ei Non habemus hic nisi quinque panes et duos
pisces. 18 Et ait illis lesus Afferte eos ad me. 19 Et cum iussisset

C. 14. 15. Matth. 19

tTirbam diseumbere super fenum, acceptis quinqxie panibus et
duobus piscibus aspiciens in caelum benedixit, et fregit et dedit
discipulis suis panes, discipuli autem turbis. 20 Et manducaverunt
omnes et saturati sunt. Bt tulerunt reliquias, XIT cofinos
fragmentorum plenos. 21 Mandiicancium autem fuit numerus
quinque millia virorum, exceptis pueris et mulieribus. 22 Et statim
lesus iussit discipulos suos ascendere in navicula et praseedere eum
trans fretum, donec ipse dimitteret turbas. 23 Et dimissa turba
ascendit in monte solus orare. Vespere autem faeto solus erat
ibi. 24 Navicula autem iam in medio mari iactabatur fluctibus :
erat enim illis ventus contrarius. 25 Quarta autem vigilia noctis
venit ad eos lesus ambulans supra mare. 26 Et videntes eum
supra mare ambulantem turbati sunt, dicentes quia fantasma
est, et prse timore clamaverunt. 27 Stacimque lesus locutus est
eis dicens Habete fiduciam : ego sum, nolite timere. 28 Respon-
dens autem Petrus dixit Domine, si tu es iube me venire ad te
super aquam. 2-9 At ipse ait Veni. Et descendens Petrus de
navicula ambulabat super aquam ut veniret adlesum. 30 Videns
vero ventum validum timuit, et cum coepisset mergere clamavit
dicens Domine, salva me. 31 Et continuo lesus extendit
manum et apprebendit illum, et ait illi Modieae fidei, quare
dubitasti? 32 Et cum ascendisset in naviculam, cessavit ventus.
33 Qui autem in navieula erant venerunt et adoraverunt eum
dicentes Vere filius dei est. 34 Et cum transfretassent in-
de, venerunt in terram Grennesar. 35 Et cum cognovissent eum
viri loci illius, adorabant eum et miserunt in universam regionem
illam, et obtulerunt ei omnes male habentes, et rogabant eum ut
vel fimbriam vestimenti eius tangerent: et quicunque tetigerunt
salvi facti sunt.

XV. 1 Tunc accesserunt ad eum scribge et Pbarissei ab
lerosolymis dicentes 2 Quare discipuli tui transgrediuntur tradi-
cionem seniorum ? non enim lavant manus suas eum panem man-
ducant. 3 Ipse autem respondit illis Quare et vos transgredimini
mandatum dei propter tradicionem vestram ? Nam deus dixit
4 Houora patrem tuum et matrem tuam, et Qui maledixerit patri
aut matri, morte moriatur. 5 Vos autem dicitis Quieunque dixerit
patri vel matri Munus quodcunque est ex me tibi proderit, 6 et
non honorificat patrem suum et matrem suam : et irritum feeistis
mandatum dei propter tradicionem vestram. 7 Hypocritse, bene
prophetavit de vobis Ysaias dicens 8 Plebs haec labiis me bono-
rat, cor autem eorum longe est a me: 9 sine causa autem colunt
me docentes doctrinas et mandata liominum. 10 Et eonvocatis
ad se turbis dixit illis Audite et intelligite. 1 1 Non quod intrat
in o.s eoinquinat Lominem; std quod procedit ex ore, hoc com-
municat hominem. 12 Tunc aceedentes discipuli eius dixerunt ei
Scis quia Pharissei audito hoc verbo scandalizati sunt? 13 At
lesus respondens ait Omnis plantacio quam non plantavit pater

20 i3v, sec. C. 15. 16

meus cselestis eradicabitur. 14 Sinite ilios : ca3ci sunt duces cas-
corum. Csecus enim si cseco ducatum praestet, ambo in foveam
cadunt. 15 Respondens autem Petrus dixit ei Dissere nobis para-
bolam istam. 16 At ille dixit Adhuc et vos sine intellectu estis ?
17 Non intelligitis quia omne quod in os intrat in ventrem vadit
et in secessum emittitur? 18 Quse autem procedunt de ore de
corde exeunt, lisec coinquinant h.ominem. 19 De corde enim
exeunt cogitaciones malge, homicidia, adulteria, fornicaciones, furta,
falsa testimonia, blasphemise. 20 Haec sunt quse coinquinant ho-
minem^ non lotis auiem manibus manducare non coinquinat ho-
minem. 21 Et egressus inde lesus seeessit in partes Tyri et
Sidonis. 22 Bt ecce mulier Chauanaea a finibus illis egressa cla-
mabat diceus ei Miserere mei domine fili David: filia mea male a
daemonio vexatur. 23 At lesus non respondit ei verbum. Bt
accedentes discipuli eius rogabant eum dicentes Dimitte illam,
quia clamat post nos. 24 Ipse autem respondens ait Non sum
missus nisi ad oves quse perierunt domus Israel. 25 At illa venit
et adorabat eum dicens Adiuva me Domine. 26 Ipse autem re-
spondens ait Non licet accipere panem filiorum et mittere cani-
bus. 27 At illa dixit Utique, domine: nam et catelli edunt de
mici.s quae cadunt de mensa dominorum suorum. 28 Tunc respon-
dens lesus ait. mulier, magna est fides tua: fiat tibi sieut
vis. Bt sanata est filia eius ex illa hora. 29 Bt cum transisset
inde lesus, venit iterum secus mare Galilaeae, et ascendens in
monte sedebat ibi. 80 Et accesserunt ad eum turbas multas, ha-
bentes secum csecos claudos debiles mutos et alios multos,. et
proiecerunt eos ante pedes eius, et curavit eos omnes, 31 ita ut
turbae mirarentur videntes mutos loquentes, elaudos ambulantes,
csecos videntes, et magnificabant deum Israel. 32 lesus autem
convocatis discipulis suis dixit Misereor turbas huic, quia triduum
est iam quod perseverant mecum et non habent et dimittere eos
nolo ieiunos, ne deficiant in via. 33 Dicunt autem ei discipuli eius
Unde ergo nobis in deserto panes tantos ut saturentur turbae?
34 Et ait illis lesus Quot panes hic habetis? At illi dixerunt
Septem, et paucos pisces. 35 Et praecipit turbae recumbere in
terra. 36 Et accepit lesus panes et pisces et gracias egit et
fregit et dedit discipulis, et discipuli dederunt populo. 37 Et
manducaverunt omnes et saturati sunt. Et quod abundavit de
panibus tulerunt, septem sportas plenas. 38 Brant autem qui
manducaverunt quattuor millia hominum extra pueros et mulieres.
39 Et dimissa turba ascendit in naviculam, et venit in finibus
Magedan.

XVI. 1 Bt accesserunt ad eum Pharisaei et Sadducaei temptantes,
et rogaverunt illum x\t signum illis de caslo ostenderet. 2 At
ille respondens ait Cum sero factum est dicitis Serenum erit,
rubicundum est enim cum nubibus caelum: 3 et mane Hodie

C. 16. Mattli 21

tempestas est, rubicundum enim est cum tristicia caelum. 4 Faciem
ergo caeli nostis sestimare, signa autem temporum non potestis scire.
Generacio mala et adultera quserit signum, et non dabitur ei nisi
signum lonse prophetse. Et relictis illis abiit. 5 Et cum venisset
trans fretum, obliti sunt discipuli eius panes accipere. 6 lesus autem
dixit illis Attendite vobis a fermento Pharisceorum et Sadducae-
orum. 7 Tunc cogitabant inter se dicentes Quia panes non acce-
pimus. 8 Sciens autem lesus dixit Quid cogitatis inter vos, mo-
dicse fidei, quia panes non habetis? 9 Nondum intellexistis neque
meministis quinque panibus in quinque millia hominum, ct quot
cofinos sumpsistis? 10 neque de septem panibus in quatuor
millia hominum, et quot sportas sumpsistis? 11 Quare non intel-
ligitis quia non de pane dixi vobis Attendite a fermento Phari-
sseorum et Sadducaeorum ? 12 Tunc intellexerunt quia non dixit
a ferraento panis sed a doctrina Pharisa3orum et Sadducasorum
attenderent sibi. 13 Venit autem lesus in partes Cassareae Phi-
lippi, et interrogabat discipulos suos dicens Quem dicunt homines
esse filium hominis? 14 At illi dixerunt Alii lohannem bapti-
stam, alii autem Seliam, alii vero leremiam aut unum ex pro-
phetis. 15 Dixit illis lesus Vos autem quem me esse dicitis?
3 6 Respondens Simon Petrus dixit Tu es Christus filius dei vivi.
1 7 Respondens autem lesus dixit ei Beatus es, Simon Bar lona,
quia caro et sanguis non revelavit tibi, sed pater meus qui in
cselis est. 18 Et ego dico tibi quia tu es Petrus, et super hanc
l^etram sedificabo ecclesiam meam, et portae inferorum non prse-
valebunt adversnis eam. 1 9 Et tibi dabo claves regni caelorum :
et quaecunque ligaveritis super terram, erunt ligata et in CEelis ;
et qusecunque solveritis super terram, erunt soluta et in caelis.
20 Tunc imperavit discipulis suis ut nemini dicerent quod ipse
esset Christus lesus. 21 Exinde coepit lesus ostendere discipulis
suis quia oportet eum ire lerosolimam et multa pati a senioribus
et scribis et a principibus sacerdotum et oecidietpost tercium diem
resurgere. 22 Et assumens eum Petrus coepit increpare et dicere
Absit a te, domine: non erit tibi hoc. 23 At ipse conversus
dixit Petro Vade retro me, satanas : scandalum es mihi, quia non
sapis ea quae dei sunt sed ea quse hominum. 24 Tunc lesus
dixit discipulis suis Si quis vult venire post me, abneget se sibi
et tollat crucem suam et sequatur me. 25 [Qui enim voluerit
animam suam salvam facere, perdet eam] ; qui enim voluerit ani-
mam suam perdere propter me, inveniet eam. 26 Quid enim
prodest homini si hunc mundum lucretur, animae vero suse detri-
mentum paciatur? aut quam dabit homo eommutacionem animse
su£e? 27 Nam Filius hominis venturus est in maiestate patris
sui- cum angelis suis, et tunc reddet unicuique secundum opera
eius. 28 Amen dico vobis quoniam sunt hic aliqui de istis a-

22 Ev. sec. C. 16. 17.

stantibus qui nou gustabunt mortem quoadusque viderint filium
liominis venientem in regno suo.

XVll. 1 Et factum est post dies sex assumpsit lesus Pe-
trum et lacobum et lohannem fratrem eius, et duxit illos in
montem excelsum seorsum: 2 et transfiguratus est lesus ante
eos, et resplenduit facies eiut sicut sol, vestimenta autem eius
facta sunt alba sicut nix. 3 Et ecce apparuit illis Moyses et
Helias cum eo loquentes, 4 Eespondens autem PetruH dixit ad
lesum Domine, bonum est nos bic esse: faciamus liic tria taber-
nacula, tibi unum Moysi unum et Helise unum. 5 Adhuc eo
loquente, ecce nubes lucida obumbravit eos, et ecce vox de nube
dicens Hic est filius meus dilectissimus, in quo mihi bene com-
placui: ipsum audite, 6 Et audientes discipuli eius ceciderunt
in faciem suam et timuerent valde. 7 Et accessit lesus et tetigit
eos dixitque eis Surgite et nolite timere. 8 Levantes autem
oculos suos neminem viderunt nisi solum lesum. 9 Et descen-
dentibus illis de monte praecepit illi lesus dicens Nemini dixeri-
tis visum donec filius liominis a mortuis resurgat. 10 Et inter-
rogaverunt eum dicentes discipuli Quid ergo scribse dicunt quod
Heliam oportet primum venire? 11 At ipse respondens ait He-
lias qui^em venturus est et restituere omnia: 12 dico autem vo-
bis quia Helias iani venit, et uon cognoverunt eum, et fecerunt
ei quanta voluerunt. 13 Tunc intellexerunt discipuli eius qnod
de lobanne baptista dixit illis. Sic et filius hominis necesse
habet pati ab eis 14 Bt cum venisset ad turbam, accessit
ad eum homo genibus provolutis ante eum 15 dicens Domine,
miserare filio meo quia lunaticus est et male patitur: nam
sgepe cadit in ignem et aliquando in aquam. 16 Et obtuli
eum discipulis tuis, et non potuerunt curare eum. 17 Respon-
dens autem lesus ait generacio incredula et perversa, quoad-
usque paciar vos? quandin ero vobiscum? Afferte huc illum
ad me. 1 8 Et increpavit illum lesus, et exiit ab eo dgemonium,
et curatus est puer ex illa hora. 1 9 Tunc accesserunt ad lesum
discipuli secreto et dixerunt ei Quare nos non potuimus eiicere
eum? 20 Dicit illis lesus Propter incredulitatem vestram. Amen
dico vobis, si habueritis fidem sicut granu.m sinapis, dicetis
monti huic Transi hinc illuc, et transibit, et nihil impossibile erit
vobis. 21 Hoc autem genus dsemonii non eiicietur nisi per ora-
cionem et ieiunium. 22 Ipsis autem revertentibiis in Gralil^am,
dixit illis lesus Futurum est ut filius hominis tradatur in manus
hominum, 23 et occident eum, et post tercium diem resurget.
Et contristati sunt vehementer. 24 Et cum venissent Capliarnaum,
accesserunt qui tributum exigebant ad Petrum et dixerunt ei Ma-
gister vester non solvit didragma? 25 At illi ait Etiam. Et
cum intrasset domum, prasvenit eum lesus dicens Quid tibi vide-
tur, Simon? reges terrse a quibus accipiunt tributum vel censum ?

C. 17. 18. Mattli. 23

a filiis suis, an ab alienis? 26 At ille dixit Ab alienis. Dixit
illi lestis Brgo liberi sunt filii. 27 Ut autem non scandalizemus
eos, vade ad mare et mitte bamum, et enm piscem qui primus
ascendit fcolle illum, et aperto ore eius inrenies ibi staterem :
illum sumens da eis pro me et te.

XVlll. 1 In illa die aceesserunt discipuli eius ad lesum
dicentes Quisnam maior est in regno cselorum? 2 Et lesus
vocavit puerum et statuit eum in medio eorum 3 et dixit Amen
dico vobis, nisi conversi fueritis ut efficiamini sicut puer iste,
non intrabitis in regno cselorum. 4 Quicunque ergo humiliavit
se sicut puer iste, Mc maior est in regno caelorum: 5 et qui
acceperit unum puerum talem in nomine meo, me accipit: 6 qui
atitem scandaWzaverit unum de pusillis istis qui in me credunt,
expedit ei ut suspendatur mola asinaria in collo eius et prseci-
pitetur in profundo maris. 7 Yse autem liuic mundo ab scandalis.
Necesse est enim venire scandala, verum tamen veb bomini illi
per quem scandalum venit. 8 Quod si manus tua vel pes tuus
scandalizat te, abscide eum et proiice abs te: bonum tibi est in
vitam venire debilem vel claudum, quam duos pedes aut duas
manus babentem mitti in gehennam seternam. 9 Et si oculus tuus
scandalizat te, erue eum et proiice abs te : bonum tibi est unum
occulum habentem in vitam intrare, quam duos oculos babentem
mitti in gebennam ignis. 10 Videte ne contemnatis unum ex pusil-
lis his : qui credunt in me ; dico enim vobis quod angali eorum
in cselis semper videnfc faciem patris mei qui in caelis est. 1 1
Venit enim filius hominis salvare et quaerere quod perierat. 12 Quid
vobis videtur ? Si fuerint alicui homini centum oves et erraverit una
ex eis, nonne relinquet nonaginta novem in montibus et vadit
quserere eam quse erravit? 13 Et si contigerit ut inveniat eam,
amen dico vobis quod gaudebit in eam magis quam super
nonaginta novem quse non erraverunt. 14 Sic non est voluntas
ante patrem vestrum qui in cselis est ut pereat unus ex pusillis
istis. 15 Quod si peccaverit in te frater tuus, vade et corripe
illum inter te et ipsum solum: si te audierit, lucratus eris fra-
trem tuum: 16 si autem te non audierit, adhibe tecum adhuc
unum vel duos, iit in ore duorum testium vel trium stet omne
verbum, 17 Quod si non audierit eos, dic ecclesige: si autem
«cclesiam noii audierit, sit tibi sicufc ethnicus et publicanus.
1 8 Amen amen dico vobis, quaecunque alligaveritis super terram,
erunt ligata et in cselo; et qusecunque solveritis super terram,
«runt soluta et in cselo. 19 Iterum amen dico vobis quod si duo ex
vobis consenserint super terram de omni re quamcunque petierint,
fiefc illis a pafcre meo qui in c^lis est: 20 ubi enim sunt duo
vel .fcres congregati in nomine meo, ibi et ego sum in medio eorum.
21 Tune accedens ad eum Petrus dixit ei Domine, si peccaverit
in me frater meus quotiens dimittam illi? tisque septies? 22 Di-
cit illi lesus Non dico tibi usque septies, sed usque septuagies

24 Ev. sec. C. 18. 19.

septies. 23 Ideo simile est regnum cselorum homini regi qui vo-
luit racionem ponere cum servis suis. 24 Et cum coepisset ra-
cionem ponere, oblatus est ei unus qui debebat centum ta-
. lenta. 25 Cum autem non babebat unde redderet, iussit eum
dominus eius venundari et uxorem eius et filios et omnia quae ba-
bebat, ut redderet debitum. 26 Procidens autem servus ille ro-
gabat doniinum suum dicens Pacienciam habe in me^ et omnia
reddam tibi, 27 Misericordia autem motus dominus servi illius
debitum remisit ei. 28 Regressus autem servus ille invenit
unum de conservis ■ suis qui dedebat ei centum denarios, et tenens
suffocabat eum dicensRedde quod debes. 29 Etprocidens conser-
vus eius rogabat eum dicens Pacientiam babe in . me, et omnia
reddam tibi. 30 Ille autem noluit, sed abiit et misit eum in
carcerem donec redderet debitum, 31 Videntes autem conservi
eius quse fiebant contristati sunt valde, et ennarraverunt omnia
quae facta fuerant domino suo. 32 Tunc vocavit illum dominus suus
et ait illi Nequam serve, omne debitum remisi tibi, quia rogasti
me: 33 nonne ergo oportuit te misereri conservo tuo, sicut
et ego tui misertus sum? 35 Et iratus dominus eius tradidit
eum tortoribus, quoadusque redderet universum debitum 35 Sic
et vobis faciet pater meus qui in caslis est, si non remiseritis
unusquisque fratri suo de cordibus vestris.

XIX. I Et factum est cum locutus esset sermones
istos, transtulit se a Galilsea et venit in finibus ludaeae trans
lordanem. 2 et secutse sunt eum turbae multae et curavit eos
ibi. 3 Et accesserunt ad eum Pbarisasi temptantes eum et di-
centes illi Si licet homini dimittere uxorem suam quacunque ex
causa? 4 Et respondens lesus ait eis Non legistis quia qui
fecit ab inicio masculum et feminam fecit eos, 5 et dixit Propterea
relinquet homo patrem aut matrem et adhserebit uxori suae, efc
erunt duo in carne una? 6 Itaque iam non sunt duo sed una
caro. Quod ergo deus iunxit, homo non separet, 7 Dicunt illi
Quid ergo Moyses mandavit dari libellum repudii et dimittere
uxorem? 8 Ait illis lesus Quia ad duriciam cordis vestri permi-
sit vobis Moyses dimittere uxores vestras : ab inicio autem non
fuit sic. 9 Dico autem vobis quicunque dimiserit uxorem suam
excepta causa fornicacionis et aliam duxerit, moechatur, et qui
dimissam duxerit, moechatur, [10 Dicunt ei discipuli eius Si ita
est causa viri cum uxore, non expedit nuberej. 1 1 Ait autem
illis lesus Non omnes eapiunt verbum illud, sed quibus datum
est. 12 Sunt enim spadones qui de utero matris sunt nati, eb
sunt spadones qui facti sunt ab hominibus, et sunt spadones qui
se ipsos castraverunt propter regnum caelorum, Qui potestcapere
eapiat, 13 Tunc oblati sunt ei infantes ut manus eis imponeret
et oraret; discipuli autem eius prohibebant eos. 14 lesus vero
ait Sinite infantes, et nolite eos prohibere ad me venire: talium

C. 19. 20. Matth. 25

est enim regnum eaelorum. 15 Et eum imposuisset illis manus,
abiit inde. 1 6 Et ecee uuus aecessit ad illum et ait illi Magister
bone, quid boni faciam ut iabeam vitam seternam? 17 At lesus
dixit ei Quid me interrogas de bono ? unus est bonus deus : si vis
in vitam venire, serva mandata. 18 Dixit illi Quae? lesus autem
dixit ei Non occides, non adulterium committes, non furtum facies,
non dices falsum testimonium, 19 iionora patrem et matrem, et
diliges proximum tuum tanquam te ipsum. 20 Dieit illi ado-
leseens Omnia bsee eustodivi a iuventute mea quid adhuc mibi
deest? 21 Ait illi lesus Si vis perfectus esse. vade vende omnia
tua et da pauperibus, et habebis thesaurum in caslo, et veni
sequere me. 22 Cum audisset autem adoleseens hoe verbum, abiit
tristis : erat enim habens multas possessiones. 23 lesus autem
dixit discipulis suis Amen dico vobis quod dives difficile intrabit
in regnum cselorum, 24 Et iterum dico vobis, facilius est came-
lum per foramen acus transire quam divitem intrare in regnum
caslorum. 25 His auditis discipuli mirabantur et timebant valde
dicentes Quis ergo poterit salvus esse? 26 Aspiciens autem le-
sus cogitaciones eorum dixit illis Apud homines hoc impossibile est,
apud deum autem omnia possibilia sunt. 27 Tunc respondens Petrus
dixit ei Eece nos qui relinquimus omnia et secuti sumus te: quid
ergo erit nobis? 28 lesus autem dixit illis Amen dico vobis quoniam
vos qui seeuti estis me, in resurreccione, eum sederit filius homi-
nis in sede maiestatis su£e, sedebitis et vos super XII sedes
iudicantes XII tribus Israel. 29 Et omnis quicunque relique-
rit domum aut fratres aut sorores aut patrem aut matrem aut
uxorem aut filios aut agros propter nomen meum, centuplum
accipiet et vitam seternam consequetur. 30 Multi autem sunt
primi novissimi, et novissimi primi.

XX. 1 Simile est regnum cselorum homini patri familias,
qui exiit primo mane conducere operarios in vineam suam.
2 Convencione autem faeta cum operariis ex denario diurno misit
eos operari in vineam suam. 3 Et egressus eirea horam terciam
inuenit alios stantes in foro ociosos, 4 et illis dixit Ite et vos
in vineam meam, et quod iustum fuerit dabo vobis. 5 Illi autem
abierunt. Iterum exiit eirea sextam et nonam horam, et fecit
similiter. 6 Circa undecimam autem horam exiit et invenit alios
stantes, et dicit illis Quid hic statis tota die ociosi ? 7 Dicunt
ei Quia nemo nos conduxit. Dicit illis Ite et vos in vineam. 8
Cum sero autem factum fuisset, dicit dominus vinese procuratori
suo Voca operarioi et redde illis mercedem, incipiens a novissimis
usque ad primos. 9 Cum venissent ergo qui circa horata unde-
cimam venerant, acceperunt singulos denarios. 10 Venientes au-
teni et primi afbitrati sunt quod plus essent aceepturi: accepe-
runt autem et ipsi singulos denarios. 11 Et aeeipientes niurmu-
raverunt adversus patrem familias. 12 dicentes Hi novissimi una

26 Ev. sec. C. 20. 21.

Iiora fecerunt, et pares nobis illos feeisti qtii portavimiis pondus
diei et sestus. 1 3 At ille respondens uni eorum dixit Amice, non
tibi facio iniuriam: nonne ex denario convenisti meeum ? 14Tolle
itaque quod tuum est et vade: volo autem et hulc novissimo
dare sicut et tibi. 1 5 Aut non licet mihi quod volo facere de
rebus meis? an oculus tuus nequam est quia ego bonus sum?
1 6 Sic erunt noviasimi primi, et primi novissimi : multi sunt
enim vocati, pauci electi. 17 Et ascendens lesus lerosoli-
mam assumpsit XII discipulos in via seorsum et ait illis.
1 8 Ecce ascendimus lerosolimam, et filius bominis tradetur prin-
cipibus sacerdotum et scribis, et condemnabunt eum morte, 19 et
tradent eum gentibus ad deludendum et flagellandum et crucifi-
gendum, et tercia die resurget. 20 Tunc accessit ad eum mater
filiorum Zebedsei cum filiis suis adorans et petens aliquid ab eo.
21 Ipse autem dixit ei Quid vis ? Ait et illa Dic ut se-
deant lii duo filii mei unus ad dexteram tuam et unus ad si-
nistram in regno tuo. 22 Respondens autem lesus dixit illis
Nescitis quid petatis, Potestis bibere calicem quem ego bibitu-
rus sum? Dicunt ei Possumus. 23 Ait illis lesus Calicem
meum quidem bibetis ; sedere autem ad dexteram meam aut ad
sinistram meam non est meum dare vobis, sed quibus paratum
est a patre meo. 24 Et audientes caeteri decem indignati sunt
de duobus fratribus. 25 lesus autem vocavit eos ad se et ait
Seitis quod principes gencium dominantur eorum, et qui maiores
sunt potestateni exercent in eos. 26 Non ita erit inter vos, sed
quicunque voluerit inter vos maior esse, erit vester minister,

27 et qui voluerit inter vos primus esse, erit vester servus:

28 sicut filius hominis non venit ministrari, sed ministrare et
dare animam suam redempcionem pro multis; vos autem quseritis
de pusillo crescere et de maiore minores esse. Intrantes autem
et rogati ad caenam nolite recumbere in locis eminencioribus ne
forte clarior te superveniet, et aceedens qui ad egenam vocavit
te dicat tibi: adbuc deorsum accede et confundaris. Si autem
recubueris in loco inferiori, et superveniet humilior te, dicat tibi,
qui te ad c£enam vocavit: accede adhuc superius, et erit tibi
utilius. 29 Et egredientibus eis ab lericho secutas sunt eum
turbse multse. 30 ecce duo ceci secus viam audierunt quod lesus
transiret, et clamaverunt dicentes miserere nobis lesu fili David.
31 Turba autem increpabat eos ut tacerent. At illi magis cla-
anabant dicentes Domine, miserere nobis, fili David. 32 Et stetit
lesus et vocavit eos ad se et ait illis Quid vultis ut faciam vobis ?
33 Dicunt ei Domine, ut aperiantur oculi nostri. Quibus dixit
lesus Creditis posse me hoc facere? Qui responderunt ei Ita
domine. 34 Misertus est autem illis lesus et tetigit oculos eorum:
et confestim viderunt et secuti sunt eum.

XXI. 1 Et cum appropinquassent lerosolimis venerunt

0. 21. ' Matth. 27

in Befchfage in montem oliveti, tunc lesus misit duos discipulos
suos 2 dicens eis Ite in castellum quod contra vos est, et
invenietis asinam alligatam et pullum cum ea : solvite et adducite
mihi. 3 Et si quis vobis aliquid dixerit, dicite quia dominus
opera eorum desiderat, et confestim dimittet eos. 4 Hoc autem
factum est ut adimpleretur quod dictum est perZachariamprophefcam
dicentem 5 Dicite liliae Syon Bcce rex tuus venit tibi mansuetus,
et sedens super asinam et pullum novellum subiugalem. 6 Euntes
autem discipuli fecerunt sicut prsecepit illis lesus, 7 et adduxe-
runt asinam et puUum eius, et imposuerunt super eos vestimenta
sua, et sedebat super eum lesus. 8 Plurima autem turba strave-
runt vestimenta sua in via, alii autem csedebanfc de arboribus
ramos et straverunt in via; 9 turbse autem quae prsecedebant et
quae sequebantur clamabant dicentes Osanna filio David, bene-
dictus q.ui venit in nomine domini, osanna in excelsis. 10 Et
cum intrasset lerosolimam, commota est universa eivitas dicens
Quis est liic ? 1 l Multi autem dixerunt Hic est lesus propheta
a Nazareth Galilsese. 12 Et intravit lesus in templum dei, et
eiiciebafc omnes ementes et vendentes in templo, et mensas numu-
lariorum et cathedras vendencium columbas evertit, 13 et dixit
illis Scriptum est Domus mea domus oracionis vocabittir: vos
autem fecistis iUam speluncam latronum. 14 Et accesserunt ad
eum caeci et claudi in templo, et sanavit eos. 15 Videntes au-
tem principes sacerdotum et scribse mirabilia qu» fecifc lesus et
pueros elamantes in templo et dicentes Osanna filio David, indi-
gnati sunt 16 et dixerunt eiAudis quid isti dicunt? lesus autem
dixifc illis Ufcique: non legisfcis quia ex ore infancium efc lactan-
cixim perfecisfci laudem? 17 Et relicfcis illis abiifc foras extra civi-
tatem in Bethaniam, ibique mansit. 18 Mane autem transiens lesus
in civitatem esuriit, 19 et videns fici arborem unam secus viam
venit ad eam, et nihil invenit in illa nisi folia tantum, Et ait
illi Nunquam ex te fructus nascatur in sempiternum. Et are-
facta est continuo ficulnea. 20 Et videntes discipuli mirabantur
dicentes Quomodo continuo aruit? 21 3tespondens autem lesus
dixife illis Amen dico vobis, si habueritis fidem et uon haesitave-
ritis, non solum de ficulnea facietis^ sed et si monti h.uic dixeri-
tis Tolle et iactare in mare, fiefc: 22 efc omnia qusecunque
petierifcis in oracione credenfces accipiefcis. 23 Efc cum venisset
in templum, accesserunt ad eum principes sacerdotum et seniores
populi dicentes In qua potestate haec facis ? et quis tibi -dedit
hanc potestafcem? 24 Kespondens lesus dixit illis Interrogabo
vos et ego unum verbum, dicite mihi, efc ego vobis dicam in qua
pofcesfcate haec facio. 25 Bapfcismum lohannis unde erafc? de cselo
an ex hominibus? At illi cogitabant inter se diceutes 26 Si
dixerimus de cselo,' dicet nobis Quare ergo non credidistis illi?
si autem dixerimus Ex hominibus, timemus turbam: omnes enim

28 Ev. sec. C. 21. 22.

babebant loliannem sicut propbetam. 27 Et respondentes ad
lesum dixerunt Nescimus. Ait illis e*t lesus Neque ego vobis dico
in qua potestate baec facio. 28 Quid autem vobis videtur?
Homo quidam liabuit duos filios, et accedens ad primum dixit
Fili, vade Iiodie operare in vineam meam. 29 At ille respondens
ait Nolo; postea autem paeuitencia motus abiit in vineam.
30 Accessit autem ad alterum et dixit illi similiter. At ille
respondens ait Eo, domine;' et non abiit. 31 Quis ex duobus
fecit voluntatem patris? Dieunt ei Primus. Dicit illis lesus
Amen dico vobis quod meretrices et publicani prsecedent vos in
regno dei. 32 Venit enim lobannes ad vos in via iusti-
cias, et non credidistis ei: publieani autem et meretrices credide-
runt ei. vos autem videntes lisec psenifcenciam Iiabuistis postea
quod non credidistis. 33 Aliam parabolam audite. Homo erat
pater familias qui plantavit vineam, et sepem ei circumdedit et
fodit in ea torcular et fedificavit in ea turrim, et locavit eam
colonis et peregre profectus est. 34 Cum tempus autem fruetuum
appropinquasset, misifc servos suos ad colonos ut acciperent de
fructibus suis. 35 Et appreliensis servis eius unum ceeiderunt,
alium autem lapidavernnt, alium vero occiderunt. 3 6 Iterum
misit alios servos plures prioribus, et fecerunt eis similiter.
3 7 Novissime autem misit illis filium suum unicum dicens Porsitan
reverebuntur filium meum. 38 Coloni autem videntes filium dixe-
runt inter se Hic cst hgeres : venite occidamus eum, et habebi-
mus hsereditatem eius. 39 Efc apprehensum eum occiderunt et
eiecerunt eum extra vineam. 40 Cum ergo venerit dominus
vinese, quid faciet colonis illis? 41 Dixerunt Malos male per-
det, et vineam locabit aliis colonis, qui reddent ei fructum
temporibus suis. 42 Dicit illis lesus Nunquam legistis in scri-
pturis Lapidem quem reprobaverunt asdificantes, hic factus est in
caput anguli; a domino factus est hic, et est mirabilis in oculis
nostris? 43 Ideo dico vobis quia auferetur a vobis regnum dei
et dabitur genti facienti fruefcum eius. 44 Efc qui ceciderit super
lapidem istum confringetur : super quem vero ceciderit, conteret
eum. 45 Et cum audissent principes sacerdotum et Pharissei
parabolas eius, cognoverunt quod de ipsis dieeret: 46 et quasren-
tes eum tenere timuerunt turbas, quoniam sieut prophetam eum
habebant.

XXII. 1 Et respondens lesus dixit illis iterum in parabolis
dicens 2 Simile esfc regnum caslorum homini regi qui fecit nupcias
filio suo. 3 Efc misifc servos suos voeare invitatos ad nupcias, et
noluerunt venire. 4 Iterum misit alios servos suos dicens Dicite
invitatis Ecce prandium meum paravi, tauri mei et saginacio occisa
et omnia parata sunt: venite ad nupcias. 5 Illi autem neglexe-
runfc, et abierunt alii in villam suam, alii vero ad negociaeionem
suam ; 6 reliqui vero tenuerunt servos eius et contumelia affe-

0. 22. Mattli. 29

ctos occiderunt. 7 Ille autem rex cum audisset iratus est, et
misit exercitum suum et perdidit homicidas illos, et civitatem
illorum succendit. 8 Tunc ait servis suis Nupciae quidem paratte
sunt, sed qui fuerunt invitati non fuerunt digni. 9 Ite ergo ad
exitus viarum, et quoscunque inveneritis voeate ad nupcias,
10 Et egressi servi eius in .vias congregaverunt omnes quotquot
invenerunt bonos et malos, et impletse sunt nupcige discumben-
cium, 11 Intravit autem rex videre discuanbentes, et videt ibi
hominem non vestitum vestimento nupciali, 12 et ait illi Amice,
quomodo huc venisti non habens vestem nupcialem? At ille
obmutuit. 13 Tunc ait rex ministris Tollite illum manibus et
pedibus et mittite eum in tenebras exteriores: ibi erit fletus et
stridor dencium. 14 Multi autem sunt vocati, pauci vero electi.
15 Tunc abierunt Pharisssi et consilium fecerunt ut eum cape-
rent in sermone, 1 6 Bt miserunt ad eum discipulos suos cum He-
rodianis dicentes Magister, scimus quia verax es et viam dei in
veritate doees, et non est tibi cura de aliquo : non enim respicis
personas hominum: 17 dic ergo nobis, quid tibi videtur? licet
censum dari cassari aut non? 18 Cognita autem lesus nequicia
eorum ait Quid me temptatis, hypocritas ? 19 Ostendite mihi nu-
misma census. At illi obtulerunt ei denarium. 20 Et ait illis
lesus Cuius est imago hasc et superscripcio ? 21 Dicunt ei Cse-
saris. Tunc ait illis lesus Reddite quse sunt csesaris csesari, et quEe
sunt dei deo. 22 Et illi audientes mirati sunt, et relicto eo abie-
runt. 23 In illa die accesserunt ad eum Sadducsei, qui dicunt
non esse resurreccionem, et interrogaverunt eum 24 dicentes
Magister, Moyses dixit Si quis mortuus fuerit non habens filium,
ut ducat frater eius uxorem illius et suscitet semen fratris sui.
25 Erant autem apud nos septem fratres: et primus uxore ducta
defunctus est, non habens semen et reliquit uxorem suam fratri
suo. 26 Similiter et secundus et tercius, usque ad septimum,
27 Novissime autem omnium et mulier defuneta est, 28 In re-
surreccione autem cuius erit de septem uxor? omnes enim eam
habuerunt, 29 Respondens autem lesus ait illis Erratis, ne-
scientes seripturas neque virtutem dei. 30 In resurreecione enim
neque nubent neque ducunt uxores, sed sunt sicut angeli in
caslo. 31 De resurreccione autem mortuorum non legistis quod
dictum est vobis a deo dicente. 32 Ego sum deus Abraham et
deus Ysaac et deus lacob? Non est deus mortuorum sed vivo-
rum, 33 Et audientes turbae mirabantur in doctrina eius.
34 PharisEei autem audientes quod silencium imposuisset Saddu-
caeis, convenerunt ad eum" 35 et interrogavit eum unus ex eis
legis doctor temptans eum et dicens 3 6 Magister, quod est man-
datum magnum in lege? 37 Ait illi lesus Diliges dominuin deum
tuum in toto corde tuo et in tota anima tua et in omni virtute
tua, 3 8 Hoe est maximum et primum mandatum, 39 Secundum

30 Bv. sec. C. 22. 23.

autem simile est huic Dilliges proximum tuum tanquam te
ipsum. 40 In liis duobus mandatis universa lex pendet et pro-
plietae. 41 Congregatis autem Pharisgeis interrogavit eos lesus
42 dicens Quid vobis videtur de Christo ? cuius filius est?
Dicunt ei David. 43 Ait illis Quomodo ergo David in spiritu
vocat eum dominum, dicens 44 Dixit dominus domino meo Sede
a dextris meis donec ponam inimicos tuos scabellum pedibus tuis.
45 Si ergo David inil^piritu vocat eum dominum, quomodo filius
eius est 46 Et nemo poterat respondere ei verbum, neque au-
sus est quisquam ex illa die interrogare eum amplius.

XXlll. 1 Tunc lesus locutus est ad turbas et ad discipu-
los suos 2 diceus Super cathedram Moysi sederunt scrib^ et
PharisEei: 3 omnia ergo qusecunque dixerint vobis servate et
faeite ; secundum autem facta eorum nolite facere : dicunt enim
et ipsi non faciunt. 4 AUigant autem honera gravia et importa-
bilia et imponunt in humeros hominum, digito autem suo nolunt
ea movere. 5 Omnia vero opera sua faciunt ut videantur ab
hominibus: dilatant enim phylacteria sua et magnificant fimbrias
suas: 6 amant autem primos discubitus in csenis et primas
chathedras in synagogis 7 et salutaciones in foro et vocari ab
hominibus rabbi. 8 Vos autem nolite vocari rabbi: unus est
enim magister vester, omnes autem vos fratres estis. 9 Et pa-
trem nolite voeare vobis super terram : unus est enim pater
vester qui in cgelis est. 10 Nec vocemini magistri, quia magister
vester unus est Christus, 11 Qui maior est vobis, erit vester
minister: 12 qui autem se exaltaverit humiliabitur, et qui se
humiliaverit exaltabitur. 13 Vas autem vobis, scribge et Phari-
sgei hypocritae, quia clauditis regnum cselorum ante homines : vos
enim non intratis, nec introeuntes sinitis intrare. 14 Vae vobis
scribse et Pharissei hypocritse quoniam comeditis domos viduarum oc-
casione longa orantes*, propterea accipietis amplius iudicium. 1 5 Vse
vobis, scribse et Pharissei hypocritae, quia circuitis mare et aridam ut
faeiatis unum proselytum, et cum fuerit factus, facitis eum filium
gehennse duplo quam vos. 16 Vse vobis, duces ceci qui dicitis
Quicunque iuraveritper templum, nihil est; quicunque autem iuraverit
in aurum templi debitor est. 17 Stulti et eeci, quid enim maius
est, aurum an templum quod sanctificat aurum ? 18 Et quicunque
iuraverit in altare, nihil est; sed quicunque iuraverit in
dono quod est super illud debitor est. 19 Stulti et ceci, quid
enim maius est, donum an altare quod sanctificat donum ? 20 Qui
ergo iurat in altare, iurat in eo et in omnibus quse super illud
sunt : 21 et qui iurat in templo, iurat in eo et in illo qui ha-
bitat in ipso : 22 et qui iurat in caslo, iurat et in throno dei et
in eo qui sedet super eum. 23 Vse vobis, scribse et Pharissei
hypocritge, quia decimatis mentham et anethum et ciminum, et
reliquistis quse graviora sunt legis : iudieium et misericordiam et

C. 23. 24. Matth. 31

fidem : liaec oportuit facere et illa non omittere. 24 Duces ceci,
liquantes culicem, camelum autem glutientes. 25 Vse vobis,
scribge et Pharisaei hypocritse, quia mundatis quod de foris est
calicis et parapsidis, intus autem pleni estis rapina et intempe-
rancia. 26 Pharisei efccesi, mundate prius quod intus est calicis et
parapsidis, ut fiat id quod de foris est mundum. 27 Yse vo-
bis, scribas et Pharissei bypocritae, quia similes estis sepulchris
dealbatis^ quse foris parent bominibus speciosa, intus vero
plena sunt ossibus mortuorum et omni spureicia, 28 Sic et vos
a foris quidem paretis bominibus iusti, intus autem pleni estis
hypocrisi et iniquitate. 29 Yge vobis, scribse et Pharissei hypo-
critae, qui sedificatis sepulchra prophetarum et ornatis monumenta
iustorum, 30 et dicitis Quia si fuissemiis in diebus patrum nostrorum,.
non essemus socii eorum in sanguine prophetarum. 31 Itaque
testimonium redditis vobis quia filii estis eorum qui prophetas oeci-
derunt. 32 Bt vos implete mensuram patrum vestrorum. 33 Ser-
pentes progenies viperarum, quomodo fugietis a iudicio gehennse ?

34 Ideo ecce ego mitto ad vos prophetas et sapientes viros et scri-
bas, ex illis occidetis et crucifigetis, et ex eis flagellabitis in
synagogis v^etris et persequemini de civitate in civitatem,

35 donec veniat super vos omnis sanguis iustus qui effusus est
super terram, a sanguine Abel iusti usque ad sanguinem Zacha-
rise filii Barachise, quem occidistis inter templum et altare.

36 Amen vobis dico, venienfc hsec omnia super generacionem
istam. 37 lerusalem lerusalem, quje occidis prophetas et lapidas
eos qui ad te missi sunt, quoties volui congregare filios tuos,.
quemadmodum gallina congregat pullos suos sub alas suas, et noluisfci.
3 8 Ecce relinquetur vobis domus vestra deserta, 3 9 Dico autem
vobis, quia non me videbitis a modo donec dicatis Benedictus qui
venit in nomine domini.

XXIV. 1 Et egressus lesus de templo ibat, et accesserunfc
ad eum dissipuli eius ut ostenderent ei structuras templi, 2 Ipse
autem respondens dixit illis Videtis hgec omnia? Amen dico
vobis^ non relinquetur hic lapis super lapidem qui non destrua-
tur, 3 Sedente autem ipso in monte oliveti accesserunt ad eum
discipuli eius seereto dicentes Dic nobis, quando hsec erunt, et
quod signum adventus tui et consummacionis sseculi? 4 Et re-
spondens lesus dixit eis Videte ne quis vos seducat ullo modo.
5 Multi enim venient in nomine meo dicentes Ego sum Christus,
et multos seducent. 6 Audientes autem proelia et opiniones
proeliorum : videte ne turbemini ; oportet enim haec fieri, sed
nondum est finis, 7 Insurget enim gens contra gentem et re-
gnum contra regnum, et erunt pestilencise et fames et te.rrse mo-
tus per singula loca. 8 Hsec autem omnia inicia sunt dolorum.
9 Tunc tradent vos in tribulacionem et occident vos, et eritis
odio omnibus gentibus propter nomen meum, 10 Et tunc scan-

32 Ev. sec. 0. 24.

dalizabuntur multi et inviceni tradent et odio habebunt invicem.
XI Et multi pseudopropbetse insurgent et seducent multos.

1 2 Et quoniam abundavit iniquitas, refrigescet charitas multorum.

13 Sed qui permanserit usque ad finem, Mc salvus erit.

14 Et prsedicabitur boc evangelum regni in universo orbe in testi-
Tuonium omnibus gentibixs, et tunc veniet concummacio. 15 Cum
ergo videritis abbominacionem desolacionis, qu8e dicta est a Dani-
«lo propbeta, stantem in loco sancto : qui legit intelligat :
16 tunc qui in ludasa sunt fugiant in montibus, 17 et qui in
tecto est non descendat tollere aliquid de domo sua, 18 et qui
in agro est non revertatur tollere tunicam suam. 19 Vss autem
prsegnantibus et nutrientibus in illis diebus. 20 Orate ergo ne
fiat fuga vestra bieme vel sabbato. 21 Erit autem tunc tribulacio
magna, qualis non fuit ab inicio sseculi usque modo neque fiet 5
22 et nisi breviati fuissent dies illi, non fieret salva omnis caro:
sed propter electos meos breviabuntur dies illi. 23 Tunc si quis
Tobis dixerit Ecce bic Christus, aut ecce illic, nolite credere. 24 Ex-
surgent enim pseudoprophetae et pseudochristi, et dabunt signa
magna et prodigia, ita ut in errorem inducant, si fieri potest,
etiam electos meos. 25 Ecce prsedixi vobis. 26 Si autem dixe-
rint vobis Ecee in deserto est, nolite credere: Ecce in cubiculis
nolite exire. 27 Sicut enim fulgur exit ab oriente et paret
usque ad occidentem, ita erit et adventus filii hominis. 28 Ubi-
<5umque enim fuerit eorpus, illic congregabuntur aquilse. 29 Statim
autem post tribulacionem dierum illorum sol obscurabitur, et luna
non dabit lumen suum, et stellse cadent de caslo, et virtutes
caslorum movebuntur: 30 et tunc parebit signum filii hominis in
ca^Io, et tunc plangent se omnes tribus terree, et videbunt filium ho-
minis venientem in nubibus caeli cum virtute magna et maiestate.
31 Et mittet angelos' suos cum tuba et voce magna, et congre-
gabunt electos eius a quatuor ventis a summis cselorum usque
ad terminos eorum. Cum coeperint autem haec fieri, respieite et
levate capita, quoniam appropinquit redempcio vestra. 32
A fici autem arbore discite parabolam. Cum iam ramus eius
tener factus fuerit et folia nascentur, scitis quia prope est
scstas: 33 ita et vos cum andieritis hsec omnia fieri, scitote quia
prope est in ianuis. 34 Amen dico vobis quia non prseteribit
hjBC generacio donec omnia haec fiant. 35 Cgelum et terra transi-
bunt, verba autem mea non praeteribunt. 36 De die autem illa
et de hora nemo scit, neque angeli cselorum, nec filius, nisi solus pater,

37 Sicut autem in diebus Noe, ita erit adventus filii hominis.

38 Sicut enira erant in diebus illis ante diluvium manducantes
et bibentes, nubentes et nuptum tradentes, usque in eo die quo
introivit Noe in arcam, 39 et non cognoverunt dqnec venit dilu-
vium et tulit omnes, sic erit et adventus filii hominis. 40 Tunc
duo erunt in agro : unus assumetur, et unus relinquetur 5 4 1 duse

C. 24. 25. Matth» 33

molent in mola: una assummetur, et una relinquetur; duo in
lecto, unus assumetur et unus relinquetur. 42 Vigilate ergo,
quia nescitis qua liora dominus vester venturus sit. 43 II-
lud autem scitote, quoniam si seiret pater familias qua liora fur
venit, vigilaret utique et non sineret perfodiri domum suam.
44 jdeoque et vos estote parati, quia nescitis qua hora filius
liominis venturus est. 45 Quisnam est fidelis servus et prudens,
quem constituit dominus suus super familiam suam, ut det illis
cibum in tempore ? 46 Beatus ille servus quem veniens do-
minus eius inveniet sic facientem. 47 Amen vobis dico quoniam
super omnia bona sua constituet eum. 48 Si autem dixerit malus
servus ille in corde suo Moram facit dominus meus venire, 49 et
incipiet percutere conservos suos, manducet autem et bibat cum
ebriis: 50 veniet autem dominus servi illius in die qua non
sperat et hora qua ignorat, 51 et dividet eum, partemque eius
ponet cum hypocritis : illic erit fletus et stridor dencium.

XXV. 1 Tunc simile sestimabitur regnum cselorum decem
virginibus, quae acceperunt lampades suas et venerunt obviam
sponso et sponsae. 2 Quinque autem ex eis erant fatuae, et
quinque prudentes : 3 sed quinque fatuas acceptis lampadibus suis
non sumpserunt oleum seeum, 4 prudentes vero acceperunt oleum
in vasis suis cum lampadius suis. 5 Moram autem sponso faciente
dormitaverunt omnes et dormierunt. 6 Media autem nocte clamor
factus est Ecce sponsus venit, surgite obviam ei. 7 Tunc sur-
rexerunt omnes virgines illee et acceperunt lampades suas. 8 Fa-
tuas autem sapientibus dixerunt Date nobis de oieo vestro, quia
lampades nostrse extinguntur. 9 Kesponderunt prudentes dicentes
Ne forte non sufficiat nobis et vobis, ite potius ad vendentes et
emite vobis. 10 Dum autem eunt emere, venit sponsus, et quse
paratae fuerant intraverunt cum eo ad nupcias, et clausa est
ianua. 11 Novissime autem venerunt reliquse virgines dicentes
Domine domine, aperi nobis. 12 Ait eis Amen dico vobis, quod
nescio vos. 13 Vigilate itaque, quia nescitis diem neque boram.
14 Sicut enim liomo peregre profecturus vocavit servos suos et
tradidit eis bona sua, 1 5 et uni dedit quinque talenta, alii autem
duo, alii vero unum,unicuique autem secundum propriam virtutem, et
profectus est 16 Continuo autem abiit qui quinque talenta acce-
perat, et operatus est in eis et lucratus est alia quinque. 17
Similiter et qui duo talenta acceperat lucratus est in eis alia
duo. 18 Qui autem unum talentum accepit, fodit in terram et
abscondit pecuniam domini sui. 19 Post multum vero temporis
venit dominus servorum illorum et posuit racionem cum eis.
20 Et accedens qui quinque talenta acceperat obtulit alia quinque
talenta dicens Domine, quinque talenta mihi tradidisti, ecce alia
quinque superlucratus sum. 21 Ait illi dominus eius Euge, serve
bone et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis, super multa te

3 — Cod. Colb.

34 " Ev. sec. C. 25. 26.

constituam : intra in gaudium domini tui. 22 Accessit autem efc
qui duo talenta acceperat et ait Domine, duo talenta dedisti
miM, ecce alia duo lucratus sum. 23 Ait illi dominus eiusEuge,
serve bone et fidelis, quia super pauca fidelis, super multa te
constituam : intra in gaudium domini tui. 24 Accedens autem
qui unum talentum acceperat ait Scio domine, quia Jbomo durus
es, et metes ubi non seminasti, et congregas ubi non sparsisti:
25 et timens abii et abscondi talentum tuum in terra : ecce ha-
bes quod tuum est. 26 Respondens autem dominus eius dixit ei
Nequam serve male et piger, sciebas quia meto ubi non semino, et
eongrego ubi non spargo? 27 oportuit ergo te committere pecuniam
meam numulariis, et veniens ego recepissem quod meum est
28 Tollite ab eo itaque talentum, et date ei qui habet decem
talenta. 29 Omni enim habenti dabitur et abundabit; ei autem
qui non habet, efc quod habet auferetur ab eo. 30 ' Efc
nequam servum proiicite foras in tenebras exteriores: illic erifc
fletus et stridor dencium. 31 Cum autem venerit filius hominis
in maiestate sua, et omnes angeli cum eo, tunc sedebit super
sedem maiestatis suse, 32 et congregabuntur ante eum omnes
gentes et segregabit eos ab invicem sicut pastor segregat oves-
ab hsedis, 33 et statuet oves a dextris suis, hsedos autem a
sinistris. 34 Tunc dicet rex his qui a dextris eius sunt Venite
benedicti patris mei, possidete regnum quod vobi.s prgeparatum
est ab origine huius mundi. 35 Esurivi enim et dedistis mihi
manducare, sitivi et dedistis mihi bibere, hospes eram et collexi-
stis me, 36 nudus et vestistis me, infirmus et visitastis me, in
carcere eram et venistis ad me. 37 Tunc respondebunt ei iusti
dicentes Domine, quando te vidimus esurientem et pavimus te,
sitientem et dedimus tibi bibere? 38 Quando autem te vidimus
hospitem et suscepimus aut nudum et vestivimus te ? 39 Aut quando
te vidimus infirmum aut in carcerem, et venimus ad te? 40 Efc
respondens rex eis dicet illis Amen amen dico vobis, quandiu
fecistis uni horum fratrum meorum minimorum, mihi fecistis,
41 Tunc dicet et his qui a sinistris eius sunt Discedite a me
maledieti, ite in ignem seternum, quem paravit pater meus diabolo
et angelis eius. 42 Esurivi enim et non dedistis mihi mandu-
care, sitivi et non dedistis mihi bibere, 43 hospes eram efc non
collegistis me, nudus et non cooperuistis me, infirmus et in car-
cerem et non visitastis me. 44 Tunc respondebunt et ipsi dicentes
Domine, quando te vidimus esurientem aut sitientem aut hospi-
tem vel nudum aut in carcerem aut infirmum, et non ministravi-
mus tibi ? 45 Tunc respondebit et ipsis dicens Amen dieo vobis,
quandiu non fecistis uni ex minimis his, nec mihi fecistis. 46 Et
ibunt hi in ignem seternum, iusti autem in vitam 8eternam,

XXVI. 1 Et factum est postquam consummavit lesus
sermones hos omnes^ dixit discipulis suis 2 Scitis quia post bi-
duum pascha fiet, et filius hominis tradetur ut crucifigatur.

C. 26. Matth. 35

3 Tune congregati sunt principes sacerdotum et seribse et seniores
populi in atrium prineipis saeerdotum qui voeatur Caiphas, 4 et con-
silium fecerunt ut lesum dolo tenerent et oceiderent eum, 5 Dice-
bant aufcem Non in die festo haec facerent, ne forte tumultus fieret
in populo. 6 Cum autem esset lesus in Bethania in domo Simonis
leprosi, 7 accessit ad eum mulier habens alabastrum unguenti preciosi,
et effudit supra euput eius reeumbente ipso. 8 Videntes autem
indignati sunt diseipuli eius dieentes Ut quid perdicio hsec? 9
Potuit enim istud unguentum venundari preeio et dari pauperibus.
10 Quod ut cognovit lesus ait illis Ut quid molesti estis mulieri
huie? opus bonum operata est in me. 11 Nam semper pauperes
habetis vobiscum, me autem non semper habebitis. 12 Mittens
enim haec unguentum hoc in corpus meum ad sepeliendum me
fecit, 13 Amen dico vobis, ubicunque praedicatum fuerit hoc
evangelium in toto mundo, dicetur et quod hsec feeit in memo-
riam ipsius. 14 Tune abiit unus de duodecim, qui voeabatur lu-
das Seariotha ad prineipes saeerdptum 1 5 et ait illis Quid vultis
mihi dare, et ego vobis illum tradam ? At illi constituerunt ei XXX
argenteos. 16 Et exinde quserebat oportunitatem temporis ut eum
Iraderet eis. 17 Prima autem azymorum accesserunt discipuli ad
lesum dicentes Ubi vis paremus tibi mandueare pascha? 18 At
ille dixit eis Ite in eivitatem ad quendam et -dicite ei Magister
dieit Tempus meum prope est, apud te faeio pascha cum disci-
pulis meis. 19 Et fecerunt discipuli sicut eonstituit illis lesus,
et paraverunt pascha. 20 Vespere autem faeto discubuil cum
duodeeim diseipulis suis, 21 et edentibus illis dixit Amen dieo
vobis quod unus vestrum me traditurus est. 22 Et contrisfcati nimis
eoeperunt singuli dieere Nunquid ego sum, domine? 23 At ipse
respondens ait Qui intingit meeum manum in parabsidem, hie
me tradet. 24 Et filius quidem hominis vadit sieut scriptum est de
illo ; vae autem homini illi per quem filius hominis tradetur:
bonum erat homini illi non nasei. 25 Respondit autem ludas,
qui traditurus erat eum et dixit Nunquid ego sum, rabbi? Ait
illi lesus Tu dlxisti. 26 Ipsis autem csenantibus aecepit lesus
panem et benedixit efc fregit et dedit diseipulis suis dicens Ac-
eipite etmandueate, hoe est corpus meum. 27 Et aecipiens eali-
eem graeias egifc et dedit illis dicens 28 Hie est calix sanguinis
mei novi testamenti, qui pro multis effundetur in remissione
peccatorum. 29 Dieo autem vobis, non bibam a modo de hac
creatura vitis usque in diem illum cum illud bibam novum in
regno patris mei. 30 Et ymno dieto exierunt in montem oliveti.
Tunc dicit illis lesus Omnes vos scandalumpaeiemini in me hac nocte:
scriptum est enim Percueiam pastorem, et dispergentur oves gre-
gis. 32 Sed postquam resurrexero, prsecedam vos in Galilseam.
33 Eespondens autem Petrus dixit Si omnes scandalizati fuerint
in te, ego nunquam scandalizabor. 34 Dixit illi lesus Amen dico

36 Ev. sec. 0. 26

tibi quod liac nocte ante quam gallus cantet ter me negabis
35 Ait illi Petrus Etiamsi oportuerit me mori tecum, non to
negabo. Similiter et omnes discipuli dixerunt. 36 Tunc venit
lesus cum illis in prsedium quod dicitur Gessamani, et dixit
discipulis suis Sedete hic donec eo illuc orare. 37 Et ussumpto
Petro et duobus filiis Zebedsei coepit contristari et mestus esse.
38 Tunc ait illis Tristis est anima mea usque ad mortem: su-
stinete bic et vigilate mecum. 39 Et progressus pusillum proci-
dit in faciem suam orans et dicens Pater meus, si fieri potest
transfer a me calicem istum 5 verum tamen non sicut ego volo sed
sicut tu vis. 40 Et venit ad discipulos suos et invenit eos dormi-
entes, et ait Petro sic Non potuistis una liora vigilare mecum?
A^igilate et orate ut non intretis in temptacionem : spiritus quidem
promptus est, caro autem infirma. 42 Iterum secundo abiit et
oravit dicens Pater, si non potest hic calix transire nisi bi-
bam illum, fiat voluntas tua. 43 Et venit iterum et invenit eos
dormientes", erant enim oculi eorum gravati. 44 Et relictis illis
iterum abiit et oravit tercio eundem sermonem dicens. 45 Tunc
venit ad discipulos suos et dicit illis Dormite iam et requiescite :
ecce appropinquavit liora. et filius liominis tradetur in manus
peccatorum. 46 Surgite, eamus : ecce appropinquavit qui me
tradet. 47 AdhuG ipso loquente, ecce ludas unus de XII
venit, et cum eo turba multa cum gladiis et fustibus, missi a
principibus sacerdotum et senioribus plebis. 48 Qui autem tradi-
dit illum, dedit illis signum dicens Quemcunque osculatus fuero,
ipse est, tenete eum. 49 Et confestim accedens ad lesum dixit
Ave rabbi, et osculatus est eum. 50 Dixitque illi lesus,
Ad quid venisti amice? Tunc accesserunt et iniecerunt manus
in lesum et tenuerunt eum. 51 Et ecce unus ex liis qui erant
cum lesu extendens manum exemit gladium suum, et percussit
servum principis sacerdotum amputavit auriculam eius, 52 Tunc
ait illi lesus Converte gladium tuum in locum suum : omnes enim
qui accipiunt gladium gladio peribunt. 53 Aut non putas me
posse rogare patrem meum modo et exliibebit mihi plus quam
duodecim millia legiones angelorum? 54 Quomodo ergo implebun-
tur scripturse quia sic oportet fieri? 55 In illa hora dixit lesns
turbis Tamquam ad latronem venistis ad me cum gladiis et fusti-
bus comprehendere me: cotidie apud vos sedebam in templo
docens et non me tenuistis. 56 Hoc autem totum factum est ut
impleantur scripturae prophetarum. Tunc discipuli omnes relicto
eo fugerunt. 5 7 At illi tenentes lesum duxerunt eum ad Caiphan
principem sacerdotum, ubi scriba3 et seniores convenerant.
58 Petrus autem sequebatur eum a longe usque in atrium prin-
cipis sacerdotum : et ingressus intro sedebat cum ministris ut vi-
deret finem. 29 Principes autem sacerdotum et universum concilium
quserebant falsum testimonium adversus lesum, ut eum morti trade-

C. 26. 27. Matth. 3 7

rent, et non invenemnt 60 et cum miilti falsi testes aecessissent:
non invenerunt in eo quicquam ; novissime autem venerunt duo falsi
testes 61 et dixerunt Audivimus liunc dixisse Possum destruere
templum lioc dei et post triduum aliud reedificare. 62 Et surgens
princeps sacerdotum ait illiNitil respondes ad liEec quse isti adversum
et testificantur? 63 lesus autem tacebat. Et respondens princeps
sacerdotum ait illi Adiuro te per deum vivum ut dicas nobis si
tu es Christus filius dei. 64 Dicit illi lesus Tu dixisti: amen
dico vobis, a modo videbitis filium bominis sedentem ad dexteram
virtutis et venientem cum nubibus cseli. 65 Tunc princeps sa-
cerdotnm conscidit vestimenta sua dicens Blaspbemavit : quid
adbuc egemus testibus ? ecce nunc au:divimus blaspbemiam. 6 6 Quid
vobis videtur? At illi responderunt omnes et dixerunt Reus est
mortis. 67 Tunc expuerunt in faciem eius et colaphis eum ee-
ciderunt, alii autem palmas in faciem eius dederunt, 68 dicentes
Prophetiza nobis, Christe, quis est qui te percussit? 69 Petrus
vero sedebat foris in atrio, et aceessit una ex ancillis dicens Et
tu cum lesu Gralilseo eras. 70 Et ille negavit coram omnibus
dicens Nescio quid dicis. 71 Exeunte autem illo ianuam vidit
eum alia ancilla et ait his qui erant ibi Et hic erat et cum
lesu Nazareno. 72 Et iterum negavit cum iuramento dicens Non
novi hominem. 73 Et post pusillum aceesserunt qui stabant
et dixerunt Petro Vere ex illis es tu : nam et loquela tua simi-
lis est. 74 Tunc coepit devotare se et iurare quod non nosset
hominem. Et continuo gallus cantavit. 75 Et rememoratus est
Petrus verbi lesu quod dixerat Prius quam gallus cantet ter me
negabit: et egressus foras ploravit amare.

XXVll. 1 Et cum mane factum esset consilium feeerunt
omnes principes sacerdotum et seniores plebis adversus lesum, ut
eum morti traderent. 2 Et vinctum adduxerunt eum et tradide-
runt Pontio Pilato prsesidi, 3 Tunc videns ludas qui eum tradi-
dit, quia damnatus est, psenitencia ductus retulit XXX ar-
genteos principibus sacerdotum et senioribus 4 dicens Peccavi
quod tradiderim sanguinem iustum. At illi dixerunt Quid ad
nos? tu videris. 5 Et proiectis argenteis in templo secessit, et
abiit et laqueo se suspendit. 6 Tunc principes sacerdotum accep-
tis argenteis dixerunt Non licet mittere eos in loculum, quia precium
sanguinis est. 7 Consilio autem facto inter se emerunt ex eis
agrum figuli in sepulturam peregrinorum. 8 Propter hoc vocatus
est ager ille Acheldemach, quod est ager sanguinis, usque in
hodiernum diem. 9 Tunc impletum est quod dictum est per le-
remiam prophetam dicentem Et acceperunt XXX argenteos
precium appreciati quod appreciaverunt a filiis Israel, . 1 et de-
derunt eos in agrum figuli, sicut constituit mihi dominus. 1 1 le-
sus autem stetit ante prsesidem, et interrogavit eum prgeses di-
cens Tu es rex ludseorum? Dicit ei lesus Tu dicis. 12 Et eum

38 Ev. sec. C. 27.

accusaretur a principibus sacerdotum et senioribus, niliil respon-
dit. 13 Tunc dicit illi Pilatus Non audis quanta adversum te
dicunt testimonia? 14 Et non respondit ei uUum verbum, ita ut
miraretur prseses vebementer. 15 Per diem autem sollemnem
consueverat praeses dimittere populo unum vinctum quem voluis-
sent, 16 Habebat autem vinctura insignem qui dicebatur
Barabbas. 1 7 Congregatis autem eis dixit illis Pilatus Quem vul-
tis vobis dimittam, Barabbam aut lesum qui dicitur Cbristus?
1 8 Sciebat enim quod per invidiam tradiderunt eum. 1 9 Sedente
autem illo pro tribunali misit ad illum uxor eius dicens Nihil
tibi sit et iusto illi: multa enim liodie per somnum passa sum
propter eum. 20 Principes autem sacerdotum et seniores persua-
serunt populis ut peterent Barabbam, lesum vero perderent.
21 Kespondens vero praeses ait illis Quem vultis vobis dimittam?
At illi dixerunt Barabbam. 22 Dicit illis Pilatus Quid ergo
faciemus de lesu qui dicitur Christus? 23,Dicunt omnes Cruci-
figatur. Ait illis prgeses Quid enim mali fecit? At illi magis
clamabant dicentes Crucifigatur. 24 Videns autem Pilatus quia
nibil proficit sed magis tumultum fieri, accepta aqua lavit manus
coram populo dicens Innocens ego sum a sanguine iusti buius :
vos videritis. 25 Et respondens universa turba dixit Sanguis eius
super nos et super filios nostros. 26 Tunc dimisit eis Barabbam ;
lesum autem flagellis csesum tradidit eis ut cruci eum figerent.
27 Tunc milites praesidis susceperunt eum in prsetorio et congregave-
runt ad eum universam coliortem: 28 et induerunt eum tunicam
purpuream et chlamidem coccyneam cireumdederunt ei, 29 et
coronam de spinis posuerunt super caput eius et arundinem in
dextera eius, et adgeniculantes ante eum deludebant eum
dicentes Ave rex ludseorum. 30 Et expuentes in eum acce-
perunt arundinem et percuciebant caput eius. 31 Et postquam
illuserunt eum exuerunt eum chlamidem et induerunt eum vesti-
menta eius, et duxerunt eum ut crucifigerent. 3 2 Exeuntes autem
invenerunt hominem Cyrenaeum venientem obviam sibi nomine Si-
monem, hunc angariaverunt ut tolleret crucem eius. 33 Et vene-
runt in locum qui dicitur Grolgotba, quod est calvarise locus.
34 Et dederunt ei acetum bibere cum felle mistum, et cum
gustasset noluit bibere. 35 Postquam autem crucifixerunt eum.
diviserunt vestimenta eius sortem mittentes ut impleratur quod
dictum est per proplietam Diviserunt vestimenta mea sibi, et
super vestem meam miserunt sortem. 37 Et inposuerunt super
caput eius causam ipsius scriptam Hie est lesus rex ludseorum.
38 Tunc crucifixerunt cum eo duo latrones, unus a dextris no-
mine Zoatham et unus a sinistris nomine Camma, 39 Transeun-
tes autem blasphemabant eum, moventes capita sua 40 et
dicentes Vah qui destruebat templum dei et in triduo illud
reedificabat: libera te, si filius dei es, et descende de cruce.

C. 27. 28. Matth. 39

41 Similiter et prinejpes sacerdotum deludentes eum eum scribis et
Pharisasis dicebant 42 Alios salvos feeit, se ipsum non potest
salvum facere : si rex Israel est, descendat nunc de cruee, et
-credimus ei. 43 Confidit in deum, liberet nunc eum si vult eum ;
dixit enim Quia filius dei sum 44 Id ipsum autem et latrones
qui crucifixi erant cum eo inproperabant ei. 45 Et postquam
crucifixus est a sexta autem bora tenebrse factge sunt super uni-
versam terram usque ad boram nonam. 46 Circa autem horam nonam
«lamavit lesus voce magna dicens Eli eli lamma sabacthani, hoc
■est Deus meus deus meus, ut quid me dereliquisti? 47 Quidam
autem illic stantes et audientes dieebant Heliam vocat iste. 48 Et
continuo currens unus ex eis aeceptam spongiam implevit aceto
et inposuit arundini, et dabat ei bibere, 49 Ceteri vero dixerunt
Sine videamus si veniat Helias et liberabit eum. 50 lesus autem
iterum clamans voce magna emisit spiritum. 51 Et ecce velnm
templi scissum est in duas partes a summo usque deorsum, et
terra mota est, et petraB scissse sunt, 52 et monumenta aperta
sunt, et multa corpora sanctorum dormiencium exsurrexerunt,
53 Et exeuntes de monumentis post resurreccionem eius vene-
runt in sanctam civitatem et apparuerunt multis. 54 Centurio
autem et qui cum eo erant custodientes lesum, viso terrse motu
et his quse fiebant, timuerunt valde, dieentes Vere dei filius erat iste.
5 5 Erant autem ibi mulieres multse a longe videntes, quse secutas
«rant lesum a Galilaea ministrantes ei: 56 inter quas eratMaria
Magdalene, et Maria lacobi et loseph, et mater filiorum
^Jebedsei. 57 Cum sero autem factum esset, venit quidam homo
dives ab Arimathia, nomine loseph, qui et ipse discipulus erat
lesu: 58 hic accessit ad Pilatum et petiit corpus lesu. Tune
Pilatus iussit reddi corpus. 59 Et accepto corpore loseph invol-
vit illud in syndone munda, 60 et posuit eum in monumento suo
uovo quod excidit in petra, et advoluto . saxo magno ad ostium
monumenti abiit. 61 Erat autem ibi Maria Magdalene et altera
Maria^ sedentes contra sepulchrum, 62 Altera autem die, quse
€St post paraaceven, conveneruut principes saeerdotum et Pharissei
ad Pilatum 63 dicentes Domine recordati sumus quia seductor
ille dixit adhuc vivens Post tres dies resurgam. 64 lube ergo
■custodiri sepulchrum usque io diem tereium, ne forte veniant
discipuli eius et furentur eum et dicant plebi Surrexit a mortuis,
€t erit novissimus error peior priore. 65 Ait illis Pilatus Habe-
tis custodes: ite eustodite sicut scitis. 66 IUi autem euntes cum
custodibus munierunt sepulchrum signantes lapidem cum custo-
dibus.

XXVllt. 1 Vespere autem sabbati, quse lucessit in prima
sabbati, venit Maria Magdalene et altera Maria videre sepulchrum.
2 Et ecce terrse motus factus est magnus: angelus enim domini
descendit de eaelo et aecedens revolvit lapidem, et sedebat super

40 Ev. sec. C. 28.

eum: 3 erat autem aspectus eius sicut fulgur et vestimenta eius
velut nix. 4 A timore autem eius exterriti sunt custodes efr
facti sunt velut mortui. 5 Respondens autem angelus dixit muli-
eribus Nolite timere vos: scio enim quod lesum crucifixum quse-
ritis: 6 non est Hc, surrexit enim sicut dixit: venite videte
locum ubi positus erat dominus. 7 Et cito euntes dicite disci-
pulis eius quia surrexit a mortuis, et prsecedit vos in Gralileam:
ibi eum videbitis. Ecce dixi vobis. 8 Et exierunt cito de mo-
nnmento cum timore et gaudio magno currentes nunciare disci-
pulis eius. 9 Et ecce lesus occurit illis dicens Avete. IIIsb au-
tem accedentes tenuerunt pedes eius et adoraverunt eum.
10 Tunc ait illis lesus Nolite timere: ite nunciate fratribus
meis ut eant in Galileam: illic me videbunt. 11 Quas cum
abiissent, ecce quidam de custodibus venerunt in civitatem et
nunciaverunt principibus sacerdotum omnia quse facta sunt. 1 2 Et
congregati cum senioribus accepto consilio pecuniam copiosam
dederunt militibus, 13 dicentes Dicite quia discipuli eius nocte
venerunt et furati sunt eum nobis dormientibus : 14 et si hoe
auditum fuerit a prseside, nos persuadebimus ei et securos vos facie-
mus. 15 At illi accepta pecunia fecerunt sicut erant docti. Et
divulgatum est verbum istud apud ludseos usque in bodiernum
diem. 16 Undecim autem discipuli abierunt in Galileam, in mon-
tem ubi constituerat illis lesus, 1 7 et videntes eum adoraverunt,
quidam autem dubitaverunt. 18 Et accedens lesus locutus est
eis dicens Data est mibi omnis potestas in cselo et in terra.
19 Euntes ergo docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine
patris et filii et spiritus sancti, 20 doceutes eos servare omnia
qusecunque mandavi vobis: et ecce ego vobiscum sum omnibus
diebus usque ad consummacionem saeculi, Amen.
Explicit evangelium Mattbsei.

EVANQELIUM SEOUNDUM MAEOUM.

1. 1 Inicium evangelii lesu Cliristi filii dei. 2 Sicut
scriptum est in Ysaia propheta Ecce mitto angelum meum ante
faciem tuam, qui prasparabit viam tuam : 8 vox clamantis in deserto
Parate viam domini, rectas facite semitas dei nostri. 4 Omnis
vallis replebitur, et omnis mons et collis humiliabitur, et omnia
prava erunt recta, et aspera in planiciem. Et videbitur gloria

C. 1. Marc. 41

domini et videbit omnis caro salutare dei nostri; quoniam
detis locutixs est. Vox dicentis clama. Et dixit: Quid cla-
mobo? omnis caro fenum, et omnis gloria sicut flos feni; aruit
fenum et flos decidit. Verbum autem domini manet in Eeternum.
Fuit lobannes in deserto baptizans et prsedicans baptismum
pgenitencias in remissionem peccatorum. 5 Et veniebat ad illum
omnis ludese regio et omnes? lerosolimitse, et baptizabantur ab
illo in lordane confitentes peccata sua. 6 Erat atitem lo-
Lannes ipse indutus pilos cameli, et zona pellicia circa lumbos
eius, et locustas et mel silvestre edens. Qui praedicabat dicens
7 Venit fortior me post me, cuius non sum dignus solvere cor-
rigiam caleeamentorum eius : 8 ego baptizo vos in aqua, ipse au-
tem baptizabit vos in spiritu sancto. 9 Et faetum est in illis
diebus venit lesus a Nazareth Galileae, et baptizatus est ab lo-
banne in lordane. 10 Et statim ascendens de aqua vidit aperiri
caelos et spiritum tanquam columbam descendentem super illum,
11 et vox facta est de cselo dicens Tu es filius meus charissi-
miTs, in te complacui. 12 Et protinus spiritus expulit eum in
desertum. 13 Et erat in deserto diebus quadraginta et noctibus
quadraginta, et temptabatur a satana, et erat cum bestiis, et an-
geli ministrabant ei. 14 Et factum est postquam traditus est
lobannes, yenit lesus in Galileam, prsedicans evangelium regni
dei 1 5 quoniam adimpleta sunt tempora et appropinquavit regnum
dei: dicens Pa^nitemini et credite evangelium dei. 16 Et prsete-
riens secus mare Galilese vidit Simonem et Andream fratrem
eius, retia iactantes in mare; erant enim piscatores. 17 Dicit
ergo illis lesus Venite post me, et faciam vos fieri piscatores
hominum. 18 Illi vero relictis omnibus secuti sunt eum. 19 Et
egressus inde pusillum vidit lacobum Zebedei et lohannem
fratrem eius, et in nave componentes retia, 20 et voeavit illos;
Qui statim relicto patre suo Zebedeo in navicula cum mercen-
nariis secuti sunt eum. 21 Et ingrediens eum eis sabbatis in
synagogam Capbarnaum docebat populum, 22 et stupebant omnes
super doctrinam eius : erat enim docens eos ut potestatem habens
non sicut seribas eorum. 23 Erat autem homo in syna-
goga habens spiritum immundum, et exclamavit 24 dicens Quid
nobis et tibi, lesu Nazarene? venisti huc perdere nos? scio qui
sis, sanctus dei. 25 Et comminatus est ei lesus dixitque Obmutesce
et exi ab homine spiritus immunde. 26 Et exclamavit voce magna
et discerpens eum spiritus immundus et exiit ab eo. 27 Et mi-
rati sunt omnes, et conquirebant inter se dicenles qusonam
esset hsec doc<s-ina? in potestate quam spiritibus immundis
imperat, et obaudiunt illi. 28 Et proeessit rumor iste in omnem
regionem illam Galileae. 29 Egressus autem inde de synagoga
lesus venit in domum Simonis et Andreas et lacobi et lohannis.
30 Aeciimbebat autem socrus Simonis febricitans, et retulerunt

42 Ev. sec. C. 1. 2.

illi de illa, 31 Ille vero^ veniens appreliendit manum eius:
et levavit eam et continuo reliquit eam febris, et aurrexit et
ministrabat eis.. 32 Vespere autem facto, cum occidisset sol
afferebant ad eum omnes male babentes variis languoribus et
eos qui et daemonia habebant, 33 et omnis civitas convenie-
bat ad ianuam eius 34 et curabat multos male habentes variis
languoribus, et daemonia multa eiecit, et non permittebat ea loqui
quoniam cognoscebant eum. 35 Et diluculo exiens inde abiit in
desertum locum, ibique orabat. 3(5 Et secuti sunt illum Simon
et qui cum illo erant, 37 dicentes ei Quasrebant te omnes 38
Quibus ipse aitEamus in proximos vicos et civitates prgedicare: ad
hoc enim veni. 39 Et erat prsedicans in synagoga omnis Gralileae
ct doemonia eiiciens. 40 Et venit ad eum leprosus deprecans
eum, et dicens Domine si vis, potes me mundare. 41 lesus au-
tem misertus est eius et extendens manum suam, dixit Volo,
mundare. 42 Et discessit ab eo lepra, et mundatus est. 44 Ait
llli Vide nemini dixeris, sed vade ostende te saeerdoti,
et offeres pro emundacione tua munus quod prsecepit Moyses, in
testimonium illis. 45 At ille egressus coepit praedicare et diffa-
mare sermonem, ita ut non posset manifeste in civitate in-
troire sed foris in desertis locis esse, et conveniebant ad eum
undique. ^

11. 1 Et cum venisset Capharnaum post dies. 2 auditum
est quod in domo esset, et confestim convenerunt ad eum multi,
ita ut non caperet eos introitus ianuse, et loquebatur ad eos
verbum. 3 Venerunt autem ad eum portantes in leeto para-
lyticum. 4 Et eum non possent aceedere prge turba, denudave-
runt tecta ubi erat lesus et summiserunt grabatum in quo pa-
ralyticus iacebat. 5 Cum vidisset autem lesus fidem illorum, ait
paralytico Fili, remittuntur tibi peccata tua. 6 Erant autem illic
quidam de scribis sedentes et cogitantes in cordibus suis et di-
centes. 7 Quid est hic qui sic loquitur blasphemias? quis autem
potest dimittere peccata nisi solus deus ? 8 Quo cognito lesus in
spiritu quid cogitarent dixit ad illos Quid cogitatis in cordibus
vestris nequam? 9 Quid est facilius, dicere paralytico Remittun-
tur tibi peccata tua, aut dicere Surge et ambula? 10 Ut sciatis
autem quia potestatem habet filius hominis in terra dimittendi
peccata, ait paralytico. 11 Surge et tolle grabatum tuum etvade
in domum tuam. ] 2 Ille vero surgens sublato grabato suo coram omni-
bus abiit ita ut admirarentur turbse et honorificarent deum, dicentes
quoniam nunquam taliter viderunt. 1 3 Et progressus est rursus ad
mare et omnes turbee veniebant ad eum, et docebat eos. 14 Et
cum praeterisset vidit lacobum Alphaei sedente ad teloneum, et
ait illi Sequere me. Et exsurgens secutus est eum. 15 Et fac-
tum est discumbentibus illis in domo, multi publicani et pecca-
tores simul recumbebant cum lesu et cum discipulis eius : erant

C. 2. 3. Marc. 43

enim multi qui secuti sunt eum. 16 Scribse autem et Pharisei
videntes quia manducabat cum peccatoribus et publicanis dicebant
discipulis eius Quare magister vester cum publicanis et peccatori-
bus manducat et bibit? 17 lesus autem cum bioc audisset dixit
Non egent sani medico sed male habentes ; non enim veni vocare
iustos sed peccatores in psenitenciam. 18 Et erant discipuli lo-
hannis et Pharisei ieiunantes: et venientes dixerunt illi Quare
discipuli lohannis et Phariseorum ieiunant, discipuli autem tui non
leiunant ? 1 9 Ait illis lesus Nunquid possunt filii sponsi quandiu
cum illis sponsus est ieiunare? Quanto tempore habent seeum
sponsum, non possunt ieiunare. 20 Venient autem dies cum
auferetur ab eis sponsus, et tunc ieiunabunt in illis diebus.

21 Nemo autem assumentum panni novi assuit vestimento veteri :
sin autem tollit supplementum veteri, et maior fit scissura.

22 Et nemo mittit vinum novum in utres veteres : sed in novos ;
alioquin disrumpit vinum utres, et vinum effundetur et utres
peribunt: sed vinum novum in utres novos mitti debet. 23 Factum
est autem cum sabbatis transiret per sata, diseipuli autem eius
coeperunt vellere spicas et manducare. 24 Pharisei autem dice-
bant ei Ecee Quid faciunt sabbatis discipuli tui quod non licet
eis? 25 Quibus ipse dixit Nec hoc legistis quid fecerit David,
cum fuisset in necessitate et esurisset ipse et qui cum illo erant?
26 quomodo intravit in domum dei sub Abiathar principe saeer-
dotum et manducavit panes proposicionis, et dedit eis qui cum illo
erant quos non licebat manducare nisi solis sacerdotibus? 28 Dico
autem vobis quoniam filius hominis etiam dominus est sabbati.

111. 1 Et cum introisset in synagogam, accessit ad eum
homo qui habebat manum aridam: 2 et observabant eum si sab-
Isatis curaret, ut haberent unde accusarent eum. 3 Et ait homi-
ni qui habebat manum aridam Surge et sta in medio. .4 Quo
facto dixit ad illos Licet sabbatis bene facere aut male ? animam
salvam facere aut perdere? At illi tacebant. 5 Et circumspiciens eos
cum indignacione, super emortua illorum corda dixit homini Ex-
tende manum tuam, Et extendit, et restituta est manus ei sicut
altera. 6 Exeuutes autem- inde Pharisei cum Herodianis consili-
Tim faciebant ut illum perdereiit. 7 lesus autem secessit
cum discipulis suis ad mare, et multa turba a Gralilea et ludea:
8 et ab lerosolimis et a trans lordanem et de circa Tyrum et Sy-
donem sequebantur eum, audientes quanta faciebat. 9 Tunc dixit
lesus discipulis suis ut navicula sibi deserviret propter turbam,
ne affligeretur: 10 multos enim sanabat, ita ut irruerent in eum
ut illum tangerent quotquot habebant plagas, 1 1 Sed et spiritus im-
mimdi cum illum videbant, procidebant ei et clamabant dicentes
12 Tu es filius dei. Et comminabatur eis ne alicui manifesta-
rent illum. 13 Et ascendens in montem convocavit ad se quos
voluifc, et venerunt ad eum. 14 Et fecit eos ut essent duodecim

44 ^iJv. sec. C. 3. 4.

secum: 15 et dedit illis potestatem curandi valetudines et eiicere
daemonia et circumeuntes prasdicarent evangelium. 16 Et inposuit
nomen Simoni Petrus, 17 et lacobum Zebedei et lobannem
fratrem lacobi, communiter autem convocavit eos Boanerges, qijod
est filii tonitrui, 18 erant autem Simon et Andreas, lacobus et
lobannes, Philiijpus et Bartbolomseus, ludas etMatthseus, Thomas
et lacobus Alphsei et Taddseus, Simon Chananeus 19 et ludas
Scarioth, qui et tradidit illuoi. 20 Bt venit iterum turba ad
eum, ita ut non possent panem manducare. 21 Et cum audissent
de eo scribse et Pharisei, exierunt tenere eum: 22 dicebant enim
Beelzebub habet, principem dsemoniorum et per eum eiicit dsemo-
nia, 23 Et convocavit eos et dicebat illis lesus in parabo-
lam Quomodo potest sathanas sathanan eiiciere ? 24 Et si regnum
in semetipsum dividatur, non potest stare regnum illud. 25 Et
si domus in semetipsam disperciatur, non potest domus illa
stare. 26 Et si sathanas sathanan expellit divisum estregnum illius
non potest stare sed finem habet. 27 Nemo potest vasa fortis
diripere ingressus in domum, nisi prius fortem ligaverit, et tunc
domum eius diripiet 28 Amen amen dico vobis quoniam remit-
tentur omnia peceata et blasphemias filiis hominum: 29 qui au-
tem blasphemaverit in spiritu sancto, non habebit remissionem
in seternum, sed reus erit sempiterni delicti. 30 Quoniam dice-
bant spiritum immundum habere. 31 Et venerunt mater eius et
fratres eius, et foris stantes miserunt ad illum vocantes eum.
32 Et sedentes circa eum turbas, dixerunt ei Ecce mater tua et
fratres tui et sorores tuae foris stantes quserunt te videre 83 Qui
respondens dixit illis Quae est mater mea aut qui sunt fratres
mei? 24 Et circumspiciens eos qui in circuitu eius sedebant
dixit Ecce mater mea et fratres mei: 35 et qui fecerit volunta-
tem dei, hic frater meus et soror et mater est.

IV. 1 Et coepit iterum docere ad mare, et congregata est
ad eum turba multa, ita ut in navem ascenderet et sedens proxime
littus, et omnis turba in littore staret. 2 Et docebat illos in
parabolis dicens. 3 Eece exiit seminans seminare. 4 Et dum se-
minat, aliud cecidit secus viam, et venerunt aves et comederunt
illud. 5 Aliud vero cecidit supra petrosa et quoniam non habebat
terram multam et statim exortum est; 6 et quia non habebat radi-
cem facto sestu exaruit. 7 Et aliud cecidit in spinis^ et ascenderunt
spinse et suffocatum est, et fructum non dedit. 8 Aliud autem
cecidit in terram bonam, et dabat fructum ascendentem et crescentem,
et afferebat fructum tricessimum aliud sexagesimum aliudcentesimum.
9 El dicebat Qui habet aures audiendi audiat. 10 Et cum esset
singuluris, interrogaverunt eum discipuli eius quse esset parabola
hsec. 11 Quibus ipse dixit Vobis datum est nosse mysterium
regni dei, illis autem qui foris sunt in parabolis dicitur, 12 ut

O. 4. Marc. 45

videntes vidoant et non videant, et audientes audiant et non
intelligant, nequando convertantur et remittantur eis peecata.
13 Et ait illis Nescitis parabolam istam, et quomodo omnes pa-
rabolas cognoscetis? 14 Qui loquitur verbum ipse est qui seminat.
15 Hi autem qui seminantur circa viam ipsi sunt qui negligunt
verbum suscipientes et cum audierint, venit confestim sathanas et
auferet verbum guod seminatum est in eis. 16 Et hi sunt qui
seminati sunt super petrosa, qui cum audierint verbum cumgau-
dio accipiunt illud, 17 et non habent radicem in se sed sunt
temporales, deinde orta tribulacione et persecucione propter ver-
bura confestim scandalizantur. 1 8 Et alii qui in spinis seminantur:
hi sunt qui verbum audiunt, 19 et sollicitudinibus victi et de-
lectacionibus mtindi abalienati offocant verbum, et sine fructu
efficiuntur. 20 Et hi sunt qui super terram bonam ceciderunt,
qui audiunt verbum et suscipiunt, et fructificant unum tricesi-
mum et unum sexagesimum et unum centesimum. 21 Et dicebat
illis Nunquid ascenditur lucerna ut sub modio ponatur aut sub lecto ?
sed supra candelabrum ponitur ? 22 Non enim est aliquid abscondi-
tum quod non manifestetur, nec factum oecultum quod non in palam
veniat. 23 Qui habet aures audiendi, audiat. 24 Et iterum dicebat
illis lesus Videte quid audiatis : in qua mensura mensi fueritis in
eadem remetietur vobis, et adiungetur vobis. 25 Qui enim habet,
dabitur illi et qui non habet et quod liabet auferetur ab illo. 26 Et
dicebat Sic est regnum dei, quemadmodum si homo mittat semen
super terram, 27 et dormiat et semen surgat diem et noctem et ger-
minet et crescat dum nescit ille. 28 Ultro enim terra fructificat
primum herbam deinde spicam, deinde plenum triticum spicae.
29 Et cum mutaverit fructum, mittet falcem quoniam adest mes-
sis. 30 Et dicebat Cui similabimus regnum dei, aut in quam
parabolam similabimus illud? 31 Simile est regnum dei sieut
granum sinapis, quod cum seminatum est in terra, minus est
omnibus seminibus quae sunt in terra, 32 et ubi creverit fit
malus omnibus holeribus et facit ramos magnos, ita ut possint
sub umbra eius aves caeli inhabitare. 33 Talibus parabolis
loquebatur ad eos, qualiter poterant audire \ 34 sine parabolis
autem non loquebatur ad eos, secreto autem discipulis suis disse-
rebat omnia. 35 Et ait illis lesus in illa die cum sero esset factum
Transeamus contra. 36 Et dimittunt turbas et accipiunt eum ita
ut erat in navi, et alise naves simul erant cum illo. 37 Et facta
est procella magna venti, et fluctus mittebat in navi, ita ut
impleretur navis. 38 Et erat ipse in puppe super cervical dor-
miens: et excitantes eum dicunt ei Magister, non est tibi
cura quoniam perimus ? 39 Et exsurgens comminatus est vento
et mari dicens, Obmutesce. Et eessavit ventus, et facta est
tranquillitas magna. 40 Et ait illis Quid timidi estis? noudum
fidem habetis? Et timuerunt timore magno, et dieebant ad alte-

46 Ev. sec, C. 4. 3

rutrum Quis putas est iste, quomodo venti et mare obaudi-
unt ei?

V. 1 Et venerunt trans fretum maris in regionem Gerase-
norum. 2 Et descendentibus illis de navi obviat illis bomo de
monumentis spiritum immundum liabens, 3 qui habebat domici-
iium in monumentis, et neque catena iam quisquam eum alligare
poterat, 4 quod saspe ligatus compedibus et catenis vinctus dis-
rupisset eas nec quisquam valeret amplius eum domare, 5 nocte au-
tem et die in monumentis erat, exclamans et concidens se lapidibus.
6 Videns autem lesum a longe accucurrit et adoravit eum, 7 et
exclamans voce magna dixit Quid mibi et tibi est, lesu fili dei sum-
mi? audiuro te per deum, ne me torqueas. 8 Dicebat enim illi Exi
spiritus immunde ab bomine. 9 Et interrogaverit eum lesus Quod
tibi nomen est? Qui respondens dixit Nomen mibi legio est, quia
multi sumus. 10 Rogabant autem eum multum ne expelleret eos fo-
ras regionem. 1 1 Erat autem ibi grex porcorum magnus circa montem
pascens: 12 et rogaverunt eum dasmones dicentes Mitte nos in
porcos, ut in eos intremus. 13 Et continuo lesus misit eos in
porcos, Qui introeuntes in porcos spiritus immundi fecerunt impetu
magno ire [in] gregem per praeceps et ceciderunt in mare quasi ad
duo millia, et suffocati sunt in mare. 14 Qui autem pascebant illos
fugerunt et renunciaverunt in civitatem et in agros : et egressi
sunt videre quid esset quod factum est 15 et venerunt ad lesum,
et viderunt illum Lominem qui vexabatur a daemonio sedentem
vestitum et sanse mentis sobrium, et timuerunt valde 16 Narra-
verunt autem illis lii qui viderant qualiter factum sit ei qui
dsemonium liabuerat, et de porcis. 1 7 Illi vero rogare coe-
perunt lesum ut discederet a finibus eorum. 18 Cumque ascen-
deret lesus navem, coepit illum deprecari is qui a daemonio
vexabatur ut esset cum illo. 19 lesus non permisit ei, sed ait
illi Vade in domum tuam ad tuos, et adnuncia illis quanta tibi
dominus fecit et quomodo misertus est tui. 20 Ille vero egressus
coepit prsedicare in Decapoli quanta sibi fecit lesus, et omnes
mirati sunt. 21 Et cum transfretasset inde iterum lesus, convenit
ad illum turba multa iuxta mare. 22 Et ecce quidam de princi-
pibus synagogse, nomine lairus videns lesum procidit ad pedes
eius, 23 et rogabat eum dicens Eilia mea in extremis est: sed
veni impone manum tuam super eam, et vivet. 24 Et abiit cum iUo,
et sequebatur lesum turba multa, comprimentes eum. 25 Et eece
mulier quge fuerat in profluvio sanguinis per annos duodecim,
26 quae multa pertulerat a pluribus medicis et erogaverat omnia
sua, et nibil profecerat sed peius habebat, 27 cum baec audito
lesu, venit in turba et tetigit vestimentum eius: 28 dicens intra
se Si vestimentum eius tetigero, salva ero. 29 Et confestim
siccatus est fons sanguinis eius, et sensit corpori suo quod esset
salva. 30 Cognovit autem lesus virtutem quae exierat de se, et

C. 5. 6. Marc. 47

conversTis ad turbas ait Quis tetigit vestimenta mea? 31 Dixe-
runt autem discipuli eius Vides turbam comprimentem te, efc
dicis Quis tetigit vestimenta mea ? 32 Cum autem circumspexissetj
33 muliertimens et tremens, sciens quod factum esset in se, proci-
dens ante eum dixit quid factum est. 34 lesus vero ait ad illam
Filia, fides tua te salvam fecit: vade in pace, et esto salva a
plaga tua, et sana facta estmulier. 35 Adhuc eo loquente venerunt
ad principem synagogae dicentes* Filia tua mortua est : quid amplius
vexas illum ? 3 6 lesus autem audito verbo ait archisynagogo Noli
timere, tantum crede. 37 Et non admisit quemquam sequi se
nisi Petrum et lacobum etlobannem fratrem lacobi. 38 Et venit
in domum archisynagogi, et videt flentem turbam et clamantem
multum, 39 et ingressus ait Quid turbamini et ploratis? puella
non est mortua sed dormit. 40 Illi vero irridebant illum. Ipse
vero eiecta turba foris assumpsit patrem et matrem puellse
et qui cum eo erant, et introivit ubi erat puella iacens. 41 Et
tenens manum eius ait illi Thabitha cumi, quod est interpretatum
Puella, tibi dico, surge, 42 Et confestim surrexit puella et am-
bulabat: erat autcm annorum duodecim: et obstupuerunt omnes
stupore maximo. 43 Et praeeepit illis lesus ut nemini dicereut,
sed darent illi aliquid mandueare. .

\T[. 1 Et egressus inde lesus abiit in patriam suam cum
discipulis suis. 2 Et coepit sabbatis in synagoga doeere: ita ut
admirartntur in doctrina eius omnea et dicentes Unde huictanta?
quae est sapiencia quse data est illi, et virtutes quse per labia
eius efficiuntur? 3 Nonne hic est fabri filius et Marige, frater
lacobi et ludae et Simonis? nonne et sorores eius hic sunt no-
biscum? Et hsec dicentes scandalizabantur in illo. 4 Dicebat au-
tem . ad eos lesus Quia non est propheta sine honore nisi in
domo et in patria sua. 5 Et non faeiebat illic virtutes multas,
nisi paucos infirmos inponens eis manus curavit. 6 Et mirabatur
propter ineredulitatem illorum, Et circumibat castella in circuitu
docens. 7 Et convocatis XII, misit illos binos, et dans illis
potestatem fugare spiritus immundos, 8 prsecipiens illis ne
quid secum tollerent in via nisi virgam tantum non peram non
panem neque nummos in zonis, 9 sed calciatos caligulas, et
ne induerentur duas tunicas. 10 Et dixit eis Quoeunque in-
troieritis in domum, ibi manete donec exeatis inde, 11 Et qui-
eunque non receperint vos neque audierint vos, exeuntes inde
excutite pulverem de pedibus vestris quod subtus in testimonium
illis. 12 Et exeuntes prsedicate ut paenitenciam agant, 13 Et
quidam illorum multa daeinonia eiiciebant, et imponentes oleum
multos segros sanabant. 14 Cum audisset rex Herodes, mani-
festum enim fuerat ei nomen lesu, et dicebat quod lohannes
baptista surrexisset a mortuis, et ideo virtutes per illum effici-
untur. 15 Alii autem dicebaut de eo quod Helias venerit, alii

48 Ev. sec. C 6.

vero tiDura de, proplietis. 16 Quo audito Herodes dixit Quem
€go decollavi lohannem, hic resurrexit a mortuis. 17 Ipse enim
Herodes misit et tenuit loliannem et alligavit eum in carcere
propter Herodiadem uxorem Philippi fratris sui, quod eam uxo-
rem duxisse : 1 8 dicebat enim illi lohannes Non licet tibi babere
Txxorem fratris tui. 1 9 Herodias autem insidiabatur illi et qusere-
bat occideri illum, nec poterat: 20 Herodes vero timebat lohan-
nem, sciens eum virum esse iustum' et sanctum, et observabat
€um, et cum audisset illum multa facere libenter eum audiebat.

21 Et eum dies autem oportunus accidisset natalis Herodis, fecit
csenam magnam principibus suis et tribunis et primis GalileEe :

22 introivit vcro filia Herodiadis saltare et cum saltasset
placuit Herodi et simul recumbentibus, nunc dixit rex ad puel-
lam Pete a roe quid vis, et dabo tibi. 23 Et iuravit illi quia
quodcunque petieris dabo tibi, etiam dimidium regni mei. 24 Quse
cum exisset ad matrem suam, dixit ei Quid petam? Illa vero di-
xit Caput lohannis baptistse. 25 Illa autem ingressa ad regem,
petit sibi dari caput lohannis baptistse. 26 Et contristatus
est rex ut audivit; propter iusiurandum autem et recumbentes
simul noluit negare, 27 sed misso spiculatore pra^cepit afferri
caput eius in disco. Bt cum abisset decollavit eum in earcere,
28 et attulit eaput eius in disco et dedit puellae, illa autem
dedit matri suse. 29 Quo audito discipuli eius venerunt et tule-
runt corpus eius et posuerunt illud in monumento. 30 Et reversi
apostoli ad lesum renunciaverunt ei omnia quse fecerant et quo-
modo docuerunt. 31 Et ait illis lesus Venite eamus in desertum
locum et requiescite pusillum. Erant autem quidam euntes, et
nec manducandi spacium habebant. 32 Et ascendentes in navi
abierunt in desertum loeum secreto. 33 Bt viderunt eos abeun-
tes et convenerunt pedestres multi ab omnibu.s civitatibus et
concurrerunt illuc. 34 Cum vero lesus vidisset turbam, misertus
est illis, quia erant sicut oves quibus non est" pastor, et coepit
docere eos. 35 Bt cum iam hora multa fieret, accesserunt ad
eum discipuli dicentes Desertus loeus est, et hora iam prse-
terivit: 36 dimitte illos ut euntes in prosimas villas et castella
«mant sibi cibos quos manducent. 3 7 Quibus lesus dixit Date illis
vos manducare. Illi autem dixerunt Euntes ememus panes, du-
«entorum denariorum et dabimus illis manducare. 38 Ipse vero
ait illis Quot panes hic habetis ? ite videte. Qui dixerunt Quin-
que panes et duos pisces. 39 Et prsecepit illis ut discumberent
omnes per contubernia super viride fenum. 40 Et discubuerunt
plurimi per centenos et quinquagenos. 41 Et accepit lesus quin-
que panes et duos pisces respiciens in caslum benedixit et gracias
agens fregit quinque panes et duos pisces et dedit discipulis suis
ut ponerent eos, et posuefunt ante illos ut manducarent. 42 Et
manducaverunt omnes et saturati sunt: 42 et sustulerunt fragmen-

C. 6. 7. Marc. 49

torum XII cofinos plenos, et de piscibus. 44 Erant autem
^ui manducaverunt panes et pisces quinque millia virorum. 45 Et
surgens coegit discipulos suos ascendere navem ut prsecederent
eum trans fretum ad Betlisaidam, dum ipse dimitteret populum.
46 Et cum dimisisset eos, abiit in montem orare. 47 Et cum
sero esset factum, venit lesus. 48 Et invenit illos in mari tri-
bulari in tempestate remigantes, erat enim illis ventus contrarius,
et ipse solus erat super terram et erat hora circiter quartam
vigiliam noctis; venit ergo ipse ambulans super mare, et volebat
transire illos. 49 Illi vero ut viderunt illum ambulantem super
mare, putaverunt pbantasma esse, et exclamantes : 50 omnes con-
turbati sunt. Ipse autem dixit ad illos Animsequiores estote, ego
sum, nolite timere. 51 Et ascendit in navem ad illos, et eessavit
ventus: alii autem magis plus stupebant. 52 Non enim intellexe-
runt de panibus : erat enim cor illorum obtusum. 53 Et cum
transfretassent inde, pervenerunt in terram G-ennesar. 54 Et
egressus de navi, continuo cognoverunt eum habitantes loci illius
55 et circumcurrentes universam regionem illam ; coeperunt in
grabatis male habentes circumferre ubicunque audiebant eum
esse. 56 Et quocunque introisset in vicos vel in civitates aut in
villas ponebant infirmos suos in plateis, et deprecabantur illum
ut vel fimbriam vestimenti eius tangerent, et quotquot tangebant
eum salvi fiebant.

Vll. 1 Et convenerunt ad eum Pbarisei et quidam de
scribis, venientes ab lerosolimis. 2 Qui cum vidissent quosdam
ex diseipulis eius non lotis manibus manducare panem, vitupe-
raverunt illos. 3 Pharisei autem et omnes ludsei, nisi pugillo lavent
manus, non mandueant panem suum, tenentes tradicionem senio-
rum, 4 et cum a foro venerint nisi baptizentur cibum non acci-
piunt : et alia multa sunt quge tradita sunt illis servare baptis-
mata calicum et urceorum et seramentorum et lectorum. 5 Et inter-
rogantes eum scribae et Pharisei dixerunt Quare discipuli tui non se-
quuntur tradicionem seniorium, sed non lotis manibus manducant
panem? 6 Quibus ipse respondens dixit Bene prophetavit Ysaias
de vobis simulatoribus dicens Populus hic labiis me diligit,
cor autem illorum longe est a me : 7 vano autem colunt me,
docentes doctrinam et prsecepta hominum. 8 Baptismos calicum et
urceorum et alia similia multa facitis, derelinquentes prse-
cepta domini et tenentes doctrina hominum. 9 Et dicebat illis
Bene irritum facitis testamentum dei ut tradicionem vestram statua-
tis. 10 Moyses enim dicit Honora patrem tmxm et matrem tuam,
et Qui maledixerit patri aut matri, morte moriatur : 1 1 vos au-
tem dicitis Si dixerit homo patri suo aut matri Donum, quod-
qunque ex me tibi profieiet, quod est eorban, 12 iam non missum facitis
illum quidquam facere patri aut matri, 13 irritum facientes ver-
bum domini per tradicionemvestram stultamquam tradidistis : et similia
4 — Cod. Colb.

50 Ev. sec. C. 7. 8.

humsmodi multa facitia. 14 Et advocans ad se turbas dicebat
illis Audite me omnes et intelligite. 1 5 Nicliil est extra hominem
introiens in eum quod eum j)ossit communicare, sed qu£e de
homine procedent, illa sunt quas communicant hominem. 16 Et
si quis habet aures audiendi audiat. 1 7 Et cum introisset domum
a turbis, interrogabant eum discipuli eius parabolam istam.
18 Et ait illis Sic et vos inprudentea estis? non intellexistis^
quoniam omne quod introit extrinsecus in hominem non potest eum
communicare, 19 quia non intrat in cor eius sed in ventrem, et
in secessum exit, purgans escam? 20 Dicebat autem quoniam
qugecunque de homine exeunt, ipsa communicant hominem:
21 ab intus autem sunt de corde hominum, cogitaciones malae proce-
dunt, adulteria, furta, fornicaeiones, homicidia, 22 cupiditas, malicia,
dolus, inpudicicia, oculus malus, blasphemias, superbia, impruden-
cia 23 omnia hsec mala ab intus procedunt et communicant homi-
nem; non lotis autem manibus manducare non coinquinat hominem :
24 Et exiens lesus abiit in finibus Tyri et Sidonis: et ingressus
domum neminem volebat scire, et non potuit latere. $5 Mulier
enim statim ut audivit de eo, cuius filia habebat spiritum im-
mundum, introivit ad eum: 26 erat enim Grseca Syrophe-
nissa genere, et procidens ad pedes eius rogabat eum ut eiiceret
dsemonium a filia eius. 27 Qui dixit Sine prius saturari filios :
non est enim bonum tollere panem filiorum et mittere catellis.
28 At illa respondens dixit eiDomine: sed et catelli sub mensa
de micis puerorum edent. 29 Qui dixit ad illam Yade propter
hunc sermonem exiet dsemonium a filia tua. 30 Et cum abisset
domum suam, invenit puellam iacentem super lectum et daemoni-
um ab ea fugatum. 3 1 Iterum venit lesus per Sidonem ad mare
Galilaece inter medios fines Decapolis. 32 Et adduxerunt ad eum
surdum hominem et mutum, et deprecabantur eum ut ei manum impo-
neret. 3 3 Et accipiens eum a turba secreto expuit et immisit di-
gitos in auriculas eius, et tetigit linguam eius. 34 et aspiciens
in cselum ingemuit, et ait illi Effetha, quod et Aperire. 35 Et
statim apertse sunt aures eius, et solutum est vinculum linguse eius^
et loquebatur confidenter. 36 Et prsecepit illis ne cui dicerent.
Illi vero magis magisque prsedicabant ; 37 et eo amplius admira-
bantur dicentes Omnia bene facit, et surdis prsestat auditum et
multis praebet loquellam.

Vlll. 1 In ills autem diebus iterum cum multa turba esset
nec haberent quod manducarent, convocatis discipulis ait illis.
2 Misereor super istam turbam quoniam triduum est iam quod hic
sunt et non habent quod munducent, 3 et si sic illos remiseri-
mus ire in domos suas ieiunos fatigantur in via : quoinam quidam
ex eis de longinquo venerunt. 4 Et respondentes ei disci-
puli sui dixerunt Unde istos quis potest saturare panibus in
deserto? 5 Qui interrogavit eos Quot panes habetis? Qui dixe-

C. 8. Marc. 51

runt Septem. 6 lussit vero lesus ut turbse discumberent super
terram : et accipiens septem panes illos lesus, gracias agens fregit et
dedit discipulis ut apponerent ; et apposuerunt turbis, 7 Habuerunt
autem et paucos pisciculos: et ipsos benedixit et iussit apponi.
8 Et manducaverunt et saturati sunt, et sustulerunt quod supe-
raverat fragmentorum septem sportas. 9 Erant autem qui
manducaverant quasi quatuor millia hominum et dimisit illos.
10 lesus autem ascendens navem venit cum discipulis suis in
finibus Mageda. 11 Et coeperunt Pbarissei eonquirere cum
eo, quserentes ab eo signum de caelo videre temptantes illum.
12 Ipse autem ingemiscens in spiritu suo ait Quid generacio ista
quserit signum? .Amen dico vobis Si dabitur generacioni huic
signum. 13 Et dimittens eos ascendit navem et abiit ultra.
14 Et obliti sunt discipuli emere panes, nisi unum tantum quem
secum babebant in navi. 15 Et prsecipit illis lesus dicens
Videte, et cavete a fermento Pharisaeorum et fermento Herodis.

1 6 Quo audito discipuli dicebant intra se quod panes non babent.

17 Quo cognito lesus ait illis Quid cogitatis in cordibus vestris
quia panes non habetis? nondum intelligitis? nec respicitis? sic
obtusa sunt corda vestra? 18 oculos babetis et nondum vide-
tis, et aures habetis et non auditis, nec in mente habetis ? 1 9
de quinque panibus quos fregi in quinque millia hominum, ex quibus
quot cofinos fragmentorum sustulistis? Qui dixerunt Duodecim.
20 Et quando septem panes fregi in quatuor millia, hominum
quot sportas fragmentorum tulistis plenas? At illi dixerunt Se-
ptem. 21 Et ait illis Quomodo nondum intelligitis ? 22 Et vene-
runt Bethsaida : et ecce adducunt illi eascum et rogaverunt illum
ut eum tangeret. 23 Et apprehensa manu cseci duxit illum
extra castellum, et expuit in oculos eius et imposuit illi manum
et interrogavit illum si aliquid videret. 24 Ille autem dixit Vi-
deo homines sicut arbores ambulantes. 25 Et rursus imposuit
manus suas super oculos eius, et coepit videre, et restitutus
est ei visus ita ut videret manifeste 26 Et dimisit illum in do-
mum suam prsecipiens ei ne cui diceret in castellum. 27 Et profectus
inde lesus cum discipulis suis venit in castella Csesarese Philippi :
et in via interrogabat discipulos suos dicens eis Quem me esse
dicunt homines? 28 Qui responderunt illi dicentes lohannem
baptistam, alii Heliam, alii autem quasi unum ex prophetis.
Ipsos autem interrogavit dicens Vos vero quem me dicitis esse?
Cui respondens Petrus ait Tu es Christus. 30 Et comminatus
est ei lesus ut nemini dicerent de se. 31 Et coepit docere
illis quoniam oportet filium hominis multa pati et reprobari a
senioribus et principibus sacerdotum et ab scribis et occidi et
post tres dies resurgere, 32 et palam verbum loquebatur. Quem
suscipiens Petrus coepit rogare ne cui hsec diceret. 33 Et con-
versus videns discipulos comminatus est Petro dicens Vade

52 • Ev. sec. C. 8, 9.

post me, satanas, quoniam non sapis quse dei sunt sed quse sunt
Jbominum. 34 Et eonvocata turba cum discipulis suis ait Si
quis vult post me venire abueget se sibi et tollat crucem suam,
et sequatur me. 35 Qui enim voluerit animam suam salvam fa-
cere, perdet eam : qui autem perdiderit animam suam propter me
et evangelium, salvam facit illam. 36 Quid enim proderit ho-
mini, si lucretur universum orbem et damnum faciat animae suse ?

3 7 aut quid dabit homo commutacionem pro animse suse ? 3 8 Qui
autem confusus me fuerit et sermones meos in generaeione hac
adultera et peccatrice, et filius liominis confundetur illum, cum
venerit in gloria patris sui cum sanctis angelis. 39 Et dicebat
illis Amen dico vobis quoniam sunt hie quidam de hic stantibus
qui non gustabunt mortem donec videant regnum dei venisse in
virtute.

IX. 1 Et post dies sex assumpit lesus Petrum et lacobum
et lohannem, et duxit illos in montem altissimum secreto solos,
et transfiguratus est coram ipsis : 2 et vestimenta eius facta sunt
satis fulgencia velut nix, qualia fullo super terram non potest
candida facere. 3 Et apparuit cum illo Moyses et Helias fabulantes.

4 Et respondens Petrus ad lesum ait Rabbi, bonum est nos hic
esse, itaque si vis faeiamus Lic tria tabernaeula, tibi unum Moysi
unumetHelise unum. 5 Non sciens quid loqueretur: timore enim
exterriti erant. 6 Et facta est nubes obumbrans eos, et ecce
vox de nube dicens Hic est filius meus charissimus, audite illum.
7 Et repente circumspicientes neminem alium viderunt secum
nisi solum lesum. 8 Et descendentibus illis de monte, prae-
cepit eis ne cui dicerent quae viderunt, nisi cum filius ho-
minis a mortius resurrexerit. 9 Retinuerunt verbum apud se,
conquirentes quid esset Cum a mortuis resurrexisset. 10 Et inter-
rogabant eum dicentes Quid utique dicunt Pharisaei et scribse
quia Heliam oportet primum venire ? 11 Kespondens lesus dixit
illis Helias veniens primum restituet omnia: et quomodo scriptum
est in filium hominis ut multa paciatur et contemnatur? 12 Sed
dico vobis quia et Helias venit, et fecerunt ei quanta voluerunt,
sicut scriptum est de eo. 13 Et cum venisset lesus ad disci-
pulos suos vidit turbam multam ad eos et scribas conquirentes
cum illis. 14 Et confestim omnis multitudo videntes le-
sum expaverunt, et gaudentes salutaverunt eum. 15 Et interro-
gavit illos Quid inter vos conquirifcis ? 16 Et respondit illi unus
de turba dicens Magister, attuli ad te filium meum habentem
spiritum immundum mutum, 1 7 qui ubieunque illum occupaverit
ellidit eum, et spumat et stridet dentibus et arescit : et dixi dis-
sipulis tuis ut eiicerent illum, et non potueru.nt. 18 Et respon-
dens lesus dixit illis generacio incredula, quandiu ero apud
vos ? quandiu vos sufferam ? adducite iilum hue ad me. 1 9 Et
adduxerunt eum. Cum autem vidisset illum spiritus, confestim

C. 9. Marc. 53'

conturbavit puemrQ et cadens in terram volutabat spumans.
20 Et interrogavit lesus patrem eius Quantum temporis est ex
quo hoc factum est illi? lUe autem dixit Ab infancia: 21namet
frequenter illtim et in ignem et in aquas misit ut eum perderet:-
sed si quid potes, auxiliare nobis et miserere nostri. 22 lesu»
autem dixit illi Si potes credere: omnia possibilia sunt credenti.
23 Continuo exclamans pater pueri cum lacrymis dicebat Credo
domine subveni incredulitati mese. 24 Et cum videret lesus
turbam concurrentem comminatus est spiritui immundo dicens illi
Mute et surde spiritus, ego tibi prsecipio, exi ab illo et ne re-
dieris in illo. 25 Et exclamavit et discipavit etim et exivit de eo et
proiecto illo, et factus est puer velut mortuus, ita ut multi di-
eerent Quia mortuus est. 26 lesus autem tenens manum eius
elevavit eum, et surrexit. 27 Et cum introisset domum, inter-
rogabant eum discipuli secreto dieentes Quare nos non potuimus
illum eiicere? 38 Quibus ipse dixit Hoc genus in nullo potest
exire nisi in oracione et ieiunio. 29 Et inde egressi ibant per
Galilseam, nec volebat quemquam scire. 30 Docebat autem dis-
cipulos suos, et dicebat illis quoniam filius hominis tradetur in
manus bominum, et occident illum, et post tres dies resurget.

31 Illi autem ignorabant verbum, et timebant interrogare illum.

32 Et venerunt Capbarnaum. Qui cum in domo esset, interro-
gabat eos dicens Quid in via tractabatis? 33 Illi autem tacebant,
tractaverunt enim ad invicem in via quisnam esset illorum
maior» 34 Et considens vocavit XII et ait illis Si quis
vult primus esse, erit omnium novissimus et omnium minister.
35 Et assumens puerum statuit eum in medio eorum 5 quem cum
complexus esset, ait illis. 36 Quisquis ex buiusmodi pueris
exceperit in nomine meo, me excipit 5 et quicunque me excipit
non me excipit sed eum qui me misit. 37 Respondit autem lo-
hannes et dixit illi Magister, vidimus quendam in nomine tuo
eiicientem dgemonia, qui non sequitur nos, et probibuimus illum.
3 8 Ait illis lesus Nolite probibere eos : nemo est enim qui fa-
ciat virtutem in nomine meo et poterit male loqui de me.
39 Qui enim non est adversus vos, pro vobis est. 40 Quisquis
enim potum dederit ex vobis calicem aquas in nomine meo, qiTia
Christi estis, amen dico vobis, non perdet mercedem suam.
41 Et quisquis scandalizaverit unum ex pusillis his credentibus
in me, bonum illi magis si circumdaretur mola asinaria circa col-
lum eius et in mare mitteretur. 42 Et si scandalizat te manus
tua, amputa illam abs te: bonum est tibi debilem introire in vitam,
quam duas manus habentem ire in gehennam ubi est ignis in-
extinguibilis, 43 ubi vermis eorum non moriettir et ignis eorum
non extinguetur. 44 Et si pes tuus scandalizat te, amputa illum
a te, bonum enim est tibi elaudum introire in vitam seternam,
quam duos pedes habentem mitti in gehennam ignis inextinguibilis,

54 Ev. sec. C. 9. 10.

45 ubi vermis eorum non morietur et ignis eorum non extingue-
tur. 46 Quod si oculus tuus scandalizat te, exime eum a te, bo-
num enim est tibi luscum introire in regnum dei, quam duos
oculos habentem introire in gehennam 47 ubi ignis non extingue-
tur et vermis non morietur. 48 Omnis enim victima salietur. 49 Bo-
num est sal : quod, si sal infatuatum fuerit, in quo illum condies?
Habete in vobis sal, et pacem b.abete in vobis.

X. 1 Et inde exsurgens lesus venit in fines ludsese trans
lordanem, et convenit turba ad eum, et docebat illos iterum
sicut consueverat. 2 Et accedentes quidam Pharissei temptantes
interrogabant eum dicentes Si licet homini dimittere uxorem suam.
3 Hespondens autem lesus dixit illis Quid vobis prsecepit Moy-
ses? 4 Dixerunt Permisit nobis libellum repudii dare scriptum
et dimittere. 5 Ipse vero dixit ad illos Ad duriciam cordis vestri
scripsit Moyses praeceptum hocj 6 ab inicio autem creaturse
masculum et feminam fecit eos et dixit : 7 Propter hoc relinquet
homo patrem suum et matrem suam et adiungetur uxori suse,
8 et erunt duo in carne una. Itaque iam non sunt duo sed una
caro. 9 Quod ergo deus iunxit, homo non disiungat. 10 Et in-
terrogaverunt eum discipuli secreto de hoc sermone. 11 Et dixit
illis Quisquis dimiserit uxorem suam et aliam ducit, adulterium
committit super eam : 1 2 et mulier si reliquerit virum et alii
nupserit, moechatur super illum. 13 Et ofFerebant illi pueros
ut tangeret eos 5 discipuli autem eius comminabantur eis. 14 Quos
cum videret lesus, indigne tulit et ait illis Sinite pueros venire
ad me, et nolite prohiberc illos talium est enim regnum dei.
15 Amen dico vobis, qui non susceperit regnum dei sicut infans
non introibit in illud. 16 Et convocans infantes ad se impone-
bat manus super illos et benedicebat eos. 17 Et cum egressi
esset", ecee quidam adgenioulans dicebat Magister bone, quid fa-
ciam ut vitam seternam accipiam? 18 Cui lesus dixit Quid me
dicis bonum? nemo bonus nisi solus deus, 19 Custodi praecepta.
Ille dixit Quse ? Et dixit illi lesus, Non occides, non adulterabis,
non fornicaberia, non falsum testimonium dices, non abnegabis,
honora patrem tuum et matrem tuam. 20 At ille respondens ait
Magister, haec omnia custodivi a iuventute mea. Quid adhuc
mihi deest. 21 lesus autem intuitus eum dilexit et dixit illi Unum
tibi deest: vade, et vende quascunque habens et da pauperibus,
et habebis thesaurum in caelo, et veni sequere me. 22 Ille autem
contristatus est in hoc verbo et recessit tristis : erat enim ha-
bens multas possessiones. 23 Et circumspiciens lesus ait disci-
pulis suis Quam difficile est his qui pecunias habent introire in
regnum dei. 24 Discipuli autem eius pavebant in verbis istis.
lesus vero respondens illis iterum dixit, quam difi&eile est
divitem in regnum dei introire. 25 Faeilius est camelum per
foramen acus transire quam divitem intrare in regnum dei.

'C. 10. Marc. 55

Qui magis admirabantur inter se dicentes Et quis potest salvus
fieri? 27 Et intuens illos lesus ait Hoc apud homines inpossi-
bile est, apud deum autem omnia possibilia sunt. 28 Et coepit
Petrus dicere Ecce nos dimisimus omnia et secuti sumus te. 29 Re-
spondens autem lesus dixit ad illos Amen dico vobis, nemo est qui
missum fecerit domum yel fratres aut sorores aut matrem aut patrem
aut filios aut agros propter me et evangelium, 30 qui non acci-
piat centies tantum nunc in boc seculo, in faturo autem seculo vi-
tam seternam accipiet. 31 Multi autem erunt primi novissimi,
-et novissimi primi. 32 Erant autem ascendentes in viam in
lerosolimis, et prsecedebat illos lesus, et pavebant qui seque-
bantur eum. Et assumens illos duodecim coepit illis iterum
dicere quas sibi ventura essent, 33 Quia ecce ascendimus lero-
solimam, et filius hominis tradetur principibus sacerdotum et scri-
I)is, et senioribus et damnabunt illum morti et tradent gentibus,
34 et illudent eum et conspuetur et flagellabunt eum et occident,
-et post tercium diem resurget. 35 Et accesserunt ad eum lacobus
et lobannes filii Zebedgei dicentes Magister, volumus ut quod-
cunque petierimus f acias nobis. 3 6 Quibus ipse dixit Quid vultis
ut faciam vobis? 37 Illi autem dixerunt ei Da nobis ut unus
a dextris tuis et alius a sinistris sedeamus in gloriam tuam.
38 Dixit illis lesus Nescitis quid petatis: potestis bibere cali-
cem quem ego bibiturus sum? aut baptismum baptizari quem ego
Tiaptizari habeo? 39 At illi dixerunt ei Possumus. Ait illis
lesus Calicem quidem quem ego bibo bibetis, et baptismum quem
«go babtizor baptizabimini : 40 sedere autem a dextris meis vel a
sinistris/ non est meum dare vobis, sed quibus paratum est. 41 Hoc
audito cseteri decem coeperunt indigne ferre de lacobo et lo-
hanne. 42 Quos cum advocasset lesus ait illis Scitis quia qui vi-
dentur principari gentibus dominantur eorum, et maiores illo-
Tum potestatem habent eorum: 43 in vobis autem non ita est,
sed quicunque voluerit in vobis esse maior erit vester minister,
44 et quicunque voluerit in vobis esse primus erit omnium ser-
Tus. 45 Sicut filius hominis non venit ut ministrari, sed mini-
strare sed dare animam suam redempeionem pro multis. 46 Et
venerunt in lericho: et factum est cum exisset ab lericho cum
multa turba, et ecce quidam caecus filius Timsei Barthimasus se-
debat circa viam mendicans. 47 Qui cum audisset quod lesus Naza-
renus esset, qui transiebat, coepit clamare et dicere Miserere mei
lesu fili David. 48 Et comminabantur illi ut taceret. Ille magis
-magisque clamabat Miserere mei fili David. 49 Respiciens
vero lesus iussit illum vocari. Et abierunt vocare illum dicen-
les Animgequior esto, surge, vocat te. 50 Ble vero ut audivit proiecit
vestimenta sua et exiliens venit ad eum. 51 cui dixit lesus Quid vis
utfaciam tibi? Csecus autem dixit Rabboni, ut videam. 52 lesus

56 Ev. sec 0. 10. 11.

vero dixit ei Vade, fides tua te salvum fecit. Et confestim vidit,
et sequebatur eum in via.

XI. 1 Cum autem appropinquaret lerosolimam et Betha-
niam ad montem oliveti, misit duos ex discipulis suis 2 et
ait illis Ite in castellum quod contra vos est, et introeuntes sta-
tim invenietis puUum asinse alligatum novellum, super quem nemo
sedit: solvite illum et adducite. 3 Et si quis vobis dixerit Quid
facitis ? dicite Dominus opera eius desiderat, et continuo remittit
illum. 4 Et abierunt illi duo invenerunt ad ostium foris secus
transitus pullum ligatum, et cum vellent illum solvere 5 quidam
de circumstantibus dixerunt eis Ubi ducitis eum ? 6 Qui dixerunt
secundum verba quse dixerat illis lesus, at illi remiserunt eos.
7 Et adduxerunt pullum ad lesum : et imposuerunt vestimenta
sua super eum et sedit supra lesus. 8 Multi autem vestimenta
sua sternebant in via, alii vero ramos csedebant de arboribus et
sternebant in itinere, 9 Et qui prseibant et qui sequebantur cla-
mabant Osanna in exelsis, ] benedictus qui venit in nomine
domini, benedictum quod venit regnum patris nostri David,
osanna in excelsis. ] 1 Et cum introisset lesus lerosolimam
in sanctam eivitatem cireumspexit omnia, et cum iam vespera
hora esset, exiit in Bethania cum XII discipulis suis.
12 Et alia die cum exisset a Bethania, esuriit lesus, 13 et cum
vidisset arborem ficus a longe babentem folia, venit videre si
quid esset in eam, et nichil invenit in ea nisi folia tantum : non
enim erat tempus ficus. 14 Et ait ad arborem lam non amplius
quisquam fructum ex te manducet. Et audiebant discipuli eius.
1 5 Et venerunt in lerosolimam. Et cum introisset in templum, ever-
tit mensas numulariorum et coepit eiicere vendentes es ementes
et cathedras vendencium columbas, 16 non sinebat quemquam
vas tranferre per templum, 17 et ait illis dicens Scriptum est Domus
mea domus oracionis vocabitur omnibus gentibus. Vos autem
fecistis illam speluncam latronum. 18 Quo audito summi sacerdo-
tes et seribse quaerebant quomodo illum perderent : timebant au-
tem quoniam universa turba admirabantur super doctrinam eius.
19 Et cum vespera facta esset, egrediebantur de civitate. 20 Et
cum transirent, viderunt arboremfici aridam factam aradicibus. 21 Et
recordatus Petrus ait illi Rabbi, ecce arbor fici cui maledixisti aruit,
22 Et resiDondens lesus ait illis Habete fiduciam: 23 amen dica
vobis quoniam si habueritis fidem sicut granum sinapis dicetis
huic monti ToIIe et mitte te in mare, et non hgesitaveritis corde
sed credideritis futurum fiet quodcumque dixeritis. 24 Propterea
dico vobis, omnia qusecunque oratis et petitis, credite quoniam
accipietis, et erit vobis. 25 Et cum statis ad oracionem remittite
si quid habetis adversus aliquem, ut et pater vester qui in caelis
est remittat vobis delicta vestra. 26 Quod si vos non remiseritis,
nec pater vester qui in cselis est remittet vobis peccata vestra.

C. 11. 12. Marc. 5 7

27 Et venit itenim lerosolimam. Et cum deambulabat in templo,
venerunt ad illum principes sacerdotum et scribae et seniores

28 et dixerunt ei In qua potestate hsec faeis? et quis tibi dedit
hanc potestatem ut ista faeias? 29 lesus vero respondit eis di-
cens Interrogabo vos et ego unum sermonem, respondete mibi,
et ego vobis dicam in qua potestate haee faciam, 30 Baptismum
lohannis de caelo fuit an ex bominibus? respondete mihi. 31 Illi
vero cogitare .coeperunt quid ei dicerent Si dixerimus De caelo,
dicet nobis Quare non credidistis ei? 32 si autem dicimus Ex
hominibus, timemus populum: omnes enim sciebant lohannem
prophetam fuisse, 33 Et respondentes dixerunt ad lesum Nesci-
mus. Ait illis et lesus Nec ego vobis dico in qua potestate
hsec facio,

XII. 1 Et coepit lesus in parabolis loqui dicens Homo qui-
dam plantavit vineam, et circumdedit sepem et fodit lacum et
sedifieavit turrem, et locavit eam colonis, et peregre profectus
est. 2 Et misit in tempore servum ad colonos ut darent illi es
vinea fructum : 3 quem illi apprehendentes ceciderunt et dimise-
runt vacuum. 4 Iterum misit ad - illos alterum servum: multave-
runt et contumeliis afflixerunt. 5 Et alium misit: et ipsum ceci-
derunt, et alios plures ex eis: quosdam ceciderunt quosdam
vero occiderunt. 6 Novissime autem filium suum misit, quem ha-
bebat unicum dilectissimum dicens Reverebuntur filium meum.
7 Coloni autem illi cum vidissent eum dixeruut ad alterutrum
Hic est heres venite occidamus eum, et nostra erit heredi-
tas, 8 Et apprehensum occiderunt et eiecerunt illum extra vine-
am. 9 Quid ergo faciet dominus vinese? Veniefc efc perdefc co-
lonos illos et dabit vintam aliis colonis, 10 Nec scripturam istam
legistis Lapidem quem reprobaverunt mdificantes, hic factus est
in caput anguli : 1 1 a domino factum est hic et est mirabilis in
oculis nostris? 12 Et quserebant eum tenere, et timuerunt tur-
bam: cognoverunt enim quoniam ad ipsos dixerat parabolam. Et
relicto eo abierunt. 13 Et miserunt quosdam ex Pharisasis et ex
Herodianis ut eum tenerent in verbo. 14 Et venientes Pharisasi
interrogabant eum dicentes Magister, scimus quia verax es et
uon curas quemquam: nec enim aspicis hominum personas sed
in veritate viam dei doces : dic ergo nobis si licet tribiitum dari
CEecari, aut non? 15 lesus vero videns simulacionem illorum ait
illis Quid me temptatis ? aiferte mihi denarium ut videam. 1 6 At
illi attulerunt denarium. Et ait illis Cuius est imago et super-
scripcio? Illi vero dixerunt Caesaris. 17 Ait illis et lesus
E,eddite ergo quse csesaris sunt csesari, et quge dei sunt deo.
Et admirabantur in illo, 18 Et ecce Sadducsei venerunt ad illum,
qui. dicunt resurreccionem non esse, et interrogaverunt eum di-
centes ] 9 Magister, Moyses scripsit nobis ut si euius frater de-
functus fuerit et habuerit uxorem et filium non reliquerit, accipiat

58 Ev. sec. C. 12.

frater eius uxorem ipsius et suscitet semen fratri suo. 20 Se-
Ijtem igitur fratres fuerunt apud nos: et primus accepit uxorem
et obiit non relicto semine : 21 et secundus accepit eam ad sus-
citandum semen fratris sui, et ipse obiit nou relicto semine: et
tercius similiter. 22 Deinde omnes septem et non reliquerunt semen :
et mulier relicta est sine filiis. 23 Cui enim manebit uxor mun-
da? septem enim illam babuerunt et ipsa mortua est; in resurre-
ctione autem, cuius erit ? 24 Ad quos lesus respondens
dixit Erratis non intelligentes scripturas neque virtutem dei?
25 Cum enim a mortuis resurrexerint, neque nubent neque nu-
bentur sed sunt sicut angeli in cselis. 26 De mortuis autem,
quod resurgant, non legistis in libro Moysi in rubo quomodo
dicit illi dominus inquiens Ego sum deus Abraham et deus Ysabac
et deus lacob? 27 Non est deus mortuorum sed vivorum. Vos
vero multum erratis. 28 Et accedens unus de scribis^ qui au-
dierant illos conquirentes, videns quod bene illis respondit, inter-
rogavit illum dicens Magister quod est prseceptum primum.
29 Respondit illi lesus dicens Primum mandatum est Audi Israel,
dominus deus tuus, dominus unus est, 30 et diliges dominum
deum tuum ex toto corde tuo et ex tota anima tua et et ex tota
virtute tua. Hoc est primum mandatum. 3 1 Et secundum mandatum
simile est huic Diliges j)roximum tuum sieut te ipsum. Maius
bis prseeeptis alium non est. 32 Et ait illi scriba Bene dixisti
magister in veritate, unus est enim deus et non est alius prseter eum :
33 et diligere eum ex toto corde et ex tota anima et ex tota
virtute et diligere proximum tanquam se ipsum maius est omni-
bus bolocaustomatibus et sacrificiis. 23 Et videns lesus
quia sapieuter respondit, ait illi Non es longe a regno dei. Et
nemo amiilius audebat interrogare eum. 35 Et respondens lesus
docens in templo ait Quomodo dicunt scribae quia Christus filius
est David? 36 Ipse autem David dicit in spiritu sancto Dixit
dominus domino meo Sede a dextris meis, donec ponam inimicos
tuos sub scabellum pedum tuorum. 37 Si David appellat illum
dominum suum, unde est filius eius ? Multa turba audiebant
illum libenter. 3 8 Ipse autem docebat illos dicens Yidete ab scri-
bis qui ambulant in stolis et volunt salutari in foro 3 9 et primis
cathedris sedere in synagogis et primos accubitus habere in C3Qnis :
40 qui devorant domos viduarum et orphanorum oracione prolixa
orantes, et hsec in oracione faciunt; hi aecipiunt prolixiorem dam-
nacionem. 41 Et sedens lesus contra gazophylacium vidit quanta
turba mittebant in gazophylacio^ et divites quanta mittebant:
42 cum venisset autem quaedam vidua, misit sera duo quod est
quadrans. 43 Et convocans discipulos suos ait illis Amen dico
vobis quoniam vidua hgec pauper plus omnibus misit in gazo-
phylacium: 44 Unusquisque enim ex eo quod abundavit illi

C. 12. 13. Marc. 59

misit, lisec vero de penuria sua onanem vietum suum quem lia-
tuit misit.

Xlll. l Et eum egrederetur de templo, ait illi unus ex
discipulis suis Magister, ecce quales lapides et qualia sedificia
templi. 2 Ad quem respondens lesus ait Nonne vidistis lisec
omnia magna gedificia? amen dico vobis quod non relinquetur in
isto templo lapis super lapidem qui non destruatur et in triduo
resuscitabo illud sine manibus. 3 Et factum est cum sederet in
montem oliveti contra templum, interrogaverunt eum Petrus et
lacobus et lobannes et Andreas dicentes. 4 Dic nobis, quando
ista fient, et quod signum erit quando omnia incipient hsec con-
summari? 5 Respondens lesus coepit dicere ad illos Videte ne
quis vos seducat: 6 multi enim venient in nomine meo dicentes,
Ego sum Christus et multos seducent. 7 Oum autem audieritis
bella et opiniones bellorum, nolite timere : oportet enim fieri \
sed nondum finis est. 8 Exsurget enim gens contra gentem et
regnum super regnum, et erunt terrge motus per singula loca et
fames. 9 Videte autem vosmet ipsos : tradent enim vos in conei-
liis, et in synagogis vapulabitis, et ante prsesides et reges stabi-
tis propter me, in testimonium illis. 10 Et gentibus primum au-
tem oportet lioc evangelium prsedicare. 11 Et eum perduxerint
vos tradentes, nolite prgecogitare quid loquamini; sed quod datum
vobis fuerit in illa liora, ipsum loquimini: non enim vos estis
qui loquimini sed spiritus sanctus. 12 Et tradet frater fratrem
in mortem et pater filium, et insurgent filii in parentes et morte
illos afficient, 13 et eritis odio omnibus hominibus propter nomen
meum: qui autem toleraverit usque ad finem, hie salvus erit.
14 Cum autem videritis abhominacionem desolacionis quod dictum
est per danielem prophetam stare ubi non oportet, qui legit in-
telligat, tunc qui in ludsea sunt fugiant in montibus, 15 qui
in superioribus non descendat ut toUat quicquam de domo sua,
16 et qui in agro erit non revertatur retro tollere vestimentum
suum. 17 Vse autem prgegnantibus et nutrientibus in illisdiebus.
1 8 Orate ergo ut non hieme fiant. 1 9 Erunt enim dies illi tri-
bulaciones et pressurse quales non faerunt ab inicio creaturae
usjque modo neque erunt post hoc. 20 Et nisi breviasset deus
dies illos, non esset salva omnis caro : sed propter electos quos elegit
breviavit dies. 21 Tunc si quis vobis dixerit Eece hie Christus,
vel ecce illic, nolite credere, 22 Exsurgent enim pseudochristi et
pseudoprophetse, et dabunt signa et prodigia ad seducendum, si
fieri potest, etiam electos. 23 Ecce praedixi -vobis omnia. 24 Sed
in illis diebus post tribulacionem illam sol obscurabitur, et luna
non dabit lumen suum, 25 et stellse quse sunt in caeli erunt ca-
dentes et virtutes caelorum movebuntur. 26 Et tunc videbunt
filium hominis venientem in nubibus cum virtute multa et gloria.
27 Et tunc mdttet angelos suos et congregabit eleetos suos a

60 Ev. sec. C. 13. 14.

quatuor ventis, a iiltimo terrse xisque ad stiimrmin caelorum.
28 A fici autem arbore discite parabolam. Cum iam ramus eius
tener factus fuerit et prodeunt folia, cognoscitis quod in proxi-
mo sit sestas: 29 sic et vos cum videritis liaec omnia fieri,
scitote quoniam in proximo est in ianuis. 30 Amen dieo vobis
quoniam non transiet generacio ista donec fiant omnia. 31 Cse-
lum et terra transibunt, verba autem mea non transibunt. 32 De
die autem illa vel liora nemo scit, neque angeli in cselo neque filius,
nisi solus pater. 3 3 Videte itaque et vigilate : quia nescitis tem-
pus. Sicut enim liomo profectus peregre linquit domum suam et dans
servis suis potestatem unicuique operis sui faciundi, et iani-
tori prsecepit utvigilet, 35 Sic ergo vigilate, nescitis enim quando
veniat dominus domus, sero an media nocte an galli cantu an
mane, 36 ne cum venerit derepente, inveniat vos dormientes,
ecce dixi vobis. 37 Quod autem vobis dico, omnibus dico.

XIV. 1 Erat autem futurum pascha et azyma post biduum,
et quserebant summi sacerdotes et scribse quomodo eum tenerent
dolo et occiderent eum. 2 Dicebant enim Ne cum venerit
turba in diem festum, tumultus oriatur in populum. 3 Et cum
esset Bethania lesus in domum Simonis leprosi discumbente illo
venit mulier babens ampullam unguenti nardi spicati preciosi, et
confringens fudit super caput eius. 4 Quo viso quidam indigne
tulerunt dicentes Ut quid baec perdicio gratuita facta est?
5 Hoc enim poterat venundari denariis trecentis et dari paupe-
ribus. Et fremebant in eam. 6 lesus vero ait illis Sinite illam:
ut quid molesti estis? bonum enim opus operata est in me.
7 Semper enim pauperes babetis vobiscum, et cum vultis potestis
illis benefacere, me autem non semper habebitis. 8 Caeterum quod
babuit haee, fecit, prseoccupans ungvento ungere corpus meum in
sepulturam. 9 Amen dico vobis, quoniam ubicunque prsedicatum
fuerit hoc evangelium in totum orbem dicetur et quod hsec fecit
narrabitur in memoriam eius. 10 Et ludas Scariotha, unus de
XII, abiit ad principes sacerdotum ut proderet eum. 11 At
illi gavisi sunt, et pecuniam promiserunt se daturos ei : et qusere-
bat quomodo illum oportune traderet. 12 Factum est autem cum
advenisset prima dies azymorum, quando pascha immolabant,
dicunt ei discipuli Quo vis eamus et paremus tibi ut manduces
pascha? 13 Et misit duos ex discipulis suis et ait illis Ite in
civitatem: et ocurret vobis homo portans lagenam aquae, sequi-
mini euin, 14 et quocunque introierit dicite domino domus Ma-
gister noster dicit Ubi est refeccio ubi pascha cum discipulis
meis manducem? 15 Et ipse vobis demonstrabit csenaculum stra-
tum paratum, illic parabitis nobis. 16 Et abierunt discipuli eius
et venerunt in civitatem, et fecerunt sicut dixerat illis, et para-
verunt pasclia. 1 7 Vespere autem facto venit lesus cum XII
18 Et discumbentibus illis et manducantibus dixit Amen

C. 14. Marc. 61

dieo vobis quod unus ex vobis tradet nie, qui manducat mecum.
19 lUi autem coeperunt contristari et dicere Nunquid ego? aut
alius ? boc singuli coeperunt dicere. 20 Quibus ipse ait Unus
de Xn, qui infcingit manum in voletario ipse me tradet.
21 Et filius quidem hominis tradetur sicut scriptum est de illo
vae autem liomini illi per quem filius hominis tradetur: bonum
illi si non esset natus bLomo ille. 32 Et manducantibus illis acce-
pit lesus panem et benedicens fregit et dedit illis, et dixit Acci-
pite, lioc est enim corpus meum. 23 Et accepto calice benedixit
et dedit eis, et biberunt ex eo omnes. 24 Et ait illis Hic est
sanguis meus novi testamenti, qui pro multis efiundetur. 25 Amen
dico vobis non bibam de generacione vitis liuius usque in diem
illum cum novum ex illo bibam in regno dei. 26 Et ymno
dicto exierunt in montem oliveti. 27 Tunc ait illis lesus Omnes
vos scandalum patiemini in me in nocfce isfca, quia scrlptum est
Percuciam pastorem, et dispergentur oves gregis. 28 Sed postquam
resurrexero, prsecedam vos in Gralilseam. 29 Petrus vero respondit
illi et dixit Etsi omnes scandalizati fuerint, sed ego non. 20 Cui
lesus dixit Amen dico tibi quod tu hodie in nocte b.ac, prius
quam gallus cantet, ter me negabis. 31 At ille amplius loqueba-
tur multa dicens Videbitis quod si oportuerit me commori simul
tecum, non te negabo. Similiter etiam omnes dicebant. 32 Et
venerunt in prsedium cui nomen erat Gessamani, et ait discipulis
suis Sedete liic donec orem. 3 3 Et assumit Petrum et lacobum et
lohannem secum, et coepit paveri et tsediari. 34 Et ait illis
Tristis est anima mea usque ad mortem : sustinete bic et vigilate.
35 Et cum prgeeessisset pusillum, procidit in faciem, et orabat
ufc si fieri potest pertransiret illa hora, 36 dicens Abba pater,
omnia tibi licent, transfer a me hunc calicem: sed non sicut ego
volo sed sicut tu vis pater. 37 Et venit ad discipulos suos et invenit
eos dormientes, et ait Petro, Simon, dormis? non valuisti una hora
vigilare ? 3 8 Surgite et orate ut transeat a vobis temptacio : spiri-
tus quidem promptus est, caro autem infirma. 39 Et iterum abiit
orare. 40 Bt veniens invenit illos dormientes : erant enim oculi
eorum gravati, et ignorabant quid responderent ei. 41 Efc venit
tercio et dixifc illis Dormite iam et requiescite adesfc enim con-
summacio et hora : ecce tradetur filius hominis in manibus pecca-
torum. 42 Et nunc surgite, eamus : iam enim proximat traditor
meus, 43 Adhuc eo loquente venit ludas Scariotha unus de
XII, et cum illo turba multa eum gladiis et fustibus a sum-
mis sacerdotibus et senioribus et scribis missi. 44 Dedit autem
siguum qui tradidit eum dicens Quem osculatus faero, ipse est :
tenete eum et ducite diligenter. 45 Et cum accessisset, ait illi
Aue" rabbi, et osculatus est illum. 46 Illi vero qui acceperant
signixm iniecerunt manus in illum et tenuerunt eum. 47 Et unus
de circumstantibus exemit gladium suum et percussit servum

62 Ev. sec, C. 14. 15.

principis sacerdotum et ainputavit auriculam eius. 48 Et respon-
dens ait illis Tesus Tamquam ad latronem existis cum gladiis et
fustibus comprehendere me: 49 cotidie eram apud vos in tem-
plo docens, et non tenuistis me. Sed ufc eompleantur scripturse.
50 Tunc diseipuli eius relinquentes eum omnes fugerunE. 51
Adolescens autem quidam sequebantur eum a longe amictus sin-
donem, et tenuerunt eum:. 52 at ille relicta sindone fugit nu-
dus. 53 Et adduxerunt lesum ad principem sacerdotum, et
convenerunt omnes principes sacerdotum et seribEe et seniores.

54 Petrus autem a longe sequebatur donec venit in atrium sum-
mi sacerdotis, sedens cum ministris calefaciebat se ad ignem.

55 Principes autem sacerdotum omne concilium quserebant
adversus lesum testimonium ut morti eum damnarent et non
inveniebant : 5 6 multi autem testimonium falsum dicebant adver-
sus eum, nec erant conveniencia testimonia. 57 Alii autem ex-
Burgentes falsi testes dicebant adversus eum. 58 Hic dixit Ego
destruam templum hoc manu factum, et post triduum suscitabo
illud non manu factum. 59 Et non erat sequale testimonium illo-
rum. 60 Tunc exsurgens princeps sacerdotum in medio coepit
interrogare lesum dicens quare nichil respondes quicquam adver-
sus accusaciones eorum? 61 Ille autem tacebat et nichil respon-
dit. Ad quem iterum ait Tu es Christus, filius benedicti ?
62 lesus vero ait illi Ego sum: et videbitis filium hominis seden-
tem ad dexteram virtutis et venientem cum nubibus cseli. 63
Ad hsec summus sacerdos scidit vestimenta sua et ait Quid am-
plius quasritis oi^eram testium ? 64 Audistis blasphemiam: quid
vobis videtur? Omnes autem iudieaverunt eum esse reum mortis.
65 Et coeperunt quidam irridere eum et conspuerunt in illum
et velantes faciem eius colaphizabant eum et dicebant ei ministri
Prophetiza nobis : et alapis eum csedebant, 66 Petrus autem cum
esset in atrium, venit ad illum una ex ancillis summi sacerdotis,
cum vidisset illum calefacientem se, aspiciens ait illi Et tu cum
lesu Nazareno eras. 68 At ille negavit dicens Neque scip neque
novi quid dicis. Et exiit foris ante atrium, 69 Rursum autem
cum vidisset illum altera ancilla coepit dicens astantibus Quia et
hic ex illis est. 70 Et ille iterum negavit. Et post pusillum
iterum qui astabant dixerunt Petro Yere ex ipsis es: nam et
Galilseus es, 71 Ille autem coepit devotare se et iurare quia
nescio hominem istum quem dicis. 72 Et continuo gallus can-
tavit : Tunc rememoratus est Petrus verbum quod dixit illi
lesus Priusquam gallus cantet, ter me negabis: et coepifc flere.

XV. 1 Cum autem mane factum esset consilium fecerunt
Bummi sacerdotes cum senioribus et scribis et universo concilio
et vinctum lesum duxerunt in atrium et tradiderunt Pilato. 2 Efc
interrogavit eum Pilatus dicens Tu es rex ludgeorum ? Ille vero.

C. 15. Marc. 63

ait Tu dicis. 3 . Et accusabant enm summi ^ sacerdotes multa,
Ipse autem nicliil respondebat. 4 Iterum Pilatus interrogavit eum
dicens Non respondes eis quicquam? ecce quanta te aecusant,

5 lesus autem nicMl amplius respondit, ita utPilatus miraretur.

6 Per diem autem solemnem dimittere solebat eis unum vinctum
quemcunque petissent, 7 Erat autem in carcerem qui dicebatur
Barabbas, qui cum sediciosis reclusus, qui in sedicione fecerat
bomicidium. 8 Et cum ascendisset turba, rogabant Pilatum ut si-
eut consueverat per diem festum dimitteret illis unum vinctum.
9 Pilatus autem respondit illis dicens Vultis remittam vobis re-
gem ludseorum? 10 Sciebat enim quod per invidiam tradiderunt
eum principes sacerdotum. 11 Scribse autem persuaserunt turbis
ut dicerent: Magis Barabbam dimitte nobis. 12 Pilatus autem
iterum respondit eis dicens Quid ergo vultis ut faciam regi lu-
dseorum? 13 Illi vero clamaverunt dicentes Cruci eum affige.
14 Pilatus autem dicebat illis Quid enim mali fecit? At illi
magis clamabant dicens Crucifige eum. 15 Tunc Pilatus volen&
populo satisfacere dimisit illis Barabban, et tradidit illis lesum
flagellis caesum ut crucifigeretur. 16 Milites ergo acceptum le-
sum duxerunt eum in atrium prsetorii, et convocaverunt cohor-
tem, 17 et vestierunt eum purpuram et imposuerunt illi factam
spineam coronam, 18 et salutabant eum dicentes Ave rex lu-
dseorum: 19 et percuciebant illum de barundine in caput et con-
spuebant ei, et ponentes genua adorabant eum. 20 Et postquam
illuserunt ei, exuerunt illum purpuram et induerunt illum vesti-
menta sua et duxerunt ut crucifigerent eum. 21 Et ap-
prebenderunt quemdam Cyrenseum transeuntem, cui nomen erat
Simon, qui veniebat de villa sua, erat autem pater Rufi et
Alexandri, et fecerunt illum portare crucem eius. 22 Et
duxerunt in Golgotba quod interpretatur calvariae locus. 23 Et-
dederunt ei bibere mirratum vinum, et non accepit. 24 Et cruci-
fixerunt eum et diviserunt vestimenta eius, mittentes sortem, quis
quid tolleret. 25 Erat autem hora tercia et crucifixerunt eum.
26 Et erat inscripcio causse eius lesus rex ludgeorum. 27 Et
crucifixerunt cum eo duos latrones, unum a dextris nomine
Zoatban et alium a sinistris nomine Chammatba. 28 Et ad-
impleta eat scriptura quse dicit Et eum iniquis deputatus est.
29 Prastereuntes autem blaspbemabant eum, moventes capita sua
et dicentes Vah qui destrues templum et reedificas illud tribus
diebus: 30 salvum te fac et descende de cruce. 31 Et scribae
cum principibus sacerdotum irridentes eum dicebant Alios salvos
fecit^ te ipsum salvum fac, 32 si Christus es rex Israel: des-
eendat nunc de cruce, et credimus ei. Et qui simul- cum eo
crucifixi erant conviciabantur ei. 33 Et cum hora esset sexta
tenebrae faetae sunt super totam terram usque ad horam nonam.
34 Et nona hora exclamavit lesus voce magna dicens Heli heli

64 Ev. sec. C- 15. 16,

lema sabacthani, quod est interpretatum hoc estDeus meus deus
meus, ut quid exprobrasti me? 35 Et quidam de cireumstantibus
audiebant eam et dicebant Heliam vocat iste. 36 Et accurrens
unus implens spongiam aceto imposuit liarundini et potum dabat
ei dicens, Sinite videamus si veniat Helias deponereeum. 37 le-
sus autem emittens vocem magnam emisit spiritum. 38 Et velum
templi scissum est in duas partes a summo usque deorsum.
Cum autem videret centurio qui stabat contra eum quod sic
clamans emisisset spiritum dixit Vere hic liomo filius erat dei.
40 Erant autem multse mulieres a longe audientes, inter quas
erat Maria Magdalene, et Maria lacobi minoris et losepb et ma-
ter Salome, 41 Quae cum essent in G-alilgea sequebantur eum et
ministrabant ei, et alige multse quge simul cum ij)so ascenderant
lerosolimis. 42 Et cum sero esset factum quod est parasceve sab-
bati, 44 venit losepli ab Arimathia dives decurio, qui erat et ipse
expectans regnum dei, hic constanter introiit ad Pilatum et petiit
corpuslesu. 44 Pilatus autem rairabatur si iam obissetlesus etvocans
centurionem interrogabat eum si iam mortuus esset. 45 Qui cum
cognovisset a centurione, donavit corpus loseph. 46 loseph autem
emens sindonem deposuit eum et involvit in ea corpus lesu
et posuit eum in monumento quod erat excisum in petra, et
advolvit lapidem ad ostium monumenti. 47 Maria autem Magda-
lene et Maria lacobi et loseph notaverunt sibi locum ubi po-
neretur.

XVI. 1 Eb cum prseterisset sabbatum, abeuntes Maria
Magdalene et Maria lacobi attulerunt aromata, ut eum ungerent.
2 Et venientes una sabbati ad monumentum, orientc sole, 3 di-
cebant ad invicem Quis nobis revolvet lapidem ab ostio monu-
menti. Erat enim magnus valde. 4 Et veniunt et inveniunt re-
volutum lapidem. 5 Et ingressse in monumentum viderunt
iuvenem sedentem in dextris, coopertum stola candida, et expa-
verunt. 6 Et dixit eis Nolite expavescere : lesum Nazarenum
quseritis crucifixum: surrexit, videte locum eius ubi positus erat.
7 Sed ite dicite discipulis eius et Petro quia praecedit vos in
GalilEeam: ubi eum videbitis, sicut dixit vobis. 8 At illse exeun-
tes fugerunt de monumento: invaserat enim illas timor et pavor,
et nemini quicquam dicebant: timebant enim. 9 Surgens autem
lesus mane prima sabbati aiDparuit primum Marise Magdalense,
de qua eiecerat septem dgemonia. 10 Illa autem praecurrens nun-
ciavit eis qui cum ipso erant, lugentibus et flentibus eis.
11 At illi audito quod viveret et visus esset ab ea, non eredi-
derunt. 12 Post liasc ai^paruit duobus ex eis ambulantibus in
alia effigie, euntibus in villam. 13 Et illi euntes nunciaverunt
cseteris: nec ipsis crediderunt. 14 Novissime autem reeumbentibus
illis undecim apparuit, et exprobravit incredulitatem ipsorum et
duriciam cordis eorum, quoniam eis qui viderant illum re-

C. 16. Marc. 65

surrexisse non crediderant. 15 Efc dicifc illis Ite in universum
orbem efc prsedicate evangelium universse creaturse. 16 Qui aufcem
crediderifc et baptizatus fuerit salvus erifc, qui vero non crediderifc
damnabifcur. 17 Signa aufcem credentes hsec sequentur: in
nomine meo daemonia eiicient, linguis loquentur novis, 1 8 serpen-
tes tollenfc, et si mortiferum quid biberint non nocebit illos 5 super
languentes manus inponent efc bene se habebunfc. 19 Et dominus
quidem lesus postquam loeufcus esfc illis, assumpfcus est in caelis
et sedet ad dexteram dei. 20 Illi autem profecti praedicaverunfc
ubique, domino adiuvante et sermonem confirmante prosequentibus
signis. Amen.

EVANGELIUM SEOUKDUM LUOAM.

1. 1 Quoniam quidem multi conatt sunt ordinare rerum
narracionem quae in nobis completae sunt, 2 sieut tradiderunt nobis
qui ab inicio ipsi viderunt et ministri fuerunt sermonibus, S visum
esfc et mihi assecuto a principio omnia diligenter ex ordine tibi
scribere, optime Theopbile, 3 ufc cognoscas eorum verborum de
quibus eruditus es veritatem. 5 Fuit in diebus Serodis regis lu-
dsese sacerdos quidam nomine Zacliarias de vice Abia, et uxor
illi de filiabus Aaron, efc nomen eius Elisabetb. 6 Erant autem
iusti ambo ante deum, incedentes in omnibus mandatis et iusti-
ficacionibus domini sine querela. 7 Bt non erafc illis filius, eo
quod essefc Elisabefcb sterilis et ambo progressi erant in diebus
suis. 8 Factum est autem, cum sacerdocio fungeretur Zacbarias
ex ordine vicis suae ante dominum deum, 9 secundum consuetu-
dinem sacerdotii forte exiit ut incensum poneret ei ingressus in
templum domini, 10 et omnis multitudo foris orabat hora in-
censi. 1] Apparuit autem illi angelus domini stans a dextris
altaris incensi. 12 Et videns Zacharias turbatus est, et ti-
mor cecidit super illum. 13 Et ait ad illum angelus do-
mini dicens Ne timeas, Zacharia, quoniam ecce obsecracio
tua exaudita esfc, efc uxor tua Elisabeth pariet tibi filium, et vo-
cabit nomen eius lohannes, 14 et erit gaudium tibi et exultacio,
ct mulfci in nafcivitate eius gaudebunt : 1 5 erit enim magnus co-
ram domino, et vinum et siceram non bibet, et spiritu sancto
replebitur adhuc in utero matris suas, 16 et multos filiorum Is-
rael convertet ad dominum deum ipsorum: 17 et ipse prsecedet
ante illum in spiritu et virtute Helise, ut eonvertat corda patrum

5 — Cod. Colb.

66 Ev. sec. C. 1.

in filios et incredibiles ad prudenciam iustonim, parare domino
plebem perfectam. 18 Et dixit Zacliarias ad angelum Unde hoc
sciam? ego enim sum senex, et uxor mea processit in diebus
suis. 19 Et respondens angelus dixit ei Bgo sum Gabriel qui
asto ante dominum, et missus sum ad te loqui et hsec tibi evan-
gelizare. 20 Et ecce eris tacens et non poteris loqui usque in
diem quo liasc fiant_, propter boc quod non credidisti verbis meis,
quse implebuntur in tempore suo. 21 Et erat plebs expectans
Zachariam, et mirabantur quod tardaret ipse in templo. 22 Egres-
sus autem non poterat loqui ad illos, et cognoverunt quod visum
vidisset in templo : et ipse erat annuens illis et permansit mutus.
23 Et faetum est ut impleti sunt dies officii eius, abiit in do-
mum suam. 24 Post hos autem dies concepit Elisabeth uxor
eius, et celabat se mensibus • quinque dicens. 25 Quia sie fecit
mihi dominus in diebus quibus respexit auferre opprobrium meum
inter homines. 26 Eodem autem tempore missus est angekis
Gabriel a domino in civitatem Galilseae cui nomen Nazareth,
27 ad virginem desponsatam viro cui nomen erat loseph de
domo David, et nomen virginis Maria. 28 Et ingressus angelus
ad eam dixit Ave, gracia plena: dominus tecum : benedicta, tu
in mulieribus. 29 Qua3 cum audisset, turbata est in sermone eitis,
et cogitabat qualis esset ista salutacio. 30 Et ait angelus ei Ne
timeas, Maria: invenisti enim graciam apud deum. 31 Et ecce con-
cipies in utero et paries filium, et vocabis nomen eius lesum:
32 hic erit magnus et filius altissimi vocabitur, et dabit illi do-
minus deus sedem David patris sui et regnabit in domo laeob
in seternum, 33 et regni eius non erit finis. 34 Dixit autem
Maria ad angelum Quomodo fiet istud, quoniam virum non
cognosco? 35 Et respondit angelus dixit ad illam Spiritus san-
ctus superveniet in te, et virtus altissimi obumbrabit tibi: ideo-
que et quod nascitur ex te sanctum vocabitur filius dei. 36 Et
ecce Elisabeth cognata tua, et ipsa consepit filium in se-
necta sua et hic mensia sextus est illi quse vocatur steri-
lis : 37 quia non est inpossibile deo omne verbum. 3 8 Dixit
autem Maria Ecce ancilla domini, contingat mihi secun-
dum verbum tuum, Et discessit ab illa angelus. 39 Exsurgens
autem Maria in diebus illis abiit in montana cum festinacione in
civitatem ludse, 40 et intravit in domum Zacharise et salutavit
Elisabeth. 41 Et factum est ut audivit salutacionem Marige
Elisabeth exultavit infans in utero eius: et repleta est spiritu
sancto Elisabeth, 42 et exclamavit voce magna dicens Benedieta
tu inter mulieres, et benedictus fructus ventris tui. 43 Et
unde hoc mihi ut veniat mater domini mei ad me? 44 Ecce
enim ut facta est vox salutacionis tu9B in auribus meis, exultavit
in gaudio infans in utero meo. 45 Et beata quse credidisti
quoniam perficientur ea quae dicta sunt tibi a domino. 46 Et
ait Maria Magnificat anima mea dominum, 47 et exultavit spiri-

a 1. Luc. 67

tus meus in deo salutari meo, 48 qui respexit humilitatem an-

cillge suse : ecce enim ex lioe beatam me dicent omnes generacio-

nes^ 49 quia fecit mihi magna quipotens est: et sanctum nomen

eius, 50 et misericordia eius in ssecula sseculorum timentibus

eum. 51 Fecit potenciam suam in bracbio suo, dispersit superbos

mente cordis sui: 52 deposuit potentes mente cordis sui: 52 de-

posuit potentes de sede et exaltavit bumiles, 53 esurientes re-

plevit bonis et divites dimisit inanes. 54 Suscepit Israel puerum

suum memoria misericordise suse, 55 sicut locutus est ad patres

nostros, Abrabam et semini eius in ssecula. 56 Mansit autem

Maria cum illa quasi mensibus tribus, et reversa est in domum

suam magnificans deum. 57 Elisabeth autem impletum est

tempus pariendi, et peperit filium. 58 Et audierunt vicini et

cognati eius quia magnificavit dominus misericordiam suam cum

illa, et congratulabantur ei. 59 Et factum est in die octavo ve-

nererunt circumcidere puerum, et vocabant eum nomine patris

eius Zachariam. 60 Et respondens mater eius dixit Non, sed lo-

hannes vocabitur. 61 Et dixerunt ad illam Nemo est in cogna-

cione tua qui vocetur boc nomine. 62 Annuebant autem patri

eius quem vellet vocari eum. 63 Et accepit pugillarem et scrip-

sit dicens lobannes est nomen eius. Et mirati sunt omnes.

64 Continuo autem resolutum et apertum est os et lingua

eius, et loquebatur benedicens deum. 65 Et factus est timor

magnus super omnes vicinos eorum, et universam montanam lu-

dgeae, et diffamabantur hsec verba omnia, 6 6 et posuerunt omnes

qui audierant in corde suo, dicentes Quid putas erit puer iste?

Etenim manus domini erat cum illo. 67 Et Zacbarias pater

eius impletus est spiritu sancto et propbetabat dicens 68 Bene-

dictus est deus Israel, qui visitavit et fecit redempcio-

nem plebis suse, 69 et erexit cornu salutis nobis in domum Da-

vid pueri sui, 70 sicut locutus est per Os sanctorum propbetarum

suorum qui a principio sunt [et propbefcarum eius], 71 et libe-

ravit nos ab inimicis nostris et de manu omnium qui nos ode-

runt, 72 ad faeiendam misericordiam cum patribus nostris et

memoratus est testamenti sancti sui, 73 iusiurandum quod iura-

vit ad Abrabam patrem nostrum, daturum se nobis 74 ut sine

timore de manu inimicorum nostrorum liberati serviamus ei

75 in sanctitate et iusticia coram ipso omnibus diebus nostris.

76 Et tu, puer, propheta altissimi vocaberis : prseibis enim ante
faciem domini praeparare vias eius, 77 ad dandam seienciam sa-
lutis plebi eius in remissionem peccatorum eorum 78 per viscera
misericordise dei nostri, in quibus visitavit nos oriens ex alto,
79 illuminare his qui in tenebris sunt et in umbra mortis se-
dentibus ad dirigendos pedes nostros in viam pacis. 80 Puer
autem crescebat et confortabatur spiritu, et erat in desertis usque
in diem progressionis suas ad Israel.

68 Ev. sec. C. 2.

\

11, 1 Factum est autem in illis diebus exivit edictum a
csesare Augusto ut describeretur universus orbis terrae: 2 hsec
l^rofessio prima facta est praeside Syriae Cyrino : 3 et ibant omnes
ut profiterentur singuli in suam civitatem. 4 Ascendit autem et
loseph a Galilasa de civitate Nazareth in ludaea, in civitatem
David quse vocatur Bethleem, eo quod esset de domo et familia
David, 5 ut profiteretur cum uxore sua prsegnante. 6 Factum
est autem cum essent ibi, impleti sunt dies ut pareret, Y et pe-
perit filium primogenitum, et pannis eum involvit et posuit eum
in praesepio, quia non erat locus in diversorio. 8 Et pastores
erant in illaregione vigilantes et custodientes vigilias noctis supragre-
gem suum. 9 Et ecce angelus domini stetit circa illos, et claritas
dei circumfulsit illos, et timuerunt timore magno. 10 Et dixit illis an-
gelus Nolite timere : ecce enim evangelizo vobis gaudium magnum,
quod erit omni plebi, 1 1 quia natus est vobis hodie salvator, qui
est Christus dominus in civitate David. 12 Et hoc vobis signum :
Invenietis infantem pannis involutum et positum in praesepio.
13 Et subito facta est cum angelo multitudo excercitus cselestis
laudantes deum et dicentes 14 Grloria in altissimis deo, et pax
in terra hominibus bonse voluntatis. 15 Et factum est ut dis-
cessisset ab illis angelus in caelum, et illi pastores dixerunt ad
invicem Transeamus usque Bethleem et videamus hoc verbum
quod factum est, sicut dominus ostendit nobis. 16 Et venerunt
festinantes, et invenerunt Mariam et loseph et infantem positum
in prsesepio. 17 Et cognoverunt de verbo quod dictum est illis
de puero hoc. 18 Efc omnes qui audierant mirati sunt de his
quse dicta erant a pastoribus ad ipsos: 19 Maria vero conserva-
bat omnia verba hgec conferens in corde suo. 20 Et reversi
sunt pastores, magnificantes et laudantes dominum in omnibus
quge audierant et viderant sicut dicta sunt ad illos. 21 Et post-
quam consummati sunt dies octo ut circumcideretur, vocatum est
nomen eius lesus, quod vocatum est ab angelo prius quam in
utero conciperetur. 22 Et postquam impleti sunt dies purgacio-
nis eius secundum legem Moysi, tulerunt illum in lerusalem ut
sisterent eum domino, 23 sicut scriptum est in lege domini quia
omne masculum quod operit vulvam sanctum dei vocabitur,
24 et ut darent hostiam sicut dictum est in lege domini, par
turturum aut duos pullos columbarum. 24 Et ecce erat homo in
lerusalem cui nomen erat Symeon, et hic homo iustus et timora-
tus, expectans consolacionem Israel, et spiritus sanctus erat in ipso 5
26 responsum autem acceperat a spiritu sancto, non visurum
se mortem nisi prius videret Christum dominum. 27 Et hic ve-
nit in spiritu in temi)lo : efc cum dueerenfc puerum lesum pa-
rentes eius ut facerent secundum consuetudinem legis pro eo,
28 et ipse accepifc eum in manus suas et benedixit deum efc
dixit: 29 Nunc dimittis servum tuum, domine, secundum verbum

C. 2. 3. Luc. 69

tuum in pace, 30 quoniam viderunt oculi mei salutare tuum, 31
quod parasti ante faciem omnium populorum, 32 lumen ad reve-
lacionem gencium et gloria plebi Israel. 33 Et erat loseph et
mater eius mirantes super his quse dicebantur de illo. 34 Et
benedixit illos Symeon, et dixit ad Mariam matrem illius Ecce hic
positus est in ruinam et in resurreccionem multorum in Israel et
in signum quod eontradicetur : 35 et tuam et ipsius animam pertran-
siet pladius, ut revelentur multorum cordium cogitaeiones. 36 Et
erat Anna prophetissa^ filia Fanuel, de tribu Aser: hsec pro-
cesserat in diebus multis et vixerat annis cum viro suo septem
a virginitate sua, 37 et hsec vidua annorum LXXXIIII quse non
discedebat de templo ieiuniis et obsecracionibus serviens nocte
ac die. 38 Et hsec ipsa orans confitebantur domino et loqueba-
tur de illo omnibus qui spectabant redempcionem lerusalem.
39 Et ut perfecerunt omnia secundum legem domini, reversi sunt
in Galilasam in civitatem suam Nazareth. 40 Puer autem confor-
tabatur et creseebat et implebatur sapiencia, et gracia dei erat cum
illo. 41 Et ibant loseph et Maria mater eius per omnes annos in
lerusalem in omni die solemni paschse. 42 Et cum factus esset
lesus annorum XII et ascendissent parentes eius in lerusalem, se-
cundum consuetudinem diei festi azymorum, 43 consummatisque
diebus cum redirent, remansit puer lesus in lerusalem, et non
cognovit loseph et mater eius. 44 jSEstimantes illum esse in comi-
tatu, venerunt iter diei, et requirebant eum inter cognatos etnotos,

45 et non invenientes regressi sunt in lerusalem requirentes eum.

46 Et factum est post triduum et invenerunt illum in templo
sedentem in medio docencium audientem illos et interj-ogantem
eos: 47 stupebant autem omnes qui eum audiebant super pruden-
cia et responsis eius. 48 Et viso illo expaverunt; et dixit mater
eius ad illum Fili, quid fecisti nobis sic? ecce pater tuus et
ego dolentes quserebamus tc. 49 Et ait ad illos Quid est quod
me quserebatis? nescitis quia in his quae patris mei sunt
oportet me esse? 50 Et ipsi non intellexerunt verbum quod lo-
cutus est ad illos. 51 Et descendit cum illis et venit in Nazareth,
et erat subditus illis : et mater eius conservabat omnia verba
hsec in corde suo. 52 Et lesus proficiebat setate et sapiencia et
gracia apud deum et homines.

111. 1 Anno autem quintodecimo imperii Tiberii caesaris,
procurante Pontio Pilato ludasam, tetrarcha autem Galilaeae He-
rode, Philippo autem fratre eius tetrarcha Itursese et Traehoniti-
dis regionis, et Lyzania Abilinae tetrarcha, 2 sub sacerdotum
principibus Anna et Caipha, factum est verbum domini super lo-
hannem baptistam Zacharise filium in deserto. 3 Et venit in
omnem regionem lordanis praedicans baptiemum psenitenciae in
remissionem peccatorum, 4 sicut scriptum est in libro proverbio-
rum Ysaiae prophetEe Vox clamantis in deserto Parate viam domini,

70 Ev. sec. C. 3.

rectas facite semitas eius: 5 omnis vallis implebitur et omnis
mons et collis liumiliabitur, et erunt prava in directa et aspera
in vias planas, 6 et videbit omnis caro salutare dei. 7 Dicebat
ergo ad turbas quas exibant ut baptizarentur ab eo Progenies
viperarum, quis ostendit vobis fugere ab ira ventura? 8 Facite
ergo fructus dignos psenitencise, et ne coeperitis dicere Patrem
babemus Abraham: dico enim vobis quia potens est deus de la-
pidibus istis suscitare filios Abrahse. 9 lam autem et securis ad
radices arborum posita est: omnis autem arbor non faciens fru-
ctum bonum exciditur et in ignem mittetur. 10 Et interrogave-
runt illum turbse dicentes Quid faciemus? 11 Respondens autem
dicebat illis Qui habet duas tunicas det non habenti, et qui ha-
bet escas similiter faciat. 12 Venerunt autem et publicani ut
baptizarentur, et dixerunt ad illum Quid faciemus, magister? 13 At
ille dixit [ad eos] Nichil amplius exigatis quam quod constitutum
est vobis. 14 Interrogaverunt etiam et milites dicentes Quid fa-
ciemus et nos? Et ait illis Neminem concuciatis neque calum-
niam faciatis, eontenti estote stipendiis vestris. 15 Existi-
mante autem plebe et cogitantibus oranibus in prsecordiis suis
de lohanne, ne forte ipse esset Christus, 16 respondens dixit lohan-
nes omnibus Ego quidem vos aqua baptizo in paenitenciam: veniet au-
tem fortier me, cuius non sum dignus solvere corrigiam calceamen-
torum eius, ipse vos baptizabit in spiritu sancto et igni : 1 7 et
ferens ventilabrum in manu sua, et purgabit aream suam, et
congregabit tricicum in horeum suum, paleas autem comburet
igni inextinguibili. 18 Multa quidem et alia hortans evangeli-
zabat populum: 19 Herodes autem tetrarcha cum corriperetur
ab illo de Herodiada uxore fratris sui, et de omnibus malis quae
fecit Herodes, 20 adiecit et hoc supra omnia et inclusit lohan-
nem in carcerem. 21 Factum est autem cum baptiztus esset
omnis populus, et lesu baptizato et orante apertum est cselum,
22 et descendit spiritus sanctus corporali specie sicut columba
in ipsum, et vox de cselo facta est Filius meus es tu ego hodie
genui te. 23 Et ipse lesus erat incipiens fere annorum triginta,
quod putabatur esse filius loseph, 24 Levi, qui fuit Melchi, qui
fuit lanne, qui fuit loseph, 25 qui fuit Naum, qui fuit Esli,
qui fuit Magge, 26 qui fuit Mathatiae, qui fuit Semei, qui fuit
losec, qui fuit luda, 27 qui fuit lolianna, qui fuit Kesa, qui
fuit Zorobabel, qui fait Salathiel, qui fuit Meeri, 28 qui fuit
Melchi, qui fuit Addi, qui fuit Cosam, qui fuit Helmadam, qui
fuit Er, 29 qui fuit lesu, qui fuit Eliezer, qui fuit lorim, qui
fuit Matthatam, qui fuit Levi. 30 qui fuit Symeon, qui fuit
luda, qui fuit loseph, qui fuit lonam, qui fuit Eliachim, 31 qui
fuit Melea, qui fuit Menna, qui fuit Mattata, qui fuit Natam,
qui fuit David, 32 qui fuit lesse, qui fuit lobed, qui fuit Booz,
qui fuit Salmon, qui fuit Naasson, 33 qui fuit Aminadab. qui

3. 4. Luc. 71

fait Aram, qui fuit Esrom, qui fuit Fares, qui fuit Tudse,
34 qui fuit lacob, qui fuit Isac, qui fuit Abralbam, qui fiiit
Thare, qui fuit Nacbor, 35 qui fuit Serueh, qui fuitRagau, qui
fuit Pbalec, qui fuit Eber, qui fuit Sale, 36 qui fuit Cainan,
qui fuit Arfaxat, qui fuit Sem. qui fuit Noe, qui fuit Lamecli,
37 qui fuit Matusale, qui fuit Enoc, qui fuit lareth, qui fuit
MaJaleel, qui fuit Cainan, 38 qui fuit Enos, qui fuit Seth, qui
fuit Adam, qui fuit dei.

ly. 1 lesus autem plenus spiritu sancto regressus est ab
lordane, et agebatur a spiritu in desertum 2 per dies XL,
et temptabatur a diabolo. Et nicbil manducavit diebus, et
consummatis his esuriit. 3 Dixit autem illi diabolus Si filius dei
es, dic lapidi huic ut panis fiat. 4 Et respondit ad illum lesus
dicens Scriptum est Quia non in pane solo vivet homo sed in omni
verbo dei. 5 (9) Et duxit illum diabolus in lerusalem et statuit eum
super pinnam templi, et dixit illi Si filius dei es, mitte te hinc:
6 (lO) scriptum est enim quod angelis suis mandavit de te ut te
conservent, 7(11) quia in manibus tollent te ne forte offendas ad
lapidem pedem tuum. 8 (l2) Respondens lesus " dixit illi Scriptum
est Non temptabis dominum deum tuum. 9 (5) Et duxit illum iterum
diabolus in montem altissimum et ostendit illi omnia regna orbis terr&e
in momento temporis, 10 (6) et dixit ad illum diabolus Haec omnia
mihi tradita sunt et cui volo do illa: 11 (7) tu vero si adoraveris
>coram me, erunt tua omnia. 12 (8) Bespondens dixit illi lesus
Scriptum est Dominum deum tuum adorabis et illi soli servies. 13 Et
eonsummata omni temptacione diabolus recessit ab illo usque ad
tempus. 14 Et reversus est lesus in virtute spiritus in Gralilaeam,
€t fama exiit de illo in universam regionem: 15 et ipse doce-
bat in synagogis eorum, et magnificabatur ab hominibus. 16 Et
venit in Nazareth, ubi erat nutritus, et intravit secundum con-
suetudinem in die sabbati in synagoga, et surrexit legere.
17 Et traditus est illi liber Ysaiae prophetse: et ut revolvit li-
brum et invenit locum ubi erat scriptum. 18 Spiritus domini su-
per me, quod unxit me evangelizare pauperibus, misit me, .
19 praedicare captivis remissionem et caecis visum, dimittere con-
fractos in remissionem, praedicare annum domini acceptum et
diem retribucionis. 20 Et cum plicuisset librum, reddidit ministro
et sedit, et omnium oculi erant in synagoga intendentes in eum.
21 Coepit autem dicere ad illos Quia hodie impleta est haec
scriptura in auribus vestris. 22 Et omnes illi testimonium redde-
bant, et mirabantur in verbis graciae quae procedebant de ore
ipsius, et dicebant Nonne hic est filius loseph? 23 Et ait ad
illos TJtique dicetis mihi hanc similitudinem Medice, cura te
ipsum: quanta audivimus facta in Capharnaum, fac et hic in
patria tua. 24 Ait. autem lesus Amen dico vobis quia- nemo
propheta acceptus est in patria sua. 25 In veritate dico vobis,

72 Ev. sec. C. 4. 5,

multse viduse fuerunt in diebus Helise in Israel, quando clausum
est caelum annis tribus et mensibus VI, cum facta est fames
magna in omni terra, 26 et ad nullam illarum missus est Helias
nisi in Sarepta Sidoniae ad mulierem viduam. 27 Et multi
leprosi erant in Israel sub Helisseo propbeta, et nemo eorum mun-
datus est nisi Naaman Syrus, 28 Et repleti sunt omnes in sy-
nagoga iracundia Iisec audientes 29 et surrexerunt et eiecerunt
illum extra civilatem, et duxerunt illum super cilium montis, supra
quem civitas erat aedificata ipsorum, ut praecipitarent eum:
.30 Ipse autem transivit per medium ipsorum et ibat. 31 Et
descendit Capbarnaum civitatem Galilaeae, et docebat illos
sabbatis: 32 et stupebant in doctrina eius, quia in potestate erat
sermo ipsius. 33 Et in synagoga erat liomo habens dsemonium
immundum, et exclamavit voce magna 34 dicens Quid nobis
et tibi est lesu Nazarene ? ut quld venisti ante tempus perdere
nos? scio te qui sis, sanctus dei filius. 35 Et increpavit illum
lesus dicens Ommutesce et exi ab illo. Et cum proiiciens eum;
dsemonium in medium, exiit ab eo nichilque illum nocuit. 36 Et
factus est pavor in omnibus, et colloquebantur ad invicem dicen-
tes Quis est iste sermo quod in potestate et virtute imperat
immundis spiritibus et exeunt? 37 Et divulgabatur fama de illo
in omnem locum regionis. 38 Surgens autem de synagoga intra-
vit in domuin Simonis et Andreae. Socrus autem Simonis tene-
tur magnis febribus, et rogaverunt illum pro illa. 39 Et stans
super illam imperavit febri, et dimisit illam : et continuo surrexit
et ministrabat illis. 40 Cum sol autem occidisset, omnes quicun-
que habebant infirmos variis languoribus adducebant illos ad eum :
at ille singulis manus inponens curabat eos. 41 Exibant etiam:
dsemonia a multis clamancia et dicencia Tu es filius dei : et in-
crepans ea non sinebat ea loqui: quia sciebant ipsum esse Chri-
stum. 42 Facta autem die egressus abiit in desertum locum, et
turbae requirebant eum: et venerunt usque ad ipsum, - et retine-
bant illum ne ab eis discederet. 43 Quibus ille ait. Et aliis
civitatibus oportet me evangelizare regnum dei, quia ideo missus-
sum. 44 Et erafc prsedicans in synagogis Gralilseae.

V. 1 Factnm est autem cum turbse irruerent in eum et
audierunt verbum dei, et ipse stans seeus stagnum G-enesareth :
2 vidit duas naves stare secus stagnum, piscatores autem descen-
derant ex ipsis et lavabant retia. 3 Ascendens autem in unam
navem quse erat Simonis, dixit illis ut ducerent a terra in altum^.
et sedens docebat de navicula turbas. 4 Ut cessavit autem loqui,.
dixit ad Simonem Duc in alfcum, et laxa retia tua in capturam.
5 Respondens dixit illi Simon : Prseceptor, psr totam noctem la-
borantes nichil cepimus: sed in verbo tuo laxabo retia. 6 Et
cum hoc fecissent concluserunt piscium multitudinem copiosam,
rumpebantur autem retia eorum. 7 Et annuerunt sociis suis qui

C. 5. Luc. 73

erant in alia navi ut venirent et adiuvarent eos : et venerunt et,
impleverunt ambaa naviculas ita ut pene mergerentur. 8 Cum
videret autem Simon Petrus, procidit ad pedes lesu dicens Oro te
exi a me, domine, quia liomo peccator sum. 9 Stupor enim cir-
cumdederat eum et omnes qui cum illo erant in captura piscium
quam ceperant, 10 similiter autem lacobus et lohannes filii
Zebedsei, soeii Simonis. Et dixit ad Simonem lesus Noli timere,
iam ex boc eris homines capiens. 11 Et subductis ad terram
navibus, relinquentes omnia secuti sunt eum. 12 Et factum est
eum esset in una ex civitatibus, et ecce vir lepra plenus: et ipse
proeidens super faciem suam deprecatur eum dicens, si volueris
Domine, potes me mundare. 13 Et extendens manum tetigit
eum dieens Volo, mundare. Et continuo lepra discessit ab eo.
14 Et ipse prjEcepit illi ut nemini diceret, sed Vadens ostende
te saeerdoti, et offer munus pro emundacione tua sieut prsecepit
Moyses, ut fit in testimonium vobis istud. 15 Divulgabatur au-
tem de eo sermo, et conveniebant turbae multse audire et curari
ab infirmitatibus suis: 16 ipse autem sedebat in deserto et ora-
bat. 17 Et factum est in una dierum ipso doeente, et erant
Pharisaei sedentes et legis doctores, qui advenerant ex omni
castello Galilaege et ludsese et lerusalem, et virtus erat domini
ut curaret eos. 18 Et ecce viri ferentes in lecto hominem qui
erat paralyticus, et quasrebant inferre illum et ponere: 19 et
non invenientes qua parte illum inferrent prae furba, ascendentes
per tectum per tegulas summiserunt illum in medio cum grabato
ante lesum, 20 Qui cum vidisset fidem illorum, dixit homini,
Dimittuntur tibi peccata tua. 21 Et coeperunt cogitare scribse
et Pharisaei dicentes in cordibus suis Quis est hie qui loquitur
blasphemias? quis potest peccata dimittere nisi solus deus?
22 Cognitis autem lesus cogitaeionibus eorum, dixit ad eos
Quid cogitatis mala in cordibus vestris? 23 Quid est facilius
dicere Dimittuntur tibi peccata tua, aut dicere Surge et ambula ?
24 Ut sciatis autem quoniam potestatem habet filius hominis
super terram peecata dimittere, dixit paralytico Tibi dico surge,
tolle grabatum tuum et vade in domum tuam. 25 Et continuo
surrexit coram ipsis et sublato grabato in quo iacebat, abiit in
domum suam magnificans deum. 26 Et pavor apprehendit omnes,
et magnificabant deum: et timore repleti sunt, dicentes Quoniam
vidimus mirabilia hodie. 37 Et post hsec exiit lesus et aspexit
publicanum nomine Levi sedentem ad teloneum, et dixit ei Se-
quere me. 28 Et dimissis omnibus surrexit et secutus est eum.
29 Et fecit ei epulum magnum Levi in domo sua, et erat turba
magna publicanorum et aliorum qui cum eis erant discumbentes.
39 Pharisagi autem et scribse eorum murmurabant dicentes ad
discipulos eius Quare cum publicanis et peccatoribus manducat
et bibit ? 3 1 Et respondens lesus dixit ad illos Non est opus

74 Ev. sec, C. 5. 6.

sanis medicus, sed male habentibus 32 non veni vocare iu-
stos sed peccatores in psenitenciam. 33 IUi autem dixerunt ad
eum Quare discipuli lohannis ieiunant frequenter et Pbarisaeorum
et oraciones faciunt, tui autem discipuli edunt etbibunt? 34lpse
autem dixit ad illos: Non possunt filii sponsi, quandiu sponsus
cum eis est ieiunare? 35 Venient autem dies cum aufferetur
ab eis sponsus, et tunc ieiunabunt in illis diebus. 36 Dixit au-
tem parabolam ad eos Quia nemo commissuram de vestimento
novo immittit in vestimentum vetus : si quominus et novum conscin-
dit, et veteri non convenit additamentum quod est a novo. 37 Et
Bemo mittit vinum novum in utres veteres si quominus rumpet
vinum novum utres, et vinum effundetur et utres peribunt:
38 sed vinum novum in utres novos mittunt, et utraque conser-
vantur.

VI- 1 Factum est autem sabbato perambulare eum per
sata, discipuli eius vellebant spicas et edebant confricantes eas
manibus suis. 2 Quidam autem Pharisseorum dicebant Quid facitis
sabbatis quod non licet? 3 Et respondens lesus dixit illis
Neque hoc legistis quod fecit David quando esuriit ipse et qui
cum eo erant? 4 et introivit in domum dei et panes proposi-
cionis accepit? et manducavit et eis qui cum eo erant dedit quos
non licebat manducare nisi solis sacerdotibus ? 5 Et dieebat illis
Quia dominus est filius hominis etiam sabbati. 6 Factum est
autem in alio sabbato introire eum in synagogam et docere:
erat autem illic homo, et manus illius dextera erat arida. 7 Obser-
vabant igitur scriba3 et Pharisasi si sabbato curaret, ut in-
venirent unde accusarent eum. 8 Ipse autem sciebat cogitaciones
eorum, et dicit illi homini habenti manum aridam Surge et sta
in medio. Et surrexit et stetit. 9 Dixit autem lesus ad illos
Interrogabo vos si licet sabbato bene facere aut male, animam
salvare aut perdere? 10 Efc circumspieiens omnes illos iratus
dixit homini illi Extende manum tuam. Efc extendit, et restituta
est manus eius et facta est sicut altera. 11 Illi autem impleti
sunt stulticia, et colloquebantur ad alterutrum quidnam facerent
de lesu. 12 Eactum est autem in illis diebus exiit lesus in
monte orare, et erat pernoctans in oracione dei. 13 Et cum
factus esset dies convocavit ad se discipulos suos, et elegit ex
eis XII quos et apostolos nominavit, 14 Pefcrum efc Andream
fratrem eius, lacobum et lohannem, et Philippum et Bartholomae-
um, 15 et Matthseum efc Thomam efc lacobum Alphasi et Simo-
nem qui vocafcur Zelotes, 1 6 et ludam lacobi efc ludam Scariotha
qui factus est traditor: 1 7 et descendens cum illis stetit in loco
eampestri, efc turba discipulorum eius cum eo et multitudo magna
populi de tota ludsea et lerusalem et trans fretum et maritimi
Tyri et Sidonis et aliarum civifcatum, 18 qui venerant audire
eum et curari a languoribus suis: et qui vexabantur a spiritibus

C. 6. Luc. 75

immundis curabantur: 19 et omnis turba quaerebat tangere eum,
et curari quia virtus ab eo exibat et sanabat omnes. 20 Ipse autem
elevatis oculis suis in discipulos suos dicebat Beati pauperes spiritu
quia vestrum est regnum cselorum. 21 Beati qui esuritis et sititis
iusticiam quoniam saturabimini. Beati qui fletis nunc quia ride-
bitis, 22 Beati eritis cum odient vos homines, et quando separaverint
vos et cum eiecerint et exprobraverint nomen vestrum quasi nequam
propter filium hominis, 28 Gaudete in llla die et exultate: ecce
enim merces vestra multa est in caslo : eadem enim faeiebant
prophetis patres illorum. 24 Verum tamen vse vobis divitibus,
^uoniam iam consecuti estis eonsolaeionem vestram. 25 Vse
vobis qui saturati estis, quia esurietis. Vae vobis qui ridetis
uunc, quia plangetis et flebitis. 26 Vse quando bene vobis dixe-
rint omnes bomines: eadem faciebant pseudoprophetis patres eo-
rum. 27 Sed vobis dico qui auditis Diligite inimicos vestros,
bene faeite odientibus vobis, 28 benedicite maledicentibus vo-
bis, orate pro calumniantibus vobis. 29 Pecucienti te in maxil-
lam prsebe illi et alteram, et auferenti a te pallium tunicam ne
prohibeas t 30 omni autem petenti te da, et auferentem tunicam
tuam noli prohibere. 31 Et quomodo vultis ut faciant vobis ho-
mines, et vos facite illis similiter. 32 Et si diligitis eos qaivos
diligunt, quse est vobis gracia? nam peccatores diligentes se dili-
gunt. 33 Et si benefeceritis benefacientibus vobis, quse est
gracia? eum et peccatores haec faciunt. 34 Et si feneratis a
quibus speratis recipere, quge vobis est gracia? nam et peeca-
tores peecatoribus fenerantur ut recipiant. 35 Veruntamen di-
ligite inimicos vestros et benefacite; fenerate nichil inde speran-
tes: et erit merces vestra multa in caelis et eritis filii altissimi,
quoniam ipse bonus est super ingratos et malos. 36 Estote
ergo misericordes, sieut pater vester misericors est vobis.
Nolite iudicare, ne iudicetur de vobis: nolite condemnare, ne
condemnemini : dimittite^ et dimittetur vobis : 3 8 date, et dabitur
vobis, mensuram bonam cumulatam superfundentem dabunt iu si-
num vestrum: qualem enim mensuram mensi fueritis remetietur
vobis. 3 9 Dicebat enim et parabolam illis. Nunquid potest cae-
cus cseco dueatum praestare? nonne ambo in foveam ca-
dunt? 40 Non est discipulus super magistrum: perfectus autem
erit omnis si sit sicut magister meus. 41 Quid autem vides
festucam in oeulo fratris tui, trabem autem quae est in oculo
tuo non vides? 42 Aut quomodo potes dicere fratri tuo Sine
eiiciam stipulam de oculo tuo, et ecce in oculo tuo trabes sub-
iacet? Hypocrita, eiice primum trabem de oculo tuo, et tunc vi-
debis eiicere festucam de oculo fratris tui. 43 Non est enim
arbor bona faciens fructus malos, neque arbor mala faciens fru-
ctus bonos. 44 Unaquaeque arbor ex fructu suo cognoscetur : non
enim colligunt de spinis ficus, neque de rubo vindemiant uvas. 45 Bo-

76 ' Ev. sec. C. 6. 7.

nus enim homo de bono thegauro cordis sui profert bona, et
malus homo de malo tbesauro cordis sui profert malum : ex
abundancia enim cordis os eius loquitur. 46 Quid autem me
vocatis Domine domine, et non facitis quse dico? 47 Omnis
qui venit ad me et audit verba mea et facit ea, ostendam vo-
bis cui similis sit. 48 Similis est homini domum aedificanti, qui
fodit in altum et posuit fundamenta super petram*, inundacione
autem facta irruit flumen in domum illam, et non valuit concu-
tere eam : fundata enim erat super petram. 49 Qui autem audit
verba mea et non facit ea, similis est homini aedificanti domum
suam super terram sine fundamento, impegit flumen in domum
illam, et cecidit, et facta est ruina domus illius magna.

Vll. 1 Factum est autem cum perfecisset lesus omnia
verba in auribus populi, introivit Capharnaum. 2 Centurionis au-
tem cuiusdam servus male habens proximus morti erat qui erat
illi preciosus. 3 Cum audisset de lesu, misit seniores lu-
dseorum, rogans lesum ut veniret et sanaret servum eius. 4 Illi
autem cum advenissent rogabant lesum sollicite dicentes Quia
dignus est ut prsestes ei hoc, 5 diligit enim gentem nostram, et
synagogam ipse edificavit nobis. 6 Ibat ergo cum illis lesus *, et
iam cum non longe esset a domo, misit ad eum amicos centurio
dicens ei Domine, noli te vexare : non enim sum dignus ut sub
tectum meum intres; 7 sed dic verbo, et curabitur puer meus.
8 Nam et ego homo sum sub potestate constitutus, ethabeo sub
me milites, et dico huic Vade, et vadit, et alio Veni, et venit, et
servo meo dico Fac hoc, et facit. 9 Auditis igitur sermonibus his
lesus miratus est, et conversus sequentibus se turbis ait Amen
dico vobis in nullo tantam fidem inveni in Israel. 3 Et re-
versi domum qui missi erant invenerunt puerum salvum, 11 Et
factum est sequenti die ibat in civitatem quoe vocatur Naim, et
commitabantur cum eo discipuli eius multi et turba magni. 12 Et
factum est quomodo appropinquavit portas civitatis, et ecce effie-
rebatur unicus filius matri suse, et hsec vidua erat, et turba
multa civitatis cum ea. 1 3 Et cum vidisset illam dominus, miseri-
cordia motus est super eam et dixit illi Noli flere. 14 Et acce-
dens tetigit loculum, illi itaque qui portabant steterunt, et dixit
lesus Adolescens, tibi dico Surge. 15 Et surrexit et sedit qui
erat mortuus et coepit loqui, et reddidit eum matri suse. 16 Et
hoc viso invasit omnes timor, et honorificabant deum dicentes
Quia propheta magnus surrexit in nobis, et quia visitavit dominus
populum suum in bonum. 1 7 Et exiit sermo iste in totam ludse-
am et omni regioni confini de eo. 1 8 Et renunciaverunt lohanni
discipuli eius de omnibus his. 19 Et convocavit duos discipulos
suos lohannes et misit ad lesum dicens Tu es qui venturus es,
an alium speramus ? 20 Qui cum venissent ad eum viri illi dixe-
runt lohannes baptista misit nos ad te dicens Tu es qui ventu-

C. 7. Luc. 77

rus es an alium speramus? 21 In illa hora multos curavit a
languoribus suis et a verberibus et malis spiritibus, et C£ecos
multos faciebat videre. 22 Et respondens lesus dixit illis Euntes
renunciate lobanni quse vidistis et audistis, cseci vident, claudi
ambulant, leprosi mundantur, surdi audiunt, morfcui resurgunt, pau-
peres evangelizantur : 23 et beatus quicunque non scandalizabitur
in me. 24 Gum diseessissent autem nuncii lobannis, coepit le-
sus dicere ad turbas de lohanne Quid existis in desertum vi-
dere? arundinem vento agitari? 25 Sed quid existis videre? ho-
minem mollibus vestitum? ecce qui mollibus vestiuntur, in
domibus regum sunt. 28 Sed quid existis videre? prophetam?
utique dico vobis, amplius quam propbeta. 27 Ipse est de quo
scriptum est Ecce mitto angelum meum ante faeiem tuam, qui
praeparabit viam tuam ante te. 28 Dico autem vobis, Quia nemo
inter natos mulierum maior lohanne baptistaj qui minimus
esfc autem in regno dei, maior est illo. 29 Et omnis populus
cum audisset et publicani iustificaverunt deum, baptizati baptis-
mum lohannis: 30 Pharisoei autem et legis doetores consilium
dei spreverunt in se cum non essent baptizati. 3 1 Cui ergo assi-
milabo homines generacionis huius, cui sunt similes? 32 Similes
sunt pueris in foro sendentibus et clamantibus ad invicem dicen-
tibus Cantavimus vobis efc non saltastis, planximus efc non plora-
stis. 33 Venit lohannes baptista neque manducans neque
bibens, et dicitis Dsemonium habet: 34 venit filius hominis man-
ducans et bibens, efc dieitis Ecce homo vorax et vini potator,
amicus publicanorum et peccatorum. 35 Et iustifieata est sapi-
encia ab omnibus filiis suis. 36 Rogavit autem illum quidam
de Pharisseis ut manducaret cum illo: et ingressus domum Pha-
rissei recubuit. 3 7 Et ecce mulier quse erat in civitate peccatrix,
cum cognovisset quoniam in domo Pharissei recubuit attulit
alabastrum unguenti, 38 et stans retro ad pedes eius flens
lacrimis suis lavit pedes eius et capillis capitis sui tergebat, et
osculabatur pedes eius et ungebat unguento, 39 Videns aatem
Pharisseus qui eum invitaverat, dixit apud semetipsum dicens
Hic si esset propheta, sciret forsitan quse mulier et qualis est
qu9e eum tetigit, quia peccatrix est. 40 Et respiciens lesus dixit
Simoni: Simon, habeo tibi aliquid dicere. Ille autem ait Magister,
dic. Dixit ergo lesus: 41 Duo debitores erant cuidam fenera-
tori, et unus debebat denarios quingentos, alius autem dena-
rios L. 42 Bt cum non haberent unde redderent, utrisque do-
navit. Quis igitur eum plus amavit? 43 Respondens Simon
dixifc Arbitror quia cui plus donavit, Ipse itaque dixit ei Recte
iudicasti. Et conversus ad mulierem dixit Simon Vides istam
mulierem? introivi in domum tuam; aquam pedibus meis non de-
disti : hsec autem lacrimis suis lavit pedes meos et capillis suis
extersit. 45 Osculum mihi non dedisfci: hgec autem ex quo introivi

78 Ev. sec. C. 7. 8.

non cessavit oseulando pedes meos. 46 Oleo non unxisti eaput
meum: hgec autem unguento unxit. 47 Propter quod dico tibi,
Dimittuntur illi peccata multa, quoniam dilexit multum: cui au-
tem minus dimittitur, minus diligit. 48 Et dixit ad illam Mu-
lier dimissa sunt tibi peccata. 49 Et coeperunt qui pariter re-
cumbebant dicere secum Quis est hic qui etiam peccata dimittit?
50 Dixit autem ad mulierem Fides tua te salvavit: vade in
pace.

VIII. 1 Et factum est in sequenti ut circuiret civitates et
castella prsedicans et annuncians regnum dei et illi XII
discipuli cum eo, 2 et mulieres qusedam quas fuerant curatae ab^
spiritibus immundis et infirmitatibus et Maria quse vocatur
Magdalene, ex qua dsemonia exierant XII, 3 et lohanna
Chuzse uxor procuratoris Herodis, et Susanna, et aliae multse qus&
et ministrabant eis de facultatibus suis. 4 Conveniente autem
turba multa et qui de singulis civitatibus exibant dixit parabolam
ad illos: 5 Exiit qui seminat seminare: et duin seminat, aliud
ceeidit secus viam, et conculcatum est, et volucres cseli comede-
runt illud, 6 Et aliud cecidit super petram, et natum et exaruit,
quia non habebat humorem. 7 Et aliud cecidit inter spinas, et
creverunt spinse et suffocaverunt illud. 8 Et aliud cecidit super
terram bonam et optimam et cum fructificasset fecit fructum cum
centesimo. Haec dicens clamabat Qui habet aures audiendi audiat.

9 Interrogaverunt autem eum discipuli eius quae sit parabola haec.

10 Ipse itaque dixit illis Vobis datum est nosse mysterium regni dei,
caeteris autem in parabolis, ut videntes non videant et audientes
non intelligant. 11 Est vero parabola hsec seminantis Semen est
verbum dei. 12 Qui autem secus viam seminati sunt hi qui
audiunt verbum, venit autem diabolus et tollit de corde eorum ver-
bum, ne credentes salventur. 13 Qui vero super petram, ipsi sunt
qui cum audiunt cum gaudio percipiunt verbum, et ipsi radi-
ces non habent, qui ad tempus credent et in die temptacionis
recedunt. 14 Quod autem cecidit in spinis, hi sunt qui audiunt
verbum et a sollicitudinibus diviciarum et volutatibus vitae ambulantes
suffocantur et non perferunt iructum. 15 Quod vero cecidit in
bonam terram, hi sunt qui in eorde bono audiunt verbum et reti-
nent et afferunt fructum cum tolerancia. ] 6 Nemo autem ki-
cernam accensam ponit sub modium aut sub lectum sed ponit
eam super candelabrum ut omnibus luceat. 17 Nichil est enim
oecultum quod non manifestetur, neque obscurum quod non cogno-
scatur et palam veniat. 18 Videte quomodo auditis: quicunque
enim habet, dabitur illi, et quicunque non habet, et quod putat
se habere auferetur ab eo, 1 9 Venerunt autem ad eum mater eius
et fratres videre eum et non poterant loqui cum eo propter turbas.
20 Nunciatum est ergo ei Quia mater tua et fratres tui foris
stant volentes te videre. 21 Ipse autem respondens dixit illis

C. 8. Luc. 79

Mater mea et fratres mei hi sunt qui verbum dei audiunt et
faciunt. 22 Factum est autem in una dierum ipse ascendit in
navem et discipuli eius, et dixit ad illos Transfretemus lioc sta-
gnum. Et levaverunt. 23 Navigantibus autem illis obdormivit:
et deseendit procella venti in stagnum, et complebatur fiuctibus
navicula et periclitabatur. 24 Accesserunt autem et excitaverunt
illum dicentes Magister perimus. Ille -autem surrexit et imperavit
vento et tempestas aquge eessavit, et facta est tranquillitas,
25 Dixit autem illis Ubi est fides vestra? Et timentes mirati
sunt ad invicem dicentes Quis est liic, qui et ventis imperat et
mari, et obaudiunt illi? 26 Enavigaverunt autem ad regionem
Gerassenorum, qase est contra Galilasam. 27 Et eum exisset ad
terram, occurit illi vir quidam de civitate qui habebat dsemonium
temporibus et vestimentum non induebatur, neque in domo mane-
bat sed in monumentis. 28 Cum vidisset autem lesum^ prostra-
vit se ei, et exclamavit voce magna dicens Quid mlM et tibi est,
lesu fili dei altissimi? oro te ne me torqueas. 29 " Prgecipiebat
enim spiritui immundo ut exiret ab liomine : multis enim tempo-
ribus invaserat illum^ alli^abatur etenim catlienis et compedibus
et custodiretur, et disrumpebat vineula agebatur enim a dsemo-
nio in loco deserto. 30 Interrogavit autem eum lesus Quid tibi
nomen est? At ille dixit Legio nomen est milii multa enim
faerant dsemonia. 31 Et rogabant illum ne imperaret illis ut in
abyssum irent. 32 Erat autem ibi grex porcorum pascencium:
et rogaverunt illum ut in porcos introirent. Et permisit illis.
33 Cum exissent autem dsemonia ab bomine introierunt in por-
cos, et impetu abiit grex porcorum per prseceps in mari et suf-
ffoeati sunt. 34 Cum vidissent autem qui pascebant quod factum
est, fugerunt et nunciaverunt in civitate et in agris. 35 Exierunt
autem de civitate videre quod factum est, et venerunt ad lesum,
et invenerunt bominem sedentem, a quo dgemonia exierant, vestifcum
et sana mente ad pedes lesu et timuerunt : 36 nunciaverunt enim
illis qui viderant quomodo sanus esset factus. 37 Efc rogave-
runt lesum omnis multitudo regidnis Grerassenorum ut discederet
ab eis, timore enim magno continebantur :' ipse autem ascendens
in naviculam reversus est. 38 Et rogavit illum vir a quo dse-
monia exierant ut cum illo esset. Dimisit autem illum dicens.

39 Vade in domum tuam, et enarra quanta tibi fecit deus. Et
abiit per totam civitatem et prsedicabat quanta feeerat ei lesus

40 Factum est autem cum redisset lesus, excepit illum turba :
erant enim omnes expectantes eum. 41 Et eum venisset vir cui
nomen erat lairus, princeps synagogse, cecidit ad pedes eius, et
rogabat eum ut introiret in domum eius : 42 quia filia. unica
erat • illi ferre annorum XII, et lisec moriebatur. Et con-
tigit dum iret lesus a turbis comprimebatur. 43 Et ecce miilier

80 Ev. sec. 0. 8. 9.

qusedam erat in fluxu sanguinis annis XII, quae in me-
dicos erogaverat omnem substanciam suam nec ab ullo potuit
curari : 44 accedens retro et -tetigit fimbriam vestimenti eius,
et confestim stetit fluxus sanguinis eius. 45 Et dixit lesus
Quis me tetigit? Negantibus autem omnibus dixit ei Petrus et
qui cum eo erant Praseeptor, turbse te comprimunt et afligunt,
et dicis Quis me tetigit? 46 Et dixit lesus Tetigit me aliquis:
ego enim sensi virtutem a me exisse. 47 Videns igitur mulier
quia non latuit eum, venit tremens et procidit ante pedes illius et
IDropter quam causam tetigisset eum indicavit coram omni populo,
et quemadmodum confestim sanata sit. 48 Ipse itaque dixit ei
rilia, fides tua te salvam fecit: vade in pace. 49 Adhuc eo
loquente venerunt ad principem synagogse dicentes eiQuiamortua
est filia tua, noli vexare illum. 50 lesus autem audito hoc ser-
mone dixit patri puellse Noli timere; tantum crede, et salvabi-
tur. 51 Cum venisset autem in domum, non permisit introire
secum quemquam nisi Petrum et lobannem et lacobum et patrem
et matrem puellse. 52 Flebant autem omnes et plangebant eam.
Ipse ergo dixit Nolite flere: non est enim mortua puella sed
dormit. 53 Irridebant autem eum, scientes quia mortua erat.

54 Ipse vero apprehensa manu eius clamavit dicens Puella, surge.

55 Et reversus est spiritus eius, et surrexit continuo : ct prgece-
pit illi dari manducare. 56 Parentes autem eius obstupuerunt;
quibus prascepit ut nemini dicerent quod erat factum.

IX. 1 Convocatis autem lesus XII apostolis dedit illis virtu-
tem et potestatem super omnia dsemo^nia et valetudines curare, 2 et
misit illos prasdicare regnum dei et sanare infirmos, 3 et ait ad
€os Nichil tuleritis in viam, non virgam^ non peram, neque calcia-
menta, non panem, neque pecuniam, neque duas tunicas habueritis,
4 et in quamcunque domum introieritis, illic manete et inde
ne proficiscamini. 5 Et quicuuque vos non receperint, exeun-
tes de civitate illa, excutite pulverem pedum vestrorum in testi-
monium super eos, 6 Exeuntes igitur circuibant castella et ci-
vitates evangelizantes et curantes ubique. 7 Audivit autem
Herodes tetrarcha omnia quse faciebant ab eo, et haasitabat prop-
terea quod diceretur 8 a quibusdam Quia lohannes a mortuis
resurrexit, a quibusdam autem Quia Helias apparuit, ab aliis
vero Quod proiDheta unus de antiquis resurrexit. 9 Dixit au-
tem Herodes lohannem ego decollavi: quis est hic de quo audio
ego talia? Et quaerebat videre eum» 10 Et reversi apostoli
enarraverunt ei quanta fecerunt: et assumptis illis secessit secreto
in locum desertum quod est Bethsaida. 11 Turbae autem ubi
cognoverunt secutse sunt eum et excepit eos, et loquebatur illis
de regno dei, et eos qui indigebant cura curabat. 12 Cum autem
coepisset declinare dies accesserunt discipuli eius XII et dixe-

€. 9. Luc. 81

runt ei Dimitte turbas, ut euntes in castella adiacencia reqiescant
aut inveniant qxxod manducent; hic in deserto loco sumus. 13 Ve-
rum ipse ait Date illis manducare. Cui dixerunt Non sunt enim
amplius quam quinque panes et duo pisces, nisi forte nos euntes
■emamus in omnem hunc populum escas. 14 Erant enim quasi
«[uinque mUlia virorum. Dixit autem ad discipulos suos Facite dis-
«umbere illos per convivia quinquagenos. 15 Et ita fecerunt, et
■discubuerunt omnes. 16 Acceptis igitur quinque panibus et
duobus piscibus respexit in cselum et benedixit eos et fregit, et
•dedit discipulis suis ut ponerent turbis. 17 Et manducaverunt
et saturati sunt: et sublatum est quod superfuit eis, fra-
gmentorum cofini XII, 18 Et factum est cum esset sin-
gularis, erant cum eo discipuli: et interrogavit illos dicens Quem
me dicunt turbse esse? ]9 Illi respondentes dixerunt ei lohan-
nem baptistam, alii autem Heliam, alii autem prophetam sur-
rexisse magnuni. 20 Dixit autem illis Vos autem quem me dicitis
■esse ? Respondit Simon Petrus et dixit Christum dei. 2 1 Ipse
vero praecepit illis nemini dici hoc. 22 dicens Quoniam oportet
filium hominis multa pati et reprobari a senioribus et principibus
sacerdotum et scribis et interfici et post triduum resurgere.
23. Dicebat autem ad omnes Si quis vult post me venire, ab-
neget seipsum sibi et .toUat crucem suam et sequatur me, 24 Qui-
cunque enim voluerit animam suam salvare, perdet illam: quicun-
que autem perdiderit animam suam propter me, salvabit illam.
25 Quid enim prodest homini luerum faeere totum mundum se-
metipsum autem perdere, aut damnum facere? 26' Quicunque enini
confusus fuerit me et meos sermones, hunc filius hominis confun-
det, cum venerit in gloriam suam et patris et sanctorum angelorum.
27 Dico autem vobis vere Sunt quidam hic staneium qui non gusta-
bunt mortem quoadusque videant regnum dei. 28 Factum est
autem post ista verba quasi dies octo, et assumpsit Petrum et
lohannem et lacobum et ascendit in montem orare. 29 Et in
orando facta est speeies vultus eius alia et vestitus candidus, fulgens.
30 Et ecce viri duo colloquebantur cum eo : erant autem Moyses
et Helias, 3 1 visi in claritate dicebant autem excessum eius quem
incipiebat implere in lerusalem. _^ 32 Petrus vero et qui cum eo
erant gravati erant somno : experti vero viderunt gloriam eius
et duos viros cum eo stabant. 33 Et factum est cum discessis-
sent ab eo dixit Petrus ad lesum Praeeeptor, bonum est no-
bis hic esse, et faciamus tria tabernacula, unum tibi unum
Moysi et unum Helise, ignorans quid diceret. 34 Haec autem
illo loquente facta est nubs et obumbravit illos: timuerunt au-
tem in eo cum illi introirent in nubem. 35 Et vox facta est
de .nube Hic est filius meus dilectissimus, audite eum. 36 Et
dum fit vox, inventus est solus lesus. Et ipsi tacuerunt et ne-
mini dixerunt in illis diebus quicquam ex his quse viderant.
6 — Cod. Colb.

82 Ev. sec. C 9^.

37 Factum est autem in sequenti die desccndentibus illis de
monte occurrit ei turba magna. 38 Et ecce vir quidam de
turba exclamavit dicens Magister, oro to, aspice super filium
meum, quia unicus est mihi, 39 et ecce arripuit illum spiritus,
subito clamat et collidit et dissipat eum cum spuma, et vix dis-
cedit ab eo conterens illum. 40 Et rogavi discipulos tuos ufc
eiicerent illum, et non potuerunt. 41 RespoDdens itaque lesus
dixit generacio incredula et perversa, quoadusque apud vos
ero et sustinebo vos ? Adduc huc filium tuum. 42 Adbue autem
accedente illo collisit illum daemonium et dissipavit eum. 43 Et
increpavit lesus spiritum, et sanavit imerum et reddidit illum
patri suo. 44 Omnes autem stupebant in magnitudine dei. Uni-
versis igitur mirantibus nunc quse faciebat, dixit ei Petrus Domi-
ne propter quid nos non potuimus eicere illud? Quibus dixit
Quoniam buiusmodi oracionibus et ieiuniis eiicietur. Dicebat au-
tcm ad discipulos suos Ponite vos in auribus vestris bsec Eilius
enim bominis incipit tradi in manibus bominum. 45 Illi autem
ignorabant sermonem, et erat illis latens ut non sentirent illum,
et timebant interrogare eum do verbo isto, 46 Intravit autem
cogitacio in illos, quisnam esset maior illorum. 47 lesus
itaque videns cogitaciones cordis illorum, apprehendens puerum
statuit illum iuxta se, 48 et dixit Quicunque receperit puerum
istum in nomine meo, me recipit et quicunque me receperit,
non me recipit sed eum qui me misit: qui enim minimus est
in omnibus, hic est maior. 49 Respondens autem lohannes dixit
Prasceptor, vidimus quendam in nomine tuo eiicientem daemonia,.
et vetavimus illum, quia non sequitur nobiscum. 50 Dixit autem
ad illos lesus Nolite vetare : qui enim non est adversus vos, pro-
vobis est; nemo est enim, qui non faciat virtutem in nomine meo.
51 Factum est autem cum supplerentur dies recepcionis eius ct
ipse faciem confirmavit ad pergendum lerusalem, 52 et praemisit
nuncios ante faciem suam : et abeuntes introierunt in castellum
Samaritanorum ad prasparandum illi: 53 et non receperunt eum,
quoniam facies eius erat pergens lerusalem. 54 Videntes igitur
discipuli eius lacobus et lohannes, dixerunt, Vis dicimus ignem
descendere de cselo super illos et consumere eos sicut fecit
Helias ? 55 Conversus itaque corripuit illos et dixit Nescitis
quali spiritu sitis? 56 Filius enim hominis nou venit animas
perdere sed salvas facere. 57 Bt factum est illis ambulantibus
in viam dixit quidam ad eum Sequar te quocunque ieris.
58 Dixit illi lesus Vulpes habent cubilia et volatilia eseli nidos,
filius autem hominis non habet ubi caput reclinet. 59 Dixit
autem ad alterum Sequere me. Qui ei dixit Domine, permitte
mihi primum ire et sepelire patrem meum. 60 Dixitque ergo
illi lesus Siue mortui niortuos suos sepeliant: tu autem vadens
annuncia regnum dei. 61 Dixit autem ei alius Sequar te, do-

C. 9. 10. Luc. 83

minGj primo autem permitte milii renunciare eis qui domi
sunt. 62 Dixit autem ad illi lesus Nemo retro attendens et su-
perponens manum suam super aratrum aptus est regno dei.

X. 1 Probavit autem et aiios septuaginta duos, et praemi-
sit eos binos ante faciem suam in omnem locum et civitatem
quoeunque venturus erat, 2 Dicebat autem illis Messis multa
est operarii autem pauei: rogate ergo dominum messis ut mittat
operarios ad messem suam, 3 Ite: ecce ego mitto vos quemad-
modum aguos in medio luporum. 4 Nolite portare sacculum non
peram non ealciamenta, et neminem per via salutaveritis. 5
Quamqunque primam domum introieritis, primum dicite Pax do-
mui huic. Et si fuerit illic filius pacis, requiescet su^per eam
pax vestra: sin quominus, ad vos revertetur. 7 In ipsa domo
manete, manducantes et bibentes quse ab eis sunt: dignus est
operarius mercede sua. Nolite transire de domo in domum.
8 Et in quamcunque civitatem introieritis et receperint vos,
mandueate quaecunque vobis apiDonuntur^ 9 et curate qui in illa
mfirmantur, et dicite illis Appropinquavit super vos regnum dei.
10 In quamcunque autem eivitatem introieritis et non receperint
vos, euntes in plateas eius dicite 11 Etiam pulverem qui nobis
adhsesit de civitate vestra in pedibus extergimus vobis : verum
hoc scitote quoniam appropiuquavit regnum dei. 12 Dico vobis
quia Sodomis in die illa remissius erit quam illi civitati. 1 3 Vee
tibi Corazain, et Betlisaida : quia" si in Tyro et Sidone factas
essent virtutes quse in vobis factas sunt, olim in cilicio et cinere
seglentes psenitenciam egissent. 14 Verum tamen Tyro et Sidoni
tolerabilius erit in die iudicii qiiam vobis. 15 Et tu Capbar-
naum, usque in cselum exaltata, usque ad infernum demergeris.
1 6 Qui vos audit me audit, et qui vos spernit me spernit : et qui
me spernit, spernit eum qui me misit. 17 Reversi sunt
autem septuaginta duo cum gaudio dicentes Domine, efc dsa-
monia subiecta sunt nobis in tuo nomine. 18 Dixit ergo illis
Videbam satanan quasi fulgur de caelo cecidisse, 19 Ecce do vo-
bis potestatem calcandi super serpentes et scorpiones, et super
omnem virtutem inimici et nichil vos nocebit. 20 Veruntamen
in lioc nolite • gaudere quia spiritus vobis subiecti sunt, gaudete
autem quoniam nomina vestra scripta sunt in cselo. 21 In illa
liora exsultavit lesus in spiritu sancto et dixit Confiteor tibi do-
mine, pater Cceli et terrse, quoniam abscondisti hsec a sapientibus
et prudentibus, et revelasti ea parvulis : etiam pater, quoniam
aic placitum factum esfc coram te. 22 Et conversus ad disci-
pulos suos dixit: Omnia mihi tradita sunt a patre: et nemo
cognoscit quis est filius, nisi pater, et quis est pater, nisi filius
et cuicunque voluerit filius revelare. 23 Et conversus ad dis-
cipulos suos dixit Beati oculi qui vident quas videtis et aures
quse audiunt: 24 dico enim vobis quia multi prophetse et reges

84 Ev. sec. C. 10. 11.

voluerunt videre quae vos videtis, et non viderunt, et audire quae
auditis, et non audierunt. 25 Et hgec eo dicente ecce surrexit
quidam legis doctor temptans eum et dicens Magister, quid faci-
ens vitam seternam consequar? 26 Ipse itaque dixit ad illum In
lege quid scriptum est? quomodo legis? 27 Et ille respondens
dixit illi Diliges dominum deum tuum in toto corde tuo et ex
tota anima tua et in omni fortitudine tua et diliges proximum
tuum tamquam teipsum. 28 Dixit illi itaque lesus Recte
respondisti: Iioc fac, et vives. 29 Ille autem volens se iusti-
ficare dixit ad lesum Quis est milii proximus? 30 Suscipiens au-
tem lesus dixit Homo quidam descendebat ab lerusalem in lericlio,
et incidit in latrones, qui spoliatum illum, et plagis impositis
abiecerunt semivum dimittentes eum. 31 Quidam sacerdos descen-
debat illam viam, et videns illum praeterivit. 32 Similiter et Le-
vita, cum venisset ad eundem locum et videret prgeterivit eum.
33 Samaritanus vero quidam iter agens venit seeus illum, et
cum vidisset misertus est ei, 34 et accessit et alligavit vulnera
eius infundens oleum et vinum, et impositum eum super iu-
mentum suum ducebat ad stabulum et curam eius babuit: 35 et
altera die proferens denarios duos et dedit stabulario et dixit Curam
eius habe, et quodcunque supererogaveris in redeundo ego tibi
reddam. 3 6 Quis ergo borum trium videtur tibi proximus fuisse
illi qui in latrones inciderat? 37 Ille autem dixit Qui misertus
est eius. Cui dixit lesus Vade et tu fac similiter et vives.
3 8 Factum est autem euntibus eis, et ipsQ introivit in quoddam
castellum, mulier autem qusedam nomine Martha excepit eum
in domum suam. 39 Et huic soror erat quod vocabatur
Maria, hsec sedens ad pedes domini audiebat verbum eius;
40 Martha autem vocabatur circa multum ministerium et assi-
stans ait Domine, non ad te pertinet quia soror mea relinquit me
solam ministrare? dic ergo illi ut me adiuvet. 41 Respondens
autem dixit illi lesus Martha, Martha, sollicita es et contur-
baris erga plurima; 42 Maria optimam partem elegit, quae non
auferetur ab ea.

XI. 1 Et factum est cum esset lesus in loco quodam
orans, et ut quievit, dixit unus ex discipulis eius ad eum Domine,
doce nos orare, sicut lohannes docuit discipulos suos. 2 Dixit
ergo illis Cum oratis, dicite Pater sancte qui in cselis es
sanctificetur nomen tuum: adveniat regnum tuum Eiat voluntas
tua sicut in caelo et in terra: 8 panem nostrum cotidianum da no-
bis hodie 4 et dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimit-
timus debitoribus nostris: et ne inducas nos in temptacio-
nem. Sed libera nos a malo. 5 Et ait lesus Quis ex vobis
habebit amicum, et vadet ad illum media nocte et dicet ad illura
Amice, commoda mihi tres panes, 6 quoniam amicus mihi ad-
venit de via ad me et non habeo quod illi opponam; 7 et ille

C. 11. Marc. . 85

deintus respondeat Noli milii raolestus esse: iam ostium clausum
est, et pueri mecum in strato suut non possum surgere et dare tibi.
8 At ille si perseveraverit pulsans, dico vobis, etsi non dabit
illi surgens propter amiciciam veruntamen propter importuni-
tateni eius surget et dabit illi qtiotquot habet necessarios. 9 Et
ego vobis dico Petite, et dabitur vobis: quserite, et invenietis:
pulsate, et aperietur vobis. 10 Omnis enim qui petit accipit, et
qui quserit invenit, et ptilsanti aperietur. 1 1 Quis autem ex
vobis patrem petet panem, nunquid lapidem dabit illi? aut petie-
rit filius tuus piscem, nunquid pro pisce serpentem illi porrigis ?
12 aiit si ovum petierit, nunquid scorpionem tradis? 13 Si ergo
vos, cum sitismali, scitis bona data dare filiis vestris, quanto
magis pater vester de caelo dabit bonum datiim petentibus se?
14 Hsec cum dixisset ofierunt illi unum dsemoniacum surdum
■ et mutum ; et erat dum eiiciebat daemonium idipsum fuit mutum :
et cum eiecisset dsemonium mutum locutus est mutus, et omnes
turbES mirabantur, 1 5 Et quidam ex bis dicebant In Beelzebub
principe dgemoniorum eiicit dsemonia : 1 6 alii autem temptantes
signum de cselo quaerebant ab eo. 17 Ipse itaque videns cogi-
taciones eorum, dixit ad illos Omne regniim in se divisum deso-
labitur, et domus super domum cadit. 18 Et satanas si in se
ipsum divisus est, quomodo stabit regnum eius? quia dicitis in
Beelzebub principe eiicere daemonia. 1 9 Si vero ego in Beelzebub
eiicio daemonia, filii vestri in quo eiiciunt? propterea ipsi vobis
iudices erunt. 20 Si autem in digito dei eiicio daemonia, pro-
fecto pervenit super vos regnum dei. 21 Quando fortis armatus
fuerit custodire regiam suam, in pace sunt facultates eius :

22 si autem fortior illo aliquis superveniens vicerit illum, omnia
arma eius auferet in quibus confidebat, et spolia eius distribuet.

23 Qui non est mecum adversum me est, et qui non colligit me-
cum dispergit. 24 Cum immundus spiritus exierit ab bomine,
perambulat per loca arida quserens requiem, et cuin non inveni-
erit dicit Revertar in domum meam unde exivi. 25 Et veniens
invenit scopis mundatam et compositam: 26 tunc vadit et assumit
ille nequam alios septem nequiores spiritus, et introeuntes inha-
bitant ibi, et sunt novissima hominis illius peiora prioribus.
27 Bactum est autein cum ista diceret, mulier qusedam de turba
levavit vocem et dixit ei Beatus venter qui te portavit, et
ubera quse suxisti. 28 Ipse vero dixit ei Imo beati qui au-
diunt verbum dei et custodiunt. 29 Turbis autem congregatis
coepit dicere: Progenies ista progenies nequam est et signum
quserit, et signum non dabitur illi nisi signum lonse, 30 Sicut
enim fuit lonas signum Ninivitis, sic erit et filius hominis in ge-
neracione hac. 31 Hegina austri surget in iudicio cum viris
generacionis huius et damnabit illos, quia venit a finibus terrse
audire sapienciam Salomonis: et ecce plus hic quam Salomonem.

86 Ev. sec. C. 11. 12.

32 Viri Ninivitse resurgent in iudicio cum ista progenie et
daninabit illam, quia psenituit eos in prsedicacione longe:
et eece plus hic quam lonam. 33 Nemo lucernam aceensam
in absconso ponit neque sub modium, sed supra candelabrum, ut
introeuntes lumen videant. 34 Lucerna coriDoris tui est ocukis
tuus : si oculus tuus fuerit simplex, totum corpus tuum lu-
cidum est; si autem nequam "fuerit, corpus tuum tenebrosum
erit. 35 Vide ergo ne lumen quod in te est tenebrse sint.
36 Si corpus tuum totum lucidem fuerit, non babens aliquam
partem tenebrarum, erit lucidum totum et sicut lucerna fulgoris
illuminabit te. 37 Et cum loqueretur Iisec, rogavifc eum Phari-
sseus quidam ut pranderet apud eum: et ingressus recubuit.
3 8 Pharisseus vero coepit secum disputans dicere Quare non
primo baptizatus est ante prandium. 39 Dixit autem dominus
ad illum Nunc vos Pharissei prius quod est foris calicis et catini
mundatis, quod autem intra vos est plenum est rapinse et malig-
nitatis. 40 Insipientes, nonne qui fecit quod intus est fecit et
quod foris est? 41 Veruntamen quod superest date elemosynam,
et ecce vobis munda sunt omnia. 42 Sed vse vobis Pharissei,
qui decimatis mentham et rutam et omne olus, et prseteritis
iudicium et charitatem dei : hasc autem oportuit facere, et illa
non omittere. 43 Vse vobis Pharissei, qui diligitis primas ca-
thedras in synagogis et salutaciones in foro. 44 YsQ vobis,
quoniam estis monumenta incerta et homines ambulantes supra
nesciunt. 45 Kespondens itaque quidam ex legis peritis ait illi
Magister, hsec dicens etiam nobis contumeliam facis. 46 At
ille ait Bt vobis legis peritis vse quoniam honeratis homines hone-
ribus gravibus, et ipsi uno digito non tangitis sarcinas. 47 Vse
vobis, quia jfidificatis monumenta prophetarum, patres autem
vestri occiderunt illos. 48 Profecto testificamini consentire ope-
ribus patrum vestrorum, quoniam quidem ipsi eos occiderunt,
vos autem sedificatis eorum sepulchra. 49 Propter hoc et sa-
piencia dei dicit Mittam ad vos prophetas et apostolos, et ipsos
occidetis et persequimini, 50 ut exquiratur sanguis omnium pro-
phetarum qui effusus est a constitucione mundi usque ad proge-
niem istam, 51 a sanguine Abel iusti usque ad sanguinem Za-
charise, qui periit inter altare ct sedem: ita dico vobis inquiretur
ab progenie hac. 52 Vse vobis legis doctoribus, quoniam abscon-
distis clavem sciencise : et ipsi non introitis, et introeuntes prohi-
betis. 53 Cum hsec autem diceret ad eos in conspectu toeius
populi coeperunt Pharissei et legis doctores graviter habere et
conferre cum eo de pluribus, 54 quserentes oecacionem aliquam
invenire ut accusarent eum.

Xil. 1 Multis autem turbis circumstantibus ad eum, ita
ut se invicem conculcarent, coejDit dicens ad discipulos suos Pri-
mum cavete vobis a fermento Pharisseorum, quse est simulacio.

C. 12. Luc. 87

2 Nichil autem absconditum est quod non reveletur et occultum

•quod non cognoscatur : 3 homo qui in tenebris locutus est in luce

audietur et quod in aure locuti estis aut in cubiculis, prasdicabi-

tur super tecta et in plateis. 4 Dico autem vobis amicis meis,

lHe terreamini ab bis qui occidiint corpus et post"' bsec non ba-

bent amplius quid faciant. 5 Ostendam autem vobis quem ti-

meatis: timete eum qui postquam occidit habet potestatem mit-

tere in gehennam: dico vobis, hune timete. 6 Nonne quinque

passeres veneunt dipondio? et unus ex illis non est in oblivione

-coram domino. 7 Sed et capilli capitis vestri omnes numerati

sunt. Nolite itaque timere: multis passeribus pluris cstis. 8 Dico ati-

tem vobis, Omnis quicunque confessus fuerit me coram hominibus,

-et filius hominis confitebitur eum eoram angelis dei : 9 qui autem

me negaverit coram hominibus, abnegabitur coram angelis dei.

10 Et omnis quicunque dixerit verbum in filium hominis, remit-

tetur iili : Si quis autem in spiritu sancto dixerit non remittetur

illi neque in hoc sseculo neque in futuro. 1 1 Cum autem per-

-duceut vos ad synagogas et ad principes et ad potestates, ne

'Cogitaveritis quemodmodum vos excusetis aut quid loquamini :

12 spiritus enim sanctus docebit vos in illa hora qu^ oporteat

■dici. 13 Dixit autem illi quidam de turba Magister, dic fratri

meo ut dividat mecum hsereditatem. 14 Ipse vero dixit ei Ho-

mo, quis me constituit iudicem super vos? 15 Videte et cavete

ab omni cupiditate: quia non in obaudiencia substancise alicui

•est vita sua ex his quse possidet. 16 Ait autem parabolam ad

illos dicens Hominis euiusdam divitis uberes fructus ag-er attulit:

1 7 et cogitavit secum dicens Quid faciam, quia non habeo quo

Tecondam fructus meos? 18 Et dixit Hoc faciam : destruam hor-

Tea mea et maiora faciam, et ibi congregabo omnes fructus meos

19 et dicam animse mese, habes multa bona, iocundare. 20 Dixit

autem illi deus Stulte, hac nocte exposfculatur anima tua: quas

•ergo parasti, cuius erunt? 21 Sic et qui sibi thesaurizat et

non est in deum dives. 22 Dixit autem ad discipulos Pro-

pter hoc vobis dieo Ne cogitaveritis animse quid edatis neque

corpori quid vestiamini: 23 anima enim plus est cibo et

-corpus vestitu. 24 Considerate corvos, quia non seminant

neque metunt, quibus non est cellarium neque horreum, et

deus pascit illos: nonne vos pluris estis volucribus. 25 Quis

-autem vestrum potest cogitando addere ad staturam suam cubi-

tum unum? 26 Et de ceteris quid solliciti estis? Considerate

lilia agri quomodo crescunt: non nent neque texunt: dico autem

Tobis quia nec Salomon in tota gloria sua sic amictus est quo-

modo unum ex his. 28 Si autem fenum, quod hodie in

agro est et cras in elibanum mittitur, deus sic vestit, quanto

magis vos, modicas fidei. 29 Et vos ne qusesieritis quid edatis

aut quid bibatis, nec solliciti sitis: 30 hasc enim omnia gentes

88 Ev. sec. C. 12-.

nnincli quasrunt, scit enim pater vester quia indigetis liis.
31 Verumtamen quaerite regnum eius, et liaec omnia adiicientur
vobis. 32 Nolite metuere modice grex: quoniam complacuit patri
vestro dare vobis regnum. 33 Vendite quse possidetis facultate»
vestras et date clemosyam : facite vobis sacculos non veterascen-
tes, tbesaurum non deficientem in cselis, quo non fur acceditr
neque tinea corrumpit. 34 Ubi enim est thesaurus vester, illic
cor vestrum erit. 35 Sint lumbi vestri accincti et lucernse ar-
dentes in manibus vestris, 36 et vos similes hominibus expectan-
tibus dominum suum, quando revertatur a nuptiis, et cum-
venerit et pulsaverit continuo aperiatur ei. 37- Beati servi
illi, quos veniens dominus invenerit vigilantes : amen dico vobis
quoniam prsecinget se et discumbere eos faciet et transiens ministra.-
bit illis. 38 Et si venerit vespertina vigilia et invenerit sic fa-
cientes et si in secunda et si in tercia, beati sunt servi illi.
Illud autem scitote, quia si sciret pater familias qua hora venit;
fur vigilaret et non pateretur fodiri domum suam, 40 Bt vo&
estote parati, quia quacunque hora non putatis et die qua non-
speratis filius hominis venit. 41 Dixit autem Petrus Domine,
ad nos dicis parabolam istam an etiam ad omnes? 42 Dixit
autem dominus Quisnam est servus fidelis dispensator sapiens et
bonus, quem constituit dominus supra familiam suam, dare illi&
frumentum tempore tritici mensuram ? 43 Beatus servus ille, quem
veniens dominus invenerit sic facientem : 44 amen dico vobis quia.
super omnia quse sunt ei constituet illum. 45 Si autem dixerit
servus ille in corde suo Tardat dominus meus venire, et incipiet
percutere pueros et puellas, et manducare et bibere et inebriari,

46 veniet dominus servi eius in die qua non sperat et hora qua
nescit, et bifariam illum dividet partemque eius cum infidelibus ponet,

47 Ille autem servus qui cognovit voluntatem domini sui et non
paruit voluntati eius vapulabit multis ; 48 qui autem nesciens-
fecerit digna plagis, vapulabit paucis. Omni autem cui multum
datum est, multum qu^retur ab eo ; et cui multum commendaverunt,
multum plus petunt ab eo. 49 Ignem veni mittere in terram, et quid
volo nisi aecendatur. 50 Baptisma habeo baptizari, et quomodo-
coarctor usque dum perficiatur. 51 Putatis quia pacem veni
dare in terram? non dico vobis sed separaciones fient. 52 Nunc
amodo in una domo quinque, tres in duabus et duo in tribus.
53 dividentur pater super filium et filius super patrem suum-
dividetur, mater super filiam et filia super matrem, socrus super
nurum suam et nurus super socrum suam. 54 Dicebat autem'
et turbis Cum videritis nubem oriri ab occidente continuo dicitis-
Imber venit, et ita fit: 55 et cum austrum flantem, dicitis Quia
sestus erit et ita fit. 56 Hypocritae, simulatores, faciem cseli et
terras scitis probare, verum tempus illud non probatis? 57 Quid
autem et a vobis ipsis non iudicatis quod iustum est ? 58 Dum enim

C. 12. 13. Lnc. 89-

vadis ctim adversario tuo ad magistrattiin in via da operam libe-
rari ab illo, ne forte tradat te apud iudicem et index tradat te
exaetori et exactor mittat te in carcerem. 59 Dieo tibi, non
exies inde donec etiam reddas novissimum quadrantem.

Xlll. rVenerunt autem in ipso tempore quidam nunciantes-
illi de Galilseis quorum sanguinem Pilatus miseuit cum sacrificiis
eorum. 2 Et respondens lesus dixit illis Putatis quod bi Gali-
laei prse omnibus Galilaeis faeirant peccatores? 3 Non dico vobis,
nisi pDcniteneiam habueritis, omnes similiter peribitis. 4 Si-
cut illi XVIII supra quos cecidit turris in Siloam et occi:-
dit eos, putatis quod et ipsi debitores fuerunt prseter omnes
bomines habitantes in lervisalem? 5 Non dico vobis si non paeni-
tueritis similiter peribitis omnes. 6 Dicebat autem hanc similitu-
dinem Arborem fici habuit quidam plantatam in vineam suam,
et venit fruetum quserens in illam et non invenit. .7 Dixit au-
tem ad cultorem vineae Ecce anni tres sunt ex quo veni quge-
rens fructum in ficulnea hac et non invenio : succide ergo illam :
ut quid etiam terram occupat? 8 At ille respondens dixit ei
Domine, remitte illam et hoc anno, usque dum fodiam circa illam
et mittam ei cofinum stercoris ; 9 ut si quidem fecerit fructum :
sin autem, in futurum succides eam. 10 Erat autem docens in
synagoga eorum sabbatis. 11 Et ecce mulier quse habuit spiri-
tum infirmitatis annis XVIII, et erat inclinata, nec omnino
poterat sursum respicere. 12 Quam cum vidisset lesus, vo-
cavit ad se et ait illi Mulier, dimissa es ab infirmitate tua,
1 3 Et imposuit illi manum : et confestim erecta est, et magnificavit
deum. 14 Respondens autem arehisynagogus, indignatus est quod
sabbato curaret lesus, dicebat autem turbis Sex dies sunt in
quibus oportet operari: in his ergo venite et curamini, et non in
die sabbati. 15 Respondens autem ad illum dominus dixit Hy-
pocritae, unusquisque vestrum sabbato non solvitbovem suum aut
asinum a praesepio et ducit adaquare? 16 Hanc autem filiam
Abrabse, quam alligavit satanas X et VIII annis, non opor-
tuit solvi a vinculo isto die sabbati ? 1 7 Et cum hsec di-
ceret, erubescebant omnes adversarii eius, et omnis populus gau-
debat in prseclaris quae viderant fieri ab eo. 18 Dicebat autem
Cui simile est regnum dei, et cui simile illud jestimabo?
19 Simile est regnum dei grano sinapis, quod acceptum homo
misit in ortum suum, et crevit et facta est arbor magna, et
volucres cseli requieverunt in ramis eius. 20 Et iterum dixit Cui
simile aestimabo regnum dei? 21 Simile est fermento, quod ac-
ceptum mulier abscondit in farinam donec fermentatum est totum.
22 Et ibat per civitates et eastella docens et iter faciens in
lerusalem. 23 Ait illi quidam Domine, si pauci sunt qui salvi
fiunt? Ipse autem dixit ad illos. 24 Contendite intrare per
angustam portam: quia dico vobis, multi quserunt intrare et

90 Bv. sec. C. 31.14.

Don potuerunt. 25 Cum autem intraverit pater familias et clau-
serit liostium suum et incipietis foris stare et pulsare hostium di-
centes Domine, aperi nobis: et respondens dicet vobis Nescio
unde sitis. 26 Tunc incipietis dicere Manducavimus coram
te et bibimus, et in plateis nostris docuisti et in synagogis.
27 Et dicet vobis Nescio vos unde estis : recedite a me omnes
operarii iniquitatis. 28 Ibi erit fletus et stridor dencium,
cum videritis Abraliam et Ysabac et lacob et omnes propbetas
introeuntes in regnum dei, vos autem espelli foras. 29 Et veni-
ent ab oriente et oecid&nte et aquilone et austro, et recumbent
in regno dei. 30 Et ecce sunt novissimi qui erunt primi, et
sunt primi qui erunt novissimi. 31 In ipsa die accesserunt qui-
dam Pliarisseorum dicentes illi Exi et vade binc, quia Herodes vult
te occidere. 32 Et ait illis lesus Ite dicite vulpi illi Ecce ego eiicio
dsemonia et sanitates perficio liodie et cras, et sequenti die con-
summor. 33 Vadite quia non capit prophetam perire extra le-
rusalem. 34 lerusalem lerusalem, quae occidis prophetas et la-
pidas eos qui mittuntur ad te, quotiens volui congregare filios
tuos, quemadmodum gallina pullos suos sub alas suas et noluisti.
35 Ecce relinquetur vobis domus vestra deserto. Dico vobis non
me videbitis donec veniam et dieatis Benedictus qui venit in
nomine domini.

XIV. 1 Et factum est ut intraret in domum cuiusdam
principis Pharisseorum sabbato manducare panem, et ipsi obser-
vabant eum. 2 Et eece homo quidam hydropicus erat ante illum.
3 Et respondens lesus dixit ad legis peritos et ad Pharisceos di-
cens Si licet sabbato curare? 4 At illi tacuerunt: ipse vero appre-
hensum eum sanavit et dimisit illum. 5 Et disit ad illos
Cuius vestrum asinus aut bos in puteum cadet, et non continuo
extrahet die sabbati? 6 Et non poterant ad lasec respondere illi.
7 Dicebat autem ad invitatos parabolam, intendens quomodo
primos accubitus eligebant, dicens ad illos. 8 Gum invitatus
quis fuerit ad nupcias, non discumbas in primo loco ne forte ho-
Doracior te sit vocatus, 9 et veniat qui te et illum vocavit et
dicat tibi Da huic locum, et incipias cum rubore novissimum lo-
cum tenere. 1 Sed cum vocattis fueris, vade recumbe in no-
vissimo loco, ut cum venerit qui te invitavit dicat tibi Amice,
aceede superius: tunc erit tibi gloria coram cum simul discum-
bentibus: 11 quia omnis qui se exaltat humiliabitur, et qui se
humiliat exaltabitur. 12 Dicebat autem et invitatori Cum facis
prandium aut caenam, noli vocare amicos tuos nec fratres tuos
neque cognatos neque vicinos neque divites, ne forte et ipsi te
iuvitent et fiat tibi retribucio. 13 Sed cum facis convivium,
voca pauperes, debiles, claudos, csecos, 14 et beatus eris, quoniam
Don habent unum retribuere tibi: retribuetur autem tibi in re-
surreccione iustorum. 15 Hgec cum audissent quidam de simui

C. 14. 15. LiTc. 91

discumbentibus, dixerant illi Beatus qui manducabit panem in

regno dei. 16 At ipse ait eis Homo quidam fecit caenam ma-

gnam et vocavit multos, 17 et misit servum suum liora caense

ut diceret invitatis: Venite iam paratum est. 18 Et coepertmt

omnes simul excusare. Et primus dixit Villam emi et necesse

liabeo exire et videre illam : rogo te, habe me exeusatum. 1 9 Et

alter dixit luga boum emi quinque et eo probare illa: et ideo

venire non possum. 20 Et alius dixit Uxorem duxi et ideo

non possum venire. 21 Et reversus servus nunciavit domino suo,

Tunc iratus pater familias dixit servo suo- Exi cito in plateis et

vicis civitatis, pauperes ac debiles et csecos et clatidos intro-

duc huc. 22 Et ait servus, Factum est sicut imperasti, et adhuc

locus est. 23 Et ait dominus servo Exi in vias et circa sepes

et compelle intrare, ut impleatur domus mea: 24 dico autem

vobis quod nemo virorum illorum qui vocati sunt gustabunt cae-

nam meam. 25 Ibant autem cum illo turb£e, et eonversus

dixit ad illos 26 Si quis venit ad me et non odit patrem suum

et matrem et uxorem et filios et fratres et sorores, adhuc autem

et animam suam, non potest meus discipulus esse. 27 Et qui

non toUit crucem suam et venit post me, non potest meus esse

discipulus. 28 Quis enim ex vobis volens turrem sedificare non

prius sedens computat sumpfcus qui necessarii sunt, si habet ad

eonsumandum? 29 ne postea quam posuerifc fundamentum et

non potuerit explicare, omnes qui vident ;3U dicant Hic homo

coepit sedificare, et non potuit consummare. 31 Aut quis rex

iturus committere bellum adversus aliam regem et non sedens

prius eogitat si potuerit cum decem milibus obviare ei qui cum

viginti milibus venit adversus se? 32 Alioquin adhuc illo longe

agente legacionem mifctet rogans pacem. 33 Quis ergo ex vo-

his qui non renunciat omnibus quae possidet non -potest meus

discipulus esse. 34 Bonum est sal sed si sal quoque eva-

nuerit, in quo condietur? 35 Neque in terra neque in ster-

quilinio utile est, sed foris mittitur. Qui habefc aures audiendi

audiat.

XV. 1 Eranfc autem appliciti illi publicani et peccatores ut
audirenfc illum. 2 Et murmurabant Pharisasi et scribae dicentes
-Quod hic peceatores reciperet et manducaret cum illis. 3 Et aifc
a,d illos lesus similitudinem hanc, dicens 4 Quis ex vobis homo
habet centum oves, et erraverit una ex illis, nonne dimittet no-
naginta . hovem montibus in deserto et ibit ad illam quas
-erraverit, donec inveniat eam? 5 Et cum invenerit, ponet super
humoros suos gaudens, 6 efc veniens domum convocat amicos et
vicinos dicens illis Congratulamini mecum, quia inventa est ovis
mea quse perierat. 7 Dieo vobis quod ita gavidium erit in caelo
:super uao peccatore pasnitenciam agente quam nonaginta ' novem
iustos qui non indigent pjBnitencia. 8 Aut qu£e mulier

92 Ev. sec. C. 15. 16,

habens dragmas decem, si perdiderit unam, non accendet lu-
cernam et scopis mundat domum et quEerit diligenter, donec
inveniat eam? 9 Et cum invenerit eam, convocat amicas et vi-
cinas dicens CongratulamiDi mihi, quod inveni dragmam quam
perdideram. 10 Ita dico vobis sic gaudium erit coram angelis
dei in peccatore uno psenitenciam agente. 11 Ait autem Homo
quidara habuit duos filios. 12 Et dixit illi iunior Pater, da
mihi porcionem substanciee quse me contingit. Et divisit illis
substanciam. 13 Et non post multos dies congregatis omnibus
iunior filius peregre profectus est in regionem longinquam, et ibi
finivit substanciam suam vivendo luxuriose. 14 Et postquam
omnia consumpsit, facta est fames valida per regionem illam et
coepit et ille egere : ] 5 et abiit et adhsesit uni civium regionis
illius, et hic misit illum in villam suam ut pasceret porcos.
1 6 Et cupiebat implere ventrem suum de siliquis quas porci
manducabant ; et nemo illi dabat. 1 7 Ipse autem reversus dixit
Quantis panibus mercenarii patris mei abundant ego, hic fame
pereo. 18 Surgam et ibo ad patrem meum et dicam illi Pater
peccavi in cselum et coram te, 19 iam non sum dignus vocari
filius tuus : fac me sicut unum mercennariorum tuorum. 20 Et
surgens venit ad patrem suum. Cum autem adhuc longe esset,
vidit illum pater ipsius et misericordia motus est, et accurrens
ceeidit super collum eius et osculatus est ilhim. 21 Dixitque
illi filius Pater, peccavi in caelum et coram te, iam non sum
dignus vocari filius tuus. 22 Dixit autem pater eius ad servos
suos Cito proferte stolam illam primam et induite illum, et date
anulum in manum eius et calciamenta in pedibus 23 et adducite vi-
tulum illum saginatum et occidite, et manducemus et epulemur,
24 quia hic filius meus mortuus erat et revixit, perierat et
inventus est. Et coeperunt epulari. 25 Erat autem filius eius
senior in agro: et cum veniret et appropiaret domui, audivit
symphoniam et chorum, 26 et vocavit unum de servis et inter-
rogavit quse hsec essent. 27 Isque dixit illi Frater tuus venit
et occidit pater tuus vitulum saginatum, quia salvum illum rece-
pit. 28 Indignatus est autem et noluit intrare. Pater vero
illius egressus coepit illum rogare. 29 At ille respondens dixit
patri suo Ecce quot annis servio tibi et nunquam prseterivi man-
datum tuum, et nunquam dedisti mihi hsedum ut cum amicis
meis epularer: 30 sed postquam filius hic tuus qui devoravit
substanciam tuam cum meretricibus venit, et occidisti illi vitulum
saginatum. 31 At ipse dixit illi Eili, tu mecum fuisti et eris
et omnia mea tua sunt: 32 epulari autem oportet et gaudere,
quod frater tuus mortuus erat et revixit, perierat et inven-
tus est.

XVI. 1 Dicebat autem et ad diseipulos suosHomo quidam
erat dives qui habebat villicum, et hic difiamatus erat apud illum

C. 16. Luc. 93

>

quod dispargeret bona eius. 2 Et aecersitus est domino^ suo et
ait illi Quid lioc audio de te? redde raeionem villicacionis tuse:
iam enim non poteris villicare. 3 Ait autem vilicus intra se Quid
faciam, quia dominus meus auferet a me villicacionem? fodere
non valeo, mendicare erubesco. 4 Cognitavi quid faeiam, ut cum
amotus fuero a villicacione recipiant me in domos suas. 5 Con-
vocatis itaque singulis debitoribus domini sui dicebat primo
Quantum debes domino meo ? 6 At ille dixit Centum vasos olei.
Dixitque illi Accipe literas tuas et sede cito scribe quinquaginta.
" 7 Deinde alio dixit Tu quantum debes domino meo ? Ail Oentum
coros tritici. At illi Accipe litteras.tuas et sede seribe octoginta.
8 Et laudavit dominus villicum iniquitatis, quod prudenter fecit:
dixit autem ad discipulos suos : Filii buius sseculi prudenciores sunt
quam fllii lucis in hac generaeione. 9 Et ego dico vobis, facite vobis
amicos de mammona iniquitatis, ut cum defeceritis recipiant vos
in seterna tabernacula. 10 Qui fidelis est in minimo, et in
maius fidelis est, et qui in modico iniquus est, et in maius ini-
quus est. 11 Si ergo in iniquo mammona fideles non fuistis, quod
verum est quis credet vobis? 12 Et si in alieno fideles^rnon
fuistis quod vestrum est quis dabit vobis? 13 Nemo servus po-
test duobus dominis servire : aut enim unum odiet et alterum
diligit, aut tini adbserebit et alterum contemnit : non potestis
deo servire et mammonse. 14 Audiebant autem bsec omnia Pha-
risaei, qui erant avari, et deridebant illum. 15 Et ait illis Vos
estis qui iustifieatis vos coram hominibus, deus autem novit
corda vestra : quia quod hominibus altum est, abhominacio est ante
<3eum. 16 Lex efc prophefcas usque ad lohannem: ex eo regnum
dei evangelizatur et omnes in illum vim faciunt. 1 7 Facilius est
autem cselum et terram prasterire quam de lege cadere unum
apicem. 18 Omnis qui dimittit uxorem suam et ducit alteram
moechatur, et qui dimissam a viro ducit moechatur. 19 Homo
autem quidam dives, induebatur purpura et bysso, et epulabatur
€otidie splendide: 20 et erat quidam mendicus nomine Eleaza-
rus, qui iacebat ad ianuam eius ulceribus plenus, 21 cupiens
saturari ex his quse cadebant de mensa divitis ; sed et canes ve-
xiiebant et lingebant vulnera eius. 22 Factum esfc aufcem ut mo-
reretur Eleazarus mendicus et portaretur ab angelis in sinus
Abrahse: mortuus est autem et dives et sepultus est in inferno.
23 Elevans autem oculos suos^ cum esset in tormentis, videbat
Abraham a lon^e et Eleazarum in sinu eius requiescentem. 24 efc
ipse clamans dixit Pater Abraham, miserere mihi et mitte Elea-
^arum ut intingat extremum digiti sui in aqua ut refrigeret lin-
guam meam, quia crucior in hac flamma. 25 Et dixit . illi Abra-
ham- Pili, recordare quia recepisti bona in vita tua et Eleazarus
^imiliter mala: nunc autem hic consolatur, tuo vero crueiaris.
:26 Et in his omnibus inter nos et vos chaos magnum firmatum

94 Ev. sec. C. 16. 17.

est, ut lii qui volunt transire ad vos non possint^ neque
inde liue transmeare. 27 Et ait Rogo ergo te, pater^ ut mittas
iu domum patris mei, 28 tiabeo enim quinque fratres, ut teste-
tur illis ne et ipsi veniant in liunc locum tormentorum. 29 Et
ait illi x\braham Habent Moysen et propbetas, audiant illos.
30 At illc dixit Non, pater Abraham, sed si quis ex mortuis
resurrexerit, persuadebit eis. 31 Ait autem illi Moysen et
proplietas non audiunt, neque si quis ex mortuis ad illos abierit
credent ei.

XVII. 1 Et ad discipulos suos ait Impossibile est ut non
veniant scandala, veruntamen vae illi per quem veniunt: 2 uti-
lius est autem illi ne nasceretur aut si lapis molse imponatur
circa collum eius et ijroiiciatur in mare, quam ut seandalizet
unum de pusillis istis. 3 Attendite vobis. Si peccaverit in te
frater tuus, increpa illum, et si paenitenciam babuerit, dimitte
illi : 4 et si septies in die peccaverit in te et septies conversus
fuerit ad te dicens Pasnitet me, dimitte illi. 5 Et dixerunt
apostoli Domine adauge nobis fidem. 6 Et dixit illis Si habe-
retis. fidem tanquam granum sinapis, diceretis buic arbori Era-
dicare et transplantare in mare, utique obaudisset vobis, 7 Quis
autem vestrum liabens servum arantem aut oves pascentem," qui
regressus de agro dicit illi Statim transi recumbe? 8 Sed dicet
illi Para quod csenem, et prsecinge te et ministra mihi donec
manducem et bibam, et posfc hasc tu manducabis et bibes?
9 Nunquid graciam habet et servo, quod fecit quae sibi im-
peraverat? 10 jSTon puto. Sic et vos, cum feceritis omnia quse
prsecepta sunt, dicitis sunt Servi inutiles sumus : quod debuimus facere
fecimus. 11 Bt faetum est dum vadit in lerusalem, transibat per
mediam Samariam et Galilseam et lericho. 12 Et ingressus est quod-
dam castellum, et ecce decem viri leprosi steterunt a longe^

1 3 et levaverunfc vocem dicentes lesu prasceptor, miserere nobis.

14 Quos ut vidit, dixit illis Ite ostendite vos sacerdoti. Et
factuni est dum vadunt, mundafci sunt. 15 Unus autem ut vidit
quia sanatus est, regressus et cum magna voce magnificans deum,
16 et cecidit in faciem suam ante pedes eius gracias agens : et
hic erat Samaritanus. 1 7 Eespondens autem lesus dixit Hi decem
mundati sunt? novem ubi sunt? ]8 Ex illis non erat qui redi-
ret et gracias ageret deo nisi hic alienigena? 19 Ex ait illi
Surge et vade, quia fides tua te salvum fecit. 20 Interrogatiis
autem a PharisEeis Quando venit regnum dei. Ait illis Non venit
regnum dei cum observacione, 21 neque dicent Ecce hic, aut
ecce illic: ecce enim regnum dei intra vos est. 22 Efc ait ad
discipulos suosVeniunt dies ut desideretis videre unum diem filii
hominis, et non videbitis. 23 Et dicent vobis Ecce hic aut
ecce illic: nolite ire, neque sectemini. 24 Nam sicufc fulgur
coruscans de sub c^Io, ita erit adventus filii hominis.

0. 17. 18. Luc. 9 5

25 Primtim autem oportet illum multa pati et reprobari a gene-
racione tac. 26 Bt sicut factum est in diebus Noe, ita erit et
in diebus filii bominis : 27 Edebant et bibebant, uxores ducebant
et nubebant usque in diem qua intravit Noe in arca, et venit
diluvium et perdidit omnes. 28 Similiter factum est m
diebus Lot: Edebant et bibebant, emebant et vendebant, planta-
bant et sedificabant: 29 qua die autem exiit Lot a Sodomis,
pluit ignem et sulphur de cselo deus et omnes perdidit. 30 Se-
cundum basc erit in die filii liominis qua revelabitur. 31 In illa
bora qui fuerit in tecto et vasa eius in domo, ne descendat tol-
lere illa, et qui in agro similiter non redeat retro. 32 Memores
estote uxoris Lot. 3 3 Qui autem qusesierit animam suam libe-
rare, perdet illam, et quicunque perdiderit illam propter me sal-
vam faciat illam. 34 Dico vobis, in illa nocte erunt duo in lecto
unus assumetur et unus relinquetur: 35 duse molentes in unum,
una assumetur et una relinquetur, duo in agro, unus assumetur
et unus relinquetur: 36 Respondentes illi dixerunt TJbi, domine?
37 Quibus ipse dixit Ubicunque fuerit corpus, illic congregabun-
tur aquilse.

XYIIL 1 Dicebat autem parabolam ad illos, quoniam

oportet semper orare et non deficere, 2 dicens ludex* quidam

erat in quadam civitate, qui deum non timebat et bominem non

reverebatur. 3 Vidua autem qugedam erat in civitate efe

coepit ad illum dicere Vindica me de adversario meo. 4 Et

nolebat per multum temporis. Post hsec dixit intra se Si deum

non timeo nec bominem revereor, 5 tamen quia molesta mibi

est h.dee vidua, vindicabo illam, ne in novissimo veniens suggyllet

me, 6 Ait autem dominus Audite quid iudex iniquitatis dixit:

7 deus autem non faciet vindictam electorum suorum clamancium

ad se die ac nocte, pacienciam babens in illis? 8 Dico vobis

Eaciet cito vindictam illorum. Veruntamen filius hominis ve-

niens^ nunquid inveniet fidem in terram? 9 Dixit autem ad

qu.osdam, qui sibi confidebant tanquam iusti et spernebant cse-

teros similitudinem banc, 10 Duo bomines ascenderunt in

templum ut orarent, unus publieanus et unus Pbarisasus. 1 1

Stans itaque Pbarisseus sic orabat Deus, gracias ago tibi quia

non sum sicut caeteri h.omines, raptores, iniusti, adulteri, velut

etiam et hic publicanus: 12 ieiuno bis in sabbato, et decimas do

omnium quse possideo, 13 Et publicanus a longe stans nolebat

nee oculos levare in cselum, sed percuciebat pectus suum dicen&

Domine deus, propiciare mibi peceatori, 14 Dico itaque vo-

bis, quia descendit bic publicanus iustificatus in domum suam

magis quam ille Pbarisaeus : quia omnis qui se exaltat bumiliabitur,.

et qui se humiliaverit exaltabitur. 15 Afierebant auteni ad illum

et infantes ut eos tangeret: quos cum viderent diseipuli, in-

crepabant illos, 16 lesus autem convocans illos dixit Sinite

pueros venire ad me, et nolite eos prohibere : talium est enim

96 Ev. sec. C. 18. 19.

regnum cselorum. 17 Ameu dico vobis Quicunque non acceperit
regnum dei sicut puer, non intrabit in illud. 18 Interrogavit
autem eum quidam princeps dicens Magister bone, quid faciendo
■vitam seternam possidebo ? 1 9 Dixit autem lesus Quid me dicis bo-
num? nemo est bonus nisi solus deus. 20 Et ait illi lesus Mandata
■nosti, Non occides, Non adulterium committes, Non furtum facies,
Non falsum testimonium dices, Honora patrem tuum et matrem tuam.
21 Et ait illi Haec omnia custodivi a iuventute mea. 22 Quo au-
<iito lesus ait Adhuc unum tibi deest: omnia qusecunque habes
vende et da pauperibus, et babebis tbesaurum in cselo et veni
«equere me. 23 His ille auditis contristatus est, quia dives
«rat valde. 24 Videns autem illum tristem factum dixit
lesus Quam difficile qui pecunias habent in regnum dei intrabunt:
25 facilius est enim camelum per foramen acus transire quam di-
vitem intrare in regnum dei. 26 Eb dixerunt qui audiebant Et
quis potest salvus fieri? 27 Et ait illis lesus Quse inpossibilia sunt
apud homines, possibilia sunt apud deum. 28 Ait autemPetrus
Ecce nos relictis omnibus rebus nostris secuti sumus te. 29 Qui-
bus ipse dixit Amen dico vobis, nemo est qui relinquat domum
aut parentes aut fratres aut uxorem aut fi.Iios propter regnum
dei, 30 nisi ut recipiat septies tantum h.oc tempore, in sse-
culo autem venturo vitam geternam possidebit. 31 Assumpsit
autem lesus XII et ait illis Ecce ascendimus lerosolimis,
et consummabuntur omnia quae scripta sunt per propbetas de
filio liominis : 32 tradetur enim gentibus, et illudetur et coa-
spuetur et flagellabitur, 33 et postquam flagellaverint oceident
illum, et tercia die resurget. 34 Efc ij)si nichil horum intellexe-
runt sed erat verbum absconditum ab eis, et non intellexerunt quae
dicebantur. 35 Factum est autem cum appropiaret lericho, et unus
csecus sedebat secus viam mendicans, 36 et cum audiret turbam
lirastereuntem, interrogabat quid hoc esset, 37 Dixerunt autem
illi quod lesus Nazaraeus transiret. 38 Et clamavit dicens lesu
:fili David, miserere mihi. 39 Et qui prgeibant increpabant eum
ut taceret : ipse vero magis clamabat Fili David, miserere mihi.
40 Stans autem lesus iussit illum adduci ad se: et cum appro-
piasset, interrogavit illum 41 dicens Quid tibi vis faciam? At
ille dixit Domine, ut videam. 42 Et respondens dixit illi lesus
Eespice, fides tua te salvum fecit, 43 Et confestim vidit, et
sequebatur illum magnificans deum. Et omnis plebs ut vidit,
dedit laudem deo,

XIX. . 1 Et ingressus perambulavit lericho, 2 Et ecce
vir nomine Zacchseus, et hic erat princeps publicanorum, et ijDse
dives erat, 3 et quserebat ut videret lesum quis esset, et non
poterat prse turba, quia statura pusillus erat, 4 Et prsecurrens
ascendifc in arborem sycomorum ufc videret illum, quia illa parte
erat transiturus, 5 Et factum est dum transit lesus vidifc illum

C. 19. Luc. 97

sursum aspiciens et dixit ad eum Zaccliee, festinans descende, quia
hodie oportet me in domo tua manere. 6 Et festinans descen-
dit, et excepit illum gaudens, 7 Et cum viderunt omnes, mur-
muraverunt dicentes quod ad hominem peceatorem devertit.
8 Stans autem Zaccheus dixit ad dominum Ecce. dimidium bono-
rum meorum do pauperibus, et si quid alicui fraude abstuli
reddo quadruplum. 9 Ait autem lesus ad illos Quod hodie salus
domui huic facta est, eo quod ipse filius sit Abrahae : 1 ve-
nit enim filius hominis quaerens salvum facere quod perierat.
1 1 Hasc illis audientibus adiiciens dixit similitudinem, quod esset
Ijrope lerusalem, et quia existimarent quod confestim regnum
dei manifestaretur. 12 Dixit ergo Homo quidam erat dives
et abiit in regionem longiuquam accipere sibi regnum et reverti.
1 3 Et vocavit decem servos et dedit illis decem mnas, et ait ad
illos Negociamini dum venio. 14 Oives autem eius oderant illum,
€t miserunt legacionem post illum dicentes Nolumus hunc regnare
super nos. 15 Et faetum est ut rediret accepto regno, iussit
vocari servos quibus dedit pecuniam, ut sciret quantum quisque
negociatus esset. 16 Venit autem primus dicens Domine, mna
tua decem mnas acquisivit. 17 Et ait illi Euge, serve bone,
quia in modico fidelis fuisti, eris potestatem habens supra X civi-
tates. 18 Et alter venit dicens Domine, mna tua fecit quinque
mnas. 19 Et huic ait Et tu esto supra quinque civitates. 20 Et
alter venit dicens Domine, ecce mna tua, quam habui repositam in
sudario: 21 quia timui te, quia homo austerus es, toUes quod non
posuisti et metes quod non seminasti. 22 Et dixit ei De ore tuo te
iudico, infidelis serve. Sciebas quod homo austerus sum, tollo
quod non posui, et meto quod non seminavi? 23 et quare non
dedisti peciiniam meam ad raensam? et ego veniens cum usuris
utique exegissem illam. 24 Et astantibus dixit Auferte ab illo
mnam et date illi qui habet decem mnas. 25 Et dixerunt ei
Domine, habet decem mnas. 26 Dico aiitem vobis Omni ha-
benti dabitur, ab eo autem qui non habet, et quod habet au-
feretur ab eo. 27 Veruntamen inimicos meos illos, qui nolue-
runt me regnare super se, adducite huc et interficite ante me.
2S Et his dictis abiit ascendens lerosolimam. 29 Et factum est
cum appropinquaret Bethfage et Bethaniae ad montem qui voca-
tur oliveti, misit duos discipulos suos. 30 dicens Ite in eastel-
lum quod contra est, in quo introeuntes invenietis pullum asinse
alligatum, in quo nemo sedit: solvite illum et adducite. 31 Et
si quis vos interrogaverit dicetis Quia dominus opera eius desi-
derat. 32 Abierunt autem qui missi erant, et invenerunt sicut
dixit illis lesus pullum stantem. 33 Et solventibus illis dixerunt
domini eius ad illos Quid solvitis pullum? 34 At illi dixerunt Do-
minus opera eius desiderat. 35 Et duxerunt illum ad lesum, et iacta-
verunt vestimenta sua super illum et imposuerunt lesum. 36 Eunte
7 — Cod. Colb.

98 Ev. sec. C. 19. 20..

autem illo substernebant vestimenta sua in via. 37 Et cum
appropiaret iam ad descensum montis oliveti, coeperunt omnes
turbas gaudentes laudare domum voce magna, 38 dicentes Benedictus
qui venit in nomine domini : benedictus rex, pax in cEclo et gloria in-,
excelsis. 39 Et quidam Pharisasorum de turba dixerunt ad illum
Magister, increpa illos. 40 Quibus ipse dixit Dico vobis si hi
tacuerint, lapides clamabunt. 41 Et quomodo appropiavit, videns
eivitatem flevit super illam, dicens 42 . Quia si cognovisses et tu,
quidem in hac die tua, quse ad pacem tibi essent, nunc vero
abseondita sunt ab oculis tuis; 43 quia venient dies in te, et
circumdabunt te inimici tui vallo^ et circumdabunt te undique, 44 et
ad terram prosternent te et filios qui sunt in te, et non relin-
(juent lapidem supra lapidem in te universa, eo quod non cogno-
veris tempus visitacionis tuse. 45 Et ingressus templum coepit
eiicere vendentes in illo et ementes, et mensas nummulariorum
effudit et cathedras vendencium columbas evertit, 46 dicens
Scriptmn est lilt erit domus mea domus oracionis: vos autem
feeistis illara spcIuQCam latronum. 47 Et erat docens cotidie
in templo. Principes autem sacerdotum et scribEe et principales
plebis qu£erebant illum perdere. 48 et non inveniebant quid
facereut illi : omnis enim populus suspensus erat audiens illum,

Xa. 1 Et faetum est in uiia dierum docente illo populum
in templo et evangelizante eo venerunt principes sacerdotum efc
scriba3 cum senioribus, 2 et aiunfc dicentes ad illum Dic nobis,
in qua potestate heee facis, aut quis est qui dedit tibi hanc
pofcestatem? 3 Respondens autem dixit ad illos Interrogabo vos
et ego verbum, respondete milii: 4 baptismum lohannis de
cselo erat an ex hominibus ? 5 At illi cogitabant intra se dicen-
tes Quia si dixerimus De cselo, dicet nobis Quare non credidistis
illi ? 6 Et si dixerimus Ab hominibus, plebs universa lapidabit
nos, certi sunt enim lohannem prophetam fuisse. 7 Et respon-
devunfc dicentes: Nescimuf-. Et lesus ait illisNeque ego dico vobis
iu qua potestate ha3C facio. 9 Coepit autem lesus dicere ad i^Iebem
hanc parabolam. Yineam plantavit homo efc locavifc eam colonis,
efc peregre fuit mulfcis temporifaus. 10 Et quodam tempore misit
ad cultores servum suum ut de fructu vinese darent illi: Et c^-
sum illum dimiserunt. 11 Efc addidit alterum mifcfcere servum:'
illi autem liunc quoquo caasum et sine honore dimiserunfc inanem.

12 Efc addidit tercium mittere: et illum vulnerafcum eiecerunt.

1 3 Dixifc autem dominus vineas Quid faciam ? nisi filium
meum charissimum mifcfcam? forsitan enim hunc reverebuntur.

14 Quem cum viderent coloni, cogitaverunt inter se dicentes Hic
est heres: oecidamus eum, ut nostra erit heredifcas. 15 Et
eiectum illum extra vineam occiderunt. Quid ergo faciet do-
minus vinese? 16 Veniet et perdet colonos istos, et dabifcvineam
aliis. Quo audifco dixerunfc illi Absifc. 17 Ille autem aspiciens

0. 20. Luc. 99

illos clicit Quid ergo est lioc quod scriptum est Lapidem quem
reprobaverunt edifieantes, liie factus est in caput anguli?
18 Omnis qui ceciderit super illum lapidem conquassabitur : su-
per quem ceciderit autem, comminuet illum. 19 Et queerebant
principes saeerdotum et scribas mittere in illum manus ipsa bora,
et timuerunt populum : cognoverunt enim quod ad istos dixit
similitudinem istam. 20 Bt cum redissent principes sacerdotum
summiserunt insidiatores qui se iustos simularent, ut appre-
henderent sermocem eius, et traderent illum potestati et magistra-
tus et praesidis. 21 Et interrogaverunt illum dicentes Magister,
scimus quod recte dicis et non accipis personam, sed in veri-
tate viam dei doces: 22 licet nobis dare tributum cEecari aut
non? 23 Considerans autem dolum illorum dixit ad eos Quid me
temptatis? 24 Ostendite miiii denarium. Et ostenderunt denarium.
Et dixit eis Cuius habet imaginem et scripcionem? Eesponden-
tes dixerunt Csesaris. ' 25 Et ait illis Reddite ergo quae c^saris
sunt csesari, et quse dei sunt deo. 26 Et non potuerunt verbum
eius reprehendere coram plebe, et mirati in responso eius tacue-
runt. 27 Accesserunt autem quidam Sadducasorum, qui negant
esse resurreccionem, et interrogaverunt illum 28 dicentes Ma-
gister, Moyses scripsit nobis Si frater alicuius mortuus fuerit
liabens uxorem, et hic sine filiis mortuus fuerit, ut accipiat eam
frater eius uxorem et resuscitet semeu fratri suo. 29 Septem ergo
fratres erant apud nos : et primus accepit uxorem et mortuus est
sine filio: 30 et sequens aceepit illam, et ille mortuus est sine filio:
31 et tercius accepit illam et mortuus est siue filio, similiter et
omnes septem, et non reliquerunt filios. 32 Mortua est et mu-
iier. 33 In resurreccione ergo cuius eorum erit uxor? nam
septem habuerunt illam uxorem. 34 Et ait illis lesus Pilii
huius sseculi generant et generantur; at hi qui digni habentur
s^culi illius in resurreccione mortuorum neque nubunt neque
ducunt uxores : 3 6 neque enina moriuntur, nam sunt similes au-
gelis dei quia resurreccionis filii sunt. 37 Quoniam vere resur-
gunt mortui, Moyses ostendit sicut dixit Vidi in rubo dominum
deum Abraham et deum Tsaach et deum lacob : 38 deus ergo
mortuorum non est sed vivorum: omnes euim vivent. 29 Et
respondentes quidam scribarum dixerunt Magister, bene dixisti.
40 Et amplias non sunt ausi eum quicquam interrogare. 41 Dixit
autem ad illos lesus Quomodo dicunt Christum filium David esse ?
42 et ipse David dicit in libro psalmorum Dicit dominus domino
meo Sede a dextris meis 43 donec ponam inimicos tuos sub
pedibus tuis ? 44 Si David dominum illum vocat, quomodo filius.
eius est? 45 Audiente autem omni populo dixit lesus ad disci-
pulos suos. 46 Attendite a scribis, qui vokmt ambulare in stolis
et amant salutaciones in foro et primas cathedras in synagogis-

]00 Ev. sec. C. 20. 21.

et primos discubitus in conviviis, 47 qui fiagentes longam ora-
cionem: devorant panes viduarum; Iii maiorem damnacionem ac-
cipient.

XXI. 1 Respiciens autem vidit eos qui mittebant munera
sua in gazopliilacio divites : 2 et videt quandam viduam pauper-
culam mittentem ssra minuta duo, 3 et dixit Vere dieo vobis
quia vidua liEec paupercula plus quam omnes misifc, 4 JSTam
omnes hi ex abundanti sibi miserunt in dona dei : hcec autem
ex eo quod deest illi, omnem victum suum quem babuit misit.
5 Et quibusdani dicentibus de templo, quod lapidibus bonis et
donis ornatum sit, dixit 6 Videtis hEec, venient dies in quibus
non relinquetur lapis super lapidem hic in pariete qui non de-
struatur. 7 Interogaverunt autem illum dicentes Prseceptor,
quando hsec fient et quod signum cum futura erunt? 8 Qui-
bus ipse dixit Videte ne sedueamfni: multi enim venient
in nomine meo, dicentes Ego sum Christus et tempus appro-
piavit: nolite ire post illos. 9 Cum autem audieritis proelia et
sediciones, nolite terreri: oportet enim hsec primum fieri, sed
non statim finis. 10 Tunc dicebat illis Nam surget gens super
gentem et regnum adversus regnum, 11 et terras motus magni
erunt per loca et ijestilencias et fames erunt terroresque de coelo
et signa magna erunt et tempestates. 12 Sed ante hssc omnia
iniicient in vos manus suas et persequentur, tradentes vos in
synagogas et custodias, ducentes ad reges et ad pr£Bsides, pro-
ptor nomen meum. ] 3 Continget cnim in testimonium vobis.
14 Ponite ego in cordibus vestris non prsemeditari quomodo re-
spondeatis: 15 ego enim dabo vobis os et sapienciam, cui non
possunt resistere et adversarii vestri. 16 Trademini autem a
parentibus et fratribus et a cognatis et amicis, et morte afficient
ex vobis, 17 et eritis odio magno hominibus propter nomen
meum. 18 Capillus de capite vestro non i)eribit: 19 in vestra
enim paciencia acquiretis animas vestras. 20 Cum autem vide-
ritis circumdari ab exereitu lerusalem, tunc scitote quoniam
api^ropiavit desolacio eius. 21 Tunc qui in ludasa sunt fuglant
in montes, et qui in medio eius erunt descendant, et qui in re-
gionibus non intrent in eam, 22 quia dies ulcionis hi sunt, ut
impleantur omnia quse scripta sunt. 23 Vas his qu?» in utero
habent et quse ubera dant in illis diebus : erit enim super terram
pressura magna ct ira populo huic, 24 et cadent in ore gladii
et captivi ducentur in omnibus gentibus, et lerusalem calcabitur
a nationibus, donec impleantur tempora nacionum. 25 Et erunt
signa in sole et luna et stellis, et in terris pressura gencium
prse confusione sonitus maris et fluctuum, 26 arescentibus homi-
nibus pr^ timore et expcetacioue quse supervenient universo orbi :
nani virtutes quse in cselo sunt movebuntur. 27 Et tunc videbunt
filium hominis venientem de caelo in nubibus cum potestate

C. 21. 22. Luc. 101

magna in maiestate. 28 His autem j&eri incipientibus respirabitis
et levabitis capita vestra. 29 Et dixit illis similitudinem Vi-
dete ficulneam et omnes arbores: 30 cum producunt iam
ex se fructum, scitis quia prope est sestas: 31 ita et hasc
ciim videritis fieri, scitote quia prope est regnum dei. 32
Amen dico vobis quia non praeteribit generacio hsec donec
omnia fiant. 3 3 Cselum et terra transient, verba autem mea non
transient. 34 Attendite autem vobis ne forte graventur corda
vestra in crapula et ebrietate et cogitacionibus sfficuli et super-
veniat in vos repentina dies illa: 35 tanquam laqueus super-
veniet enim in omnes qui sedenfc super faciem omnis terrse.

36 Vigilate itaquo omni tempore orantes ut digni habeamini effu-
gere ista omnia quse futura sunt et stabitis ante filium hominis.

37 Erat autem interdie docens in templo, noctibus vero exiens
avocabatur in monte qui vocatur oliveti. 38 Efc omnis populus
manicabat ad eum in templo audire eum.

XXil. 1 Appropinquabat autem dies azimorum qui di-
citur pascha, 2 et qua3rebant pfincipes sacerdotum et scribas
quomodo eum infcerficerenfc; timebant vero plebem, 3 Intravit
autem sathanas in ludam qui cognominabatur Scariotha, unus de
duodecim: 4 et abiit et locutus est cum principibus sacerdotum
et scribis quemadmodum illum traderefc eis. 5 Et gavisi sunt
et pacti sunt pecuaiam illi dare : 6 et quserebat oportunitatem,
temporis ut traderet illum eis sine- turba. 7 Venit autem dies
azimorum, in qua nescesse erat occidi pascha : 8 et misit Petrum
et lohannem dicens Euntes parate nobis pascha ut manducemus.
9 At illi dixerunt Ubi vis paremus tibi? 10 Et dixit ad illos Eece
introeuntibus vobis in civitatem occurret vobis homo amphoram
aquaa portans: sequimini eum in domum in quam intrat, 11 et
dicetis patri familias Dicit tibi magister Ubi est diversorium ubi
pascha cum discipulis meis mandiicem? 12 Et ille vobis osten-
det in ' superioribus locum stratum magnum, ibi parate, 13 Eun-
tes autem invenerunt sicut dixit illis, et paraverunt pascha.

14 Et cum facta esset hora, discubuit, et apostoli cum illo.

15 Et ait illis Desiderio desideravi hoc manducare vobiscum
ante quam patiar: 16 dieo enim vobis qitia iam non manducabo
illud quandiu impleatur in regno dei. 17 Et accepit calicem et
gracias egit et dixit Accipite hoc et bibite inter vos : 1 8 dico
enim vobis quoniam non bibam a generacione vitis quandiu re-
gnum dei veniat. 19 Et accepto pane gracias agens fregit et
dedit eis dicens Hoc est corpus raeum quod pro vobis datur:
hoc facite in meam commemoracionem. 20 Similiter efc calicem
postquam caenavit, dicens Hic est ealix novi testamenfci sanguinis
mei, qui pro vobis efiiindetur. 21 Verum ecce qui mecum man-
ducat et mecum mittit manum in miensam ipse me tradet.
22 Et filius quidem hominis secundum quod scriptum est vadit.

102 Ev. sec. C. 22-

verum vai illi homini per quem traditur. 23 Et conquireban-
tur inter se quis esset ex eis lioc facturus. 24 Facta est autem
contencio inter eos, quis eorum videretur esse maior. 25 Di-
xit autem eis lesus E,eges gencium dominantur eorum, et qui
potestatem habent bene regentes eorum benigni vocabuntur: 20 vos
autem non sic, sed qui maior est in vobis fiat sicut minor, et
qui prascessor est sit sicut ministi-ator. 27 Nam quis maior
est, qui recumbit aut qui ministrat? in gentibus quidem qui re-
cumbit in vobis autem non sic sed qui ministrat? Ego autem in
medio vestrum sum non sicut recumbens sed sicut ministrator.
28 Vos autem estis qui permansistis mecum in temptacionibus
meis. 29 Et ego quidem disponam vobis, sicut disposuit mihi
pater meus regnum, 30 ut edatis et bibatis super mensam meam
in regno meo, et sedeatis super thronos XII iudicantes XII tri-
bus Israel in ssecula sseculorum. 31 Dixit autem dominus Simon
ecce sathanas quEesivit ad cernendum velut triticum, 32 ego autem
rogavi pro te ne dificiat fides tua; etiam tu aliquaudo conversus con-
firma fratres tuos et rogate ne iutretis in temptacionem. 3 3 Qui dixit ei
Domine, tecum sum paratus et in carcerem et ad mortem ire. 34 Et
ille dixit Dico tibi, Petre, non cantabit hodie gallus quoadusque
ter me negabis nocte. Et dixit eis 45 Quando misi vos sine
sacculo et pera et calciamentis, nunquid aliquid defuit vobis?
36 At illi dixerunt Nichil. Dixit ergo eis Sed nunc qui habet
saceelum tollat, similiter et peram, et qui non habet vendat tuni-
eam suam et emat gladium. 37 Dico enim vobis quoniam ad-
huc hoc quod scriptum est oportet impleri in me, quod Et cum
iniustis deputatus est. Etenim ea quas sunt de me finem habent.
38 At illi dixerunt Domine, ecce giadii duo hic. Ille autem dixit
eis Satis est. 39 Et egressus abiit secundum consuetudinem
suam in montem olivarum: secuti sunt autem et discipuli eius.
40 Et cum pervenisset ad locum, dixit illis Orate ne intretis
in temptacionem. 41 Et ipse secessit ab eis quasi ad iactum la-
pidis, et positis genibus orabat 42 dieens Pater, non volun-
tas mea sed tua fiat; si vis t}*ansfer calicem istum a me.
43 Et apparuit illi angelus domini de cselo confortans eum.
Et cum factus esset in agonia et prolixius orabat. 44 Et
factus est sudor eius velut globus sanguinis descendentis in ter-
ram. 45 Et cum surrexisset ab oracione venit ad discentes suos
quos invenit dormientes a txnsticia, 46 et dixit illis Quid dor-
mitis? surgite orate ne intretis in temptacionem. 47 Adhuc au-
tem eo loquente, ecce turba et qui vocabatur ludas unus ex
XII prseibat illos et propinquavit et osculatus est lesum;
lioe dederat illis signum: quemcunque osculatus fuero tenete
eum. 48 Dixit autem illi lesus luda, osculo filium hominis tra-
dis? 49 Cum autem viderent qui circa eum erant quod futurum
esset dixerunt ei Domine, si percutiemus gladio? 50 Et percussit

'C. 22. 23. Luc. 103

Tinus ex eis servurn sacerdotis et abstulit aurem eius dextram.
51 Dixit autem lesus Sinite usque adhuc: et cum tetigisset au-
riculam eius, sanavit eum. 52 Dixit autem lesus ad eos qui ad
se venerunt, primi sacerdotes et magistratus templi et seniores
■Quasi ad latronem venistis ad me ■ cum gladiis et fustibus :
53 cotidie vobiscum fui in templo, non extendistis in me ma-
nus: sed liaec est hora vestra et potestas tenebrarum. 54 Com-
prehensum autem eum ducebant et introduxerunt in domo sacer-
dotis; Petrus vero sequebatur a longe. 55 Succenso igne in medio
atrio inter circumsedentes sedebat et Petrus in medio illorum.
56 Quem cum vidisset ancilla qusedam sedentcm ad lumen et
intuita eum, dixit Et hic cum illo fuit. • 67 Illi autem negavit
dicens Mulier, ignoro eum. 58 Et post pussillum videns eum
^lius dixit Homo et tu de illis es. Petrus autem dixit homo,
■non novi hominem. 59 Et nost pusillum hoi'se unius contendens
quidam dixit Vere et hic cum eo erat: nam et Gralilseus est.
60 Cui dixit Petrus Homo, ignoro quid dicas. Et adhuc lo-
quente illo statim gallus cantavit, 61 et conversus dominus
intuitus est Petrum, et rememoratus est Petrus sermonis domini,
quomodo illi dixit Antequam gallus cantet ter me negabis:
62 et egressus foras Petrus flevit amare. 63 Viri autem deti-
nentes eum irridebaut illum, 64 et alligatum eum casdebant
et interrogantes eum Prophetiza nobis, quis te percussit? 65 Et
alia multa blasphemautes dicebant in eum. 66 Et ut dies factus
est, convenerunt seniores populi et principes sacerdotum et
scribce et adduxerunt eum in consensum suum, dicentes Si tu es
Christus, dic nobis. 67 Quibus dixit Si vobis dixero, non credi-
tis mihi. 68 Et si interrogavero, non respondetis mihi neque
dimittetis. 69 Amodo enim erit filius hominis sedens ad dextram
virtutis dei. 70 Bt dixerunt omnes Tu es ergo filius dei?
■Quibus ait Vos dicitis, quia ego sum. 71 Illi vero dixerunt
'Quid adhuc opus est vobis testimonio? audivimus enim ipsi ab
ore eius.

XXllI. 1 Et exsurgens omnis multitudo illorum ducebant
■etim. ad Pilatum. 2 Coeperunt autem accusare dicentes Hune
invenimus everfcentem gentem nosfcram efc solventem legem et
jprophetas et vetantem tributa dari caesari dicentem se esse Chri-
stum regem. 3 Pilatus autem audiens interrogavit eum dicens Tu
•es rex ludseorum, tu es lesus? Kespondens dixit Tu dixisti.
4 Dixit itaque Pilatus ad sacerdotes et ad populum Nichil in-
venio causse in isto homine. 5 Illi vero invalescebant dicentes
Quoniam conturbat populum doeens per totam ludseam incipiens
a Galilaea usque hue et filios nostros et uxores avertit a nobis
hon enim baptizatur sicut nos. 6 Cum audisset autem Pilatus
a Galilaea interrogavit si de Galilsea est ipse homo, 7 Et cum
'Cognovisset quoniam sub potestate Herodis est misit eum ad

104 Ev. sec. C. 23.

Rerodeni, ciiin esset lerosolimis in illis diebus. 8 Herodes au-
tem ut vidit lesum gavisus est valde: erat enim a multis tem-
poribus cupiens videre eum, quod auderat multa de eo, et spera-
bat signum fieri ab eo quod videret. 9 Interrogabat vero eum
sermonibus multis; ij)se vero nichil ei respondit quasi non audiens

10 Stabant igitur sacerdotes et scribae instanter aceusantes eum..

1 1 Cum sprevisset autem illum Herodes cum exercitibus suis et
irrisit et vestivit illum vestem splendidam et misit ad Pilatum.

12 Cum essent autem in dissensionem Pilatus et Herodes facti
sunt amici in illa die : nam antea inimici erant ad invieem.

13 Pilatus autem convocatis principibus et sacerdotibus et maio-
ribus et omni populo 14 dixit ad eos Obtulistis mihi homi-
nem istum quasi avertentem populos, et ecce ego in con-
spectu vestro nicbil causse invenio in homine isto ex quibus
accusatis eum. 15 Sed neque Herodes: dimisi enim vos ad
illum, et ecce nichil morte dignum invenimus in illo. 16 Emen-
datum ergo eum dimittam. 17 Necesse autem habebat dimittere-
eis per diem festum unum vinctum. 18 Exclamaveruut autem omnis
poj)ulus dicentes Tolle istum, dimitte autem nobis Barabbam, 19 gui
erat propter sedicionem quandam in civitate factam et homicidium-
missus in carcerem. Iterum vero Pilatus locutus est ad illos
volens dimittere lesum. 21 Illi autem clamaverunt dicentes
Crucifige, crucifige eum. 22 Ille autem et tercio dixit ad eos
Quid enim mali fecit hic? nichil invenio morte dignum in eor
emendatum itaque eum dimittam. 23 Illi autem clamabant vo-
cibus magnis postulantes eum : crucifige illum et ipse prsevalebant
voees illorum et sacerdotum. 24 ludicavit itaque Pilatu&
fieri seeundum postulacionem illorum: 25 dimisit autem illis;
eum qui propter homicidium et sedicionem missus erat in car-
cerem, quem petebant, lesum autem tradidit voluntati eorum.

26 Susceperunt ergo lesum et portans crucem suam ducebant
illum. Et apprehenderunt Simonem quemdam Cyrenaeum venien-
tem de villa, et imposuerunt ei crucem ut ferret post illum..

27 Sequebatur autem illum multitudo populi et mulieres et la-
mentabantur et plangebant eum. 28 Conversus autem ad illas
lesus dixit Filiae lerusalem nolite super me plorare, sed
super vos plorate et super filios vestros: 29 quoniam ecce ve-
nient dies in quibus dicent Beatse steriles, et ventres qui nott
genuerunt, et mamillae quae non nutricaverunt. 30 Tunc incipient
dicere montibus Cadite super nos, et collibus tegite nos: 31 quo-
niam si in humido ita faciunt ligno, et sicco quid facient?.
32 Ducebantur autem et duo rei cum illo interfici. 33 Et eum
venissent in locum qui vocatur calvarise, illic crucifixerunt illum
cruci et illos reos, unum ad dextram et unum ad sinistram.
34 lesus autem dicebat Pater, dimitte illis: non enim sciunt

C. 23. 24. Luc. 10 5

quid faeitint. Dividebant autem vestimenta eius mittentes sor-
tem. 35 Et stabat populus spectans, irridebant aiitem illum^
principes et dicebant Alios salvos fecisti, teipsum salva, si tu es
Cliristus electus dei. 36 Insultabant autem illi et milites acce-
dentes et acetum offerentes, 37 et dicentes Ave rex ludaeorum
libera te. Imposuerunt autem illi ot spineam coronam. 88 Fuit
autem et scripcio scripta super illum litteris Hebraieis Graece et
Latine Rex ludseorum. 39 Unus autem ex latronibus qui pendebat
blasphemabat illum dicens Si tu es Christus, salvum te fac et nos.
40 Respondens autem alius corripiebat illum dicens JSTon times
tu deum, quoniam in damuacione es? 41 Et nos quidem iuste
digne enim secundum quge fecimus et porcepimus: hie vero nichil
mali admisit. 42 Et dicebat ad lesum Domine, memor esto-
mei cum veneris in regmim tuum. 43 Et dixit ei lesus Credis?
Amen dico tibi, quod hodie mecum eris in paradiso. 44 Hora
autem fuit quasi sexta et tenebrse faetse sunt super totam ter-
ram usque in horam nonam, 45 Tenebricavit sol, et velum
templi scissum est medium. 46 Et exclamavit voce magna le-
sus et dixit Pater, in manus tuas commendo spiritum meum.
Hoc autem cum dixisset exspiravit. 47 Centurio autem cum
videret quod fiebat, clarificabat deum quod factum est dicens Re-
vera iste homo iustus est. 48 Et omnes qui interfuerunt specta-
culo turbse eum vidissent quse facta sunt percucientes frontes suas
revertebautur, 49 Stabant autem omnes noti eius de longinquo,
et mulieres eorum quse secutae erant illum a Galilaea, videntes
ista. 50 Et eece vir quidam nomine loseph de civitate Arima-
thia cum esset decurio, qui sperabat regnum dei et bonus homo,
51 non consenciens consilio et actui eorum: 52 hie accessit ad
Pilatum et petiit corpus lesu. Pilatus autem eum audisset
quia exspiravit clarificavit dominum et donavit corpus lo-
seph, 53 loseph autem deposuit corpus et involvit in syn-
done, et posuit illud in monumento perfosso iu petra ubi"
nemo fait positus. Et cum positus esset in monumento posue-
runt lapidom, quem vix XX volvebant. 54 Fuit autem dies Cfense-
purae ante Sabbatum. Secutse sunt autem mulieres quce vene-
rent a Galilsea, et viderunt monumentum et quomodo positum-
est corpus eius, 56 et reversse paraverunt aromata et ung-
uentum : et sabbato quidem quieverunt secundum mandatum.

XXIV. l Uno autem sabbati venerunt ad monumentum dilu-
culo ferentes qu^cunque paraverunt. Cogitabant autem inter se quis-
nam esset qui revolveret lapidem. 2 Et cum venissent invene-
runt lapidem revolutum a monumento, 3 Cum venissent autem
non invenerunt eorpus doraini lesu. 4 Et factum est.dum stu-
perent de lioc, eece duo viri astiterunt secus illas in veste ful-
gente: 5 Conterritse autem inclinaverunt faciem in terram. Illi
autem dixerunt Quem qugeritis ? lesum Nazarenum ? 6 Resurrexit a

106 Ev. sec. C. 24.

mortuis, comiaemoramini quae vobis locutus sit cum adhuc esset
in Galilsea, 7 quoniam oportet filium hominis tradi in manus
hominum peccatorum et cruci affigi et tercia die resurgere. 8 Et
commemoratse sunt verborum eius, 9 et reversas sunt ot re-
nunciaverunt omnia ista XI apostolis et omnibus reliquis.
1 Erant autem Maria Magdalene et lohanna et Maria lacobi
et reliquas, quse dicebant ad apostolos ista. 1 1 Et visa sunt
apud illos quasi deliramenta verba ista, et non credebant illis.
] 2 Petrus autem surgens cucurrit ad monumentum, et procum-
bens videt linteamina sola posita, et abiit secum mirans quod
factum fuerat. 13 Et ecce duo ex illis euntes in ipsa die in
castellum, quod abest ab lerosolimis stadia LX, nomine Em-
maus. 14 Fabulabantur antem ad invicem de omnibus quas aeci-
derant. 15 Et factum cst dum fabulabantur secum et conquire-
bant ad invicem, lesus appropiuquabat et commitabatur cum
illis : 1 6 oeuli autem eorum detinebantur ne eum agnoscerent.
1 7 Ille autem dixit ad eos Qui sunt sermones isti quos refertis
ad invicem et estis tristes ? 1 8 Kespondit autem unus, cui no-
men erat Cleoplias et dixit ad illum Tu solus peregrinaris ab
lerosolima non cognovisti quae facta sunt in illa in istis diebus?
19 Ille autem dixit illis Quse? Illi autem dixerunt De lesu Na-
zareno qui fuit vir potens in factis et in dictis in conspectu dei
et universi populi, 20 quomodo eum tradiderunt sacerdotes et
magistratus nostri in damnacione mortis et cruci eum fixerunt.
21 Nos autem sperabamus quia ipse fuit qui redempturus erat
Israel : et nunc tercius dies agitur liodie ex quo hsec facta
sunt. 22 Et mulieres quaedam ex nobis commoverunt nos, cum
fuissent ante lucanum ad monumentum, 23 quae cum non inve-
nissent corpus eius advenerunt dicentes angelorum visionem se
vidisse, qui dicebant cum vivere. 24 Et fuerunt quidam de nobis
ad monumentum, et invenerunt sicut dixerunt mulieres, ij)sum
autem non viderunt. 25 Ille autem dixit ad illos iosensati et
tardi corde ad credendum super omnia quse locuti sunt prophetae!
26 Nonne liaec omnia oportebat pati Christum et introire in
claritatem suam? 27 Et fuit incipiens a Moyse et omnibus pro-
phetis interpretans illis omnes scripturas de semetipso. 28 Et
appropinquaverunt ad castellum quo ibant, et ipsc autem finxit se
longius ire, 29 et coegerunt illum dicentes Mane nobiscum, quoniam
ad vesperu.m declinavit dies. Et introivit ut maneret cum illis.
30 Et factum est in eo cum iam recumberet cum illis, accepit
panem et benedixit et fregit et tradidit illis: 31 cum accepissent
autem panem ab eo aperti sunt oculi eorum, et agnoverunt
illum: ipse autem nusquam comparuit ab eis. 32 Illi autem
'dixerunt ad invicem Nonne cor nostrum fuit excecatum quomodo
in via aperiebat nobis scripturas? 33 Et surrexerunt tristes et
reversi sunt ipsa liora in lerusalem, et invenerunt colleetos

C. 24. Luc. 107

XI et qui cum eis erant, 34 dicentes Qouniam yere rasurrexit

•dominus et visus est Simoni. 35 Et ipsi exponebant eis

quse in via acta sunt et quoniam visus est illis in panis fractura.

36 Haec cum illi loquerentur ipse dominus stetit in medio ipsorum

et dixit illis Pax vobiscum, ego sum, nolite timere. 3 7 Turbati

autem et in timore missi putaverunt se spiritum videre. 38 IUe

autem dixit illis Quid turbati estis et quare cogitaciones ascendunt

in cor vestrum ? 39 Videte manus meas et pedes, quoniam ego

ipse sum : palpate et videte me, quoniam spiritus carnem et ossa

non habet sicut me videtis habentem. 40 Ft ctim hoc dixisset,

■ostendit eis manus et pedes. 41 Cum adhuc autem non crede-

rent et mirabantur a gaudio, dixit ad eos lesus Habetis hic

aliquid quod manducetur? 42 At illi obtulerunt ei parfcem pis-

cis assi et porrexerunt ei et favum mellis: 43 accepit eoram

illis, sumens reliquias dedit eis. 44 Et dixit ad eos Isti sermo-

nes sunt quos locutus sum ad vos cum adhuc essem vobiscum, quia

oportet impleri omnia quae scripta sunt in lege Moj^si et in

prophetis et in psalmis de me. 45 Tunc aperuit illis sensum ut

intelligerent scripturas, 46 et dixit illis Quia scriptum est Chri-

stum pati et resurgere a mortuis tercia die, 47 et praedicari

in nomine eius paenitenciam et remissa peccatorum usque in

■omnes gentes, incipiens ab lerusalem. 48 Et vos estis testes

eorum 49 Et ego mitto promissionem patris mei super vos :

vos autem sedete in civitate, quoadusque induatis virtutem ex

alto. 50 Produxit autem illos foris in Bethania, et elevavit

inanus suas et benedixit illos. 51 Et factum est cum bene-

dixisset illos discessit ab eis, et ferebatur in cselum. 52 Et

ipsi adorantes reversi sunt in lerusalem cum gaudio magno,

53 et fuerunt semper in templo laudantes et benedicentes deum.

Amen,

EVANGELIUM SEGUmUM JOHANNEM.

1, 1 In principio erat verbum, et verbum erat apud deum,
'Ct deus erat verbum. 2 Hoc erat in principio apud deum.
■3 Omnia per ipsum faeta sunt, et sine ipso factum est nichil
■quod factum est. 4 In ipso vita est, et vita erat lux hominum :
•6 et lux in tenebris lucet, et tenebrse eam non comprehenderunt.
6 Euit homo missus a deo, cui nomen erat Johannes: 7 hic

108 Ev. sec. C. 1'

venit in tesfcimonium, ut testimonium perhiberet de lumine, ut
omnes crederent per illum. 8 Non erat ille lux, sed ut testi-
monium perhiberet de lumine. 9 Brat lux vera, quse illuminafe
omnem liominem venientem in hunc mundum. 10 In mundo<
erat, et mundus per ipsum factus est, et mundus eum non cogno-
vit. 11 In propria venit, et sui eum non receperunt. 12 Quot-
quot autem receperunt eum, dedit eis potestatem filios dei fieri, his-
qui credunt in nomine eius, 13 qui non ex sanguinibus nequo'
ex voluntate carnis, neque ex voluntate viri sed ex deo nati-
sunt. 14 Bt verbum caro factum est et habitavit in nobis, efe
vidimus gloriam eius, gloriam quasi unigeniti a patre, plenuno
gracia et veritate. 15 lohannes testimonium perhibet de ipso-
et clamat dicens Hic est de quo dixi Qui post me venit vir,.
qui ante me factus est, quia prior me erat. 16 Et de pleni-
tudine eius nos omnes accepimus, graciam pro gracia : 1 7 quia
lex per Moysen data est, gracia autem et veritas per le-
sum Christum facta est. 1 8 Deum nemo vidit unquam nisi :
unigenitus filius qui est in patre, ipse enarravit nobis. 19 Bt
hoc est testimonium lohannis, quando miserunt ad eum ludasi
ab lerosolimis saeerdotes et Levitas, ut interrogarent eum Tu
quis es ? 20 Bt confessus est et non negavit, et confessus est
Quia non sum ego Christus. 21 Et interrogav^erunt iterum Quid
ergo? Helias es tu? Bt dixit Non sum. Quid ergo?- Propheta e&
tu? Et respondit Non sum. 22 Kesponderunt ei Dic ergo no-
bis Quis es tu ? ut responsum demus his qui miserunt nos : quid
dicis de te ipso? 23 Et ait Ego sum vox clamantis in deserto
Parate viam domini, sicut dixit Ysaias propheta, 24 Et qui
missi fuerant, erant ex Pharisseis, 25 et interrogaverunt eum
dicentes Quid ergo baptizas, si tu non es Christus neque Helias
neque propheta? 26 Respondit eis lohannes dicens Ego quidem
aqua baptizo, medius autem vestrum stetit quem vos nescitisr

27 ipse est qui post me venturus est, qui ante me factus est,.
cuius ego non sum dignus ut solvam eius corrigiam calciamenti,

28 Haec in Bethania facta sunt trans lordanen, ubi erat lohan-
nes baptizans. 29 Altera die vidit lohannes lesum venientem
ad se, et ait Ecce agnus dei, ecce qui tollit peccatum mundi.
30 Hic est de quo dixi Post me venit vir qui ante me factus
est, quia prior me erat. 31 Et ego nesciebam eum, sed ut
manifestaretur Tsrael, propterea veni ego in aqua baptizans.

32 Et testimonium perhibuit lohannes dicens Quia vidi spiritum
descendentem quasi columbam de caslo, et mansifc super eum.

33 Bt ego nesciebam eum, sed qui misit me baptizare in aqua,
ille mihi dixit Super quem videris spiritum descendentem et
manentem super eum, hic est qui baptizat in spiritu sancto.

34 Et ego vidi, et testimonium perhibui quia hic est fllius dei.

35 Altera die iterum stabat lohannes efc ex discipulis eius duo,

'G. 1. 2. loh. 109

•36 et respiciens lesum ambulantem dicit Eecft agnus dei. 37 Efc
audierunt eum duo discipuli loquentem, et secuti sunt lesum.
38 Oonversus autem lesus et videnB eos sequentes dicit eis Quid
-quaeritis? .Qui dixerunt ei Rabbi, quod interpretatur magister,
ubi. habitas? 39 Dicit eis Venite et videte. Venerunt et vide-
runt ubi maneret, et apud eum manserunt die illo; hora autem
•erat quasi decima. 40 Erat autem Andreas frater Simonis Petri
unus ex duobus qui audierant ab lobanne et secuti fuerant eum.
41 Invenit liic primum fratrem suum Simonem, et dicit ei In-
venimus Messiam, quod est interpretatum Christus, 42 et ad-
•duxit eum ad lesum. Intuitus autem eum lesus dixit Tu es
-Simon filius lona, tu rocaberis Ceplias, quod interpretatur
Petrus. 43 In crastinum voluit esire in Galilaeam, et inveuit
Philippum, et dieit ei lesus Sequere me. 44 Erat autem Plii-
lippus a Bethsaida, civitate Andrese et Petri. .45 Invenit Phi-
lippus Nathanael et dicit ei Quem scripsit Moyses in lege et
prophetge, invenimus, lesum filium loseph. a Nazareth. 46 Et
■dixit ei Nathanael A Nazareth potest aliquid boni esse? Dicit
-ei Philippus Veni et vide. 47 Vidit lesus Nathanael venientem
ad se et dicit de eo Ecce vere Israelita, ' in quo dolus non est.

48 Dicit ei Nathanael Unde me nosti? Eespondit lesus et dixit
•ei Priusquam te Philippus vocaret, cum esses sub ficu, vidi te.

49 Respondit Nathanael et ait K.abbi, tu es filius dei, tu es rex
Israel. 50 Respondit lesus et dixit illi Quia dixi tibi Vidi te
sub ficu, credis? maius his videbis. 51 Et dicit eis Amen
•amen dico vobis, videbitis cselum apertum et angelos dei ascen-
dentes et descendentes super filium hominis.

11. 1 Et die tereia nupcias factse sunt in Cana Galilasas,
■et erat mater lesu ibi: 2 vocatus est autem et lesiis et disci-
puli eius ad nupeias. 3 Et deficiente vino dicit ' mater lesu ad
«um Vinum non habent. 4 Et dicit ei lesus Quid mihi et tibi
est, mulier? nondum venit hora mea. 5 Dicit mater oius mini-
stris Quodcunque dixerit vobis, facite. 6 Erant autem ibi lapi-
deae hydrias sex positse secundum purificationem ludseorum, capi-
entes singul» metretas binas vel ternas. 7 Dicit eis Icsus Im-
plete hydrias aqua. Et impleverunt eas tisque ad summum.
8 Et dicit eis lesus Haurite nunc et ferte architielino. Et tule-
Tunt. 9 Ut autem gustavit architiclinus aquam vinum factam.
■et non sciebat unde esset, ministri autem sciebant qui hauriebant
aquam, vocat sponsum architiclinus 1 et dicit ei Omnis homo
primum bonum vinum ponit, et cum inebriati fuerint convivas,
tunc id quod deterius est, tu servasti bonum vinum usque ad-
huc. 11 Hoc fecit inicium signorum lesus in Cana Galilseae, et
manifestavit gloriam suam, et crediderunt in eum diseipuli eius.
12 Post hoc descendit Capharnaum ipse et mater eius et fratres

110 Ev. sec. C. 2. 3.

et discipuli eius, et ibi naanserunt non multis diebus. 13 Et
prope erat pascha ludgeorum, et ascendit lerosolimam lesus.
14 Et invenit iu templo vendentes boves et oves et columbas et
numularios sedentes, 15 et cum fecisset quasi flagellum de
funiculis, omnes eiecifc de templo, oves quoque et boves, et
numulariorum eflfudit ses et mensas subverit, 16 et his qui
columbas vendebant dixit Auferte ista binc, nolite facere domum
patris mei domum negotiacionis. 1 7 Recordati vero sunt disci-
puli eius quia scriptum est Zelus domus tuse eomedit me.
J 8 Responderunt ergo ludaei et dixerunt ei Quod signum osten-
dis nobis, quia bsec facis? 19 Respondit lesus et dixit eis Sol-
vite Iioc templum, et in tribus diebus exeitabo. illud, 20 Dixe-
runt ergo ludsei Quadraginta et sex annis sedificatum est templum
lioc, et tu tribus diebus excitabis illud? 21 Ille autem dicebat
de templo corporis sui. 22 Cum ergo resurrexisset a mortuis,.
recordati sunt discipuli eius quia hoc dicebat et crediderunt
scriptur£e efc sermoni quem dixifc lesus. 23 Cum esset autem
lerosolimis in pascha in die festo, multi crediderunt in nomine
eius, videntes signa eius quas faciebat: 24 ipse autem lesus non
credebat semetipsum eis, eo quod ipse nosset omnes, 25 et
quia opus ei non erat ut quis testimonium perhiberet de-
homine.

UL 1 Erat autem homo ex Pharisseis, Nicodemus nomine,
princeps ludseorum : 2 hic venit ad eum nocte et dixifc ei
Rabbi, scimus quia a deo venisti magister : nemo enim potest
hsec signa facere quse tu facis, nisi fuerit dominus cum eo. 3 Re-
spondit lesus et dixit ei Amen amen dico tibi, nisi quis natus
fuerit denuo, non potest videre regnum dei, 4 Dicit autem
Nicodemus Quomodo potest homo nasci cum sifc senex ? nunquid
potest in ventrem matris suse iterato introire et nasci? 5 Re-
spondit lesus Amen amen dico tibi, nisi quis renatus fuerit ex
aqua et spiritu, non potest introire in regnum dei. 6 Quod na-
tum est ex carne caro est^ et quod natum est ex spiritu spiritus
est, 7 Non mireris quia dixi tibi Oportet vos nasci denuo.
8 Spiritus ubi vult spirat, et vocem eius audis, sed non scis
unde veniat aut quo vadat: sic est omnis qui natus esfc ex
spiritu. 9 Respondit Nicodemus et dixit ei Quomodo possunt
hgec fieri? 10 Respondit lesus et dixit ei Tu es magister Is-
rael et hsec ignoras? 11 Amen amen dico tibi quia quod scimus
loquimur et quod vidimus testamur, et testimonium nostrum non
accipitis. 12 Si terrena dixi vobis et non creditis, quomodo,
si dixero vobis cgelestia, credetis? 13 Et nemo ascendit
in cselum nisi qtii descendit de caelo, filius hominis qui est
in cselo. 14 Et sicut Moyses exaltavit serpentem in de-
serto, ita exaltari oportet filium hominis, 15 ut omnis qui
credifc in ipso non pereat, sed habeafc vitam aeternam. 16 Sie

C. 3. 4. loh. 111

emm dilesit deiis mundum tit filium suum unigenitum daret, ut
omnis qui eredidit in eum non pereat, sed habeat vitam seternam.
17 Non enim misit deus filium suum in mundum ut iudicet
mtindum, sed ut salvetur mundug per ipsum ? 18 qui credit in
eum non iudicatur; qui autem non credit iam iudicatus est, guia
non credidit in nomine unigeniti filii dei. 1 9 Hoc est autem
quia lux venit in mundum, et dilexerunt homines magis tene-
bras quam lucem: erant enim eorum mala opera. 20 Omnis
enim qui male agit odit lucem, ut non arceantur opera eius:
21 qui aiitem faeit veritatem venit ad lucem, ut manifestentur
eius opera, quia in deo sunt facta. 22 Post hsec venit lesus efc
discipuli eius in ludseam terram, et illic demorabatur cum eis et
baptizabat. 23 Erat autem et lohannes baptizans inEnon iuxta
Salim, quia aquae multse erant illic, et adveniebant et baptiza-
bantur: 24 nondum enim missus fuerat in careerem lohannes.
25 Facta est ergo qusestio ex discipulis lohannis cum ludasis de
purificatione. 26 Efc venerunfc ad lohannem efc dixerunt ei Rabbi,
qui erat tecum trans lordanem, cui tu testimonium perhibuisti,
ecce hie baptizat, et omnes veniunt ad eum. 27 Respondit lo-
hannes et dixit Non potest homo accipere cx se quicquam nisi fuerit
ei datum de cselo. 28 Ipsi vos mihi testimonium perhibetis
quod dixerim Ego non sum Christus, sed quia missus sum ante
illum. 39 Qui habet sponsam sponsus est: amicus autem sponsi,.
qui stat et audit eum, gaudio gaudet propter vocem sponsi: hoc
ergo gaudium meum impletum est. 30 Illura oportet ereseere,.
me autem minui. 31 Qui desursum venit, super omnes est.
Qui est de terra, de terra esfc et de terra loquitur: qui de c^Io
venit, super omnes est, 32 et quod vidit et audivit, hoc testa-
tur: et testimonium eius nemo accipit. 33 Qui accipit eius
testimonium, signavit quia deus verax est. 34 Quem enim misit
deus, verba dei loquitur, non enim ad mensuram deus dat spiri-
tum. 35 Pater diligit filium et omnia dedit in sinu eius. 36 Qui
credit in filium, habet vitam seternam: qui autem incredulus est
filio, non videbit vitam, sed ira dei manet super eum.

IV. l Ut ergo eognovit lesus, quia audierunt Pharisgei quia
lesus plures discipulos facit et baptizat quam lohannes, 2 quam-
quam lesus non baptizaret sed discipuli eius, 3 reliquit ludaeam
et abiit iterum in Galilseam. Oportebafc autem eum transire per
Samariam. 5 Venit ergo in civitatem Samariae quae dicitur Sy-
char, iuxta praBdium quod dedit lacob loseph filio suo. 6 Brat
autem ibi fons lacob, lesus ergo fatigatus ex itinere sedebat
sic super fontem: hora erat qxiasi sextra. 7 Venit mulier de
Samaria haurire aquam: dicit ei lesus Da mihi bibere. 8 Dis-
cipuli enim eius abierant in civitatem, ut eibos emerent. 9 Di-
cit ergo ei mulier illa Samaritana Quomodo tu, ludseus ciim sis,
bibere a me poscis, quae sum mulier Samaritana? non enim
coutuntur ludaei Samaritanis- 10 Respondit lesus et dixit ei

112 Ev. sec. C. 12.

Si scires donum dei, efc quis esfc qui dicit tibi Da inihi bibere,
tu forsitau petisses ab eo;, et dedissefc tibi aquam vivam. 11 Di-
cit ei mulier Domine, neque in quo baurire babes, et puteus
altus est : unde ergo habes aquatn vivam ? 12 Nunquid tu maior
es patre nostro lacob, qui dedit nobis puteum et ipse ex eo bi-
Ijit et filii eius et pecora eius? 13 Respondit lesus et dixit ei
Omnis qui bibit ex aqua hac sitiet iterum: qui autem biberifc
ex aqua quam dabo ei, non sitiet in seternum, 14 sed aqua
quam dabo ei fiet in eo fons aquas salientis in vitam seternam.
15 Dicit ad eum mulier Domine, da mihi aquam hanc, ut non
sitiam neque veniam hue haurirere. 16 Dicit ei lesus Vade
Toca virum tuum et veni huc. 17 Respondit mulier et dixifc
Non habeo virum. Dicit ei lesus Bene dixisti quia non habes
virum: 18 quinque enim viros habuisti, et nunc quem habes non
est tuus vir: hoc vere dixisti. 19 Dicit ei mulier Domine, video
<j[uia propheta es tu. 20 Patres nostri in monte hoc adoraverunt,
efc yos dicifcis quia in lerosolimis esfc locus ubi adorare oportet.
21 Dicit ei lesus Mulier, erede mihi quia veniet hora quando
ueque in monte hoc neque lerosolimis adorabitis patrem. 22
Vos adoratis quod nescitis, nos adoramus quod scimus, quia sa-
lus ex ludasis est: 23 sed venit hora et nunc est, qnando veri
adoratores adorabunfc patrem in spirifcu et veritate: nam et pater
tales quserit qui adorenfc eum. 24 Spirifcus est deus, efc eos qui
adoranfc eum in spiritu et veritate oportefc adorare. 25 Dicit ad
eum mulier Scio quia Messias venit, qui dicitur Christus : cum ergo
vencrit ille, nobis annunciabit omnia. 26 Dicit ei lesus Ego
sum, qui loquor tecum. 27 Et continuo venerunt discipuli eius,
€t mirabantur quia cum muliere loquebatur; nemo tamen dixit
Quid quseris aut quid loqueris cum ea ? 28 Reliquit ergo hy-
driam suam mulier et abiit in civitatem, efc dicit illis hominibus
29 Venite, videte hominem qui dixit mihi omnia qusecunque
feci: nunquid ipse est Christus? 30 Exierunt de civitate^ et
"veniebant ad eum. 31 Interea rogabanfc eum discipuli dicentes
Habbi, manduca. 32 Ille autem dixit eis Ego cibum habeo man-
ducare quem vos nescitis. 33 Dicebant ergo discipuli eius ad
invlcem Nunquid aliquis attulit ei manducare? 34 Dicit eis le-
sus Meus cibus est ufc faciam voluntatem eius qui misit me, ufc
perficiam opus eius. 35 Nonne vos dicitis quod adhuc quatuor
menses sunfc et messis venit? Ecce dico vobis, levate oculos
vestros efc videfce regiones, qui albae sunt iam ad messem. 36 Et
qui metifc mercedem accipifc et congregafc frucfcum in vitam aster-
nam, ufc et qui seminafc simul gaudeafc efc qui metit, 37 In hoc
^nim est verbum verum, quia alius esfc qui seminat, et alius est
qui metit. 38 Ego misi vos metere quod vos non laborastis:
alii laboraverunt, et vos in labores eorum introisfcis. 39 Ex
«ivifcate autem illa multi crediderunt in eum Samaritanorum

■C. 4. 5- loh. 113

propter verbuni mulieris testimonium perliibentis Quia dixit milii
«mnia qusecunque feci. 40 Cum venisset ergo ad eum Samari-
tani, rogaverunt eum ut ibi maneret. Et mansit ibi duos dies,
41 et multo plures crediderunt propter sermonem eius, 42 et
mulieri dicebant Quia iam non propter tuam loquelam credimus:
ipsi enim audivimus, quia hic est vere propheta et salva-
tor mundi. 43 Post duos autem dies exiit inde et fuit iu
G-alilgea. 44 Ipse enim lesus testimonium perhibuit quia pro-
pheta in sua patria honorem non habet. 45 Cum ergo venisset
in Galilgeam, exceperunt eum G-alilsei, cum omnia vidissent quse
fecerat lerosolimis in die festo : ipsi enim venerant ad diem
festum. 46 Yenit ergo iterum in Cana Galilgese, nbi fecit aquam
viniim. Et erat quidam regulus, cuius filius infirmabatur, Caphar-
naum: 47 hic cum audisset quia lesus adveniret a ludaea iu
Galilasam, abiit ad eum et rogabat eum ut descenderet et salva-
ret filium eius : incipiebat enim mori. 48 Dixit ergo lesus ad
eum Nisi signa et prodigia videritis, non creditis. 49 Dicit ad
eum regulus Domine, descende priusquam moriatur filius meus.
50 Dicit ei lesus Vade, filius tuus vivit. Credidit homo ser-
moni quem dixit ei lesus et ibat, 51 lam autem eo descen-
dente servi occurrerunt ei et nunciaverunt dicentes quia fllius
eius viveret. 52 Interrogabat ergo horam ab eis in qna melius
habuerit: et dixerunt ei Quia heri hora tercia reliquit eum
febris. 53 Cognovit ergo pater quia illa hora erat in qua dixit illi
lesus Filius tuus vivit, ert credidit ipse et domus eius tota.
54 Hoc iterum secundum signum fecit lesus cum venisset a lu-
dsea in. Galilasam.

y. 1 Post hgee erat dies festus ludaeorum, et ascendit le-
sus lerosolimis. 2 Est autem lerosolimis super probatica piscina
quas cognominatur Hebraice Bethsaida, quinque proticus habens :
3 in his iacebat multitudo magna languencium, c^corum, claudo-
rum, aridorum, expectancium aquse motuitf. 4 Angelus autem
domini secundum tempus descendebat in piscinam et movebatur
aqua: Et qui prior descendisset in piscinam post mocionem
aqua3, sanus fiebat a quacunque detinebatur infirmitate. 5 Erat
autem quidam homo ibi XXXVIII annos habens in infirmitate
sua: 6 hunc cum vidisset lesus iacentem et cognovisset quia
multum iam tempus habet dicit ei Vis sanus fieri? 7 Hespon-
dit ei languidus Domine, hominem non habeo ut cum turbata
fuerit aqua mittat me in piscinam: dum venio enim ego, alius
ante me descendit. 8 Dicit ei lesus Surge, tolle grabatum tuum
et ambula. 9 Et statim sanus factus est homo, et sustulifc gra-
batum suum et ambulabat: erat autem sabbatum in illo die,
10 Dicebant ludaei illi qui sanatus fuerat Sabbatunl est,
non licet tibi tollere grabatum tuura. 1 1 Respondit eis Qui me
fecit sanum, ille mihi dixit ToIIe grabatiim tuum et ambula.
S — Cocl. Coll).

114 Ev sec. C. 5.

] 2 Interrogaverunt ergo eum Quis est ille liomo qui disit tibi
Tolle grabatum tuuru et aii^bula? 13 Is autem qui sanus fuerat
eifectus nesciebat quis esset : lesus e.nim declinavit a turba
eonstituta in loco. 14 Postea invenit eum lesus in templo et
dixit illi Ecee sanus factus es : iam noli peccare, ne deterius
tibi aliquid contingat. 15 Abiit ille homo efc nunciavit ludjeis
quia lesus esset qui fecit eum sanum. 16 Propterea perseque-
bantur ludsei lesum, quia htec faciebat in sabbato. 17 lesus
autem respondit eis Pater meus usquc modo operatur, et ego
operor. 1 8 Propterea ergo magis quaerobant evim luda^i inter-
licere, quia nou solum solvebat sabbatum, sed et patrem suum
dicebat deum , Eequalem se faciens deo. Respoadit lesus
et dixit eis ] 9 Amen amen dico vobis, uon potest filius facere
a se quicquam nisi quod viderit patrem facientem: quoecunque
enim ille fecerit,. Iia3c et filius similter facit. 20 Pater enim di-
ligit filium et omnia demonstrabit ei qu£e ipse facit: et maiora
bis demonsti'abit ei. opera, ut vos miremini. 21 Sicut enim pa-
ter suseitat mortuos et vivificat, sic et fiiius quos vult vivifleat.
22 Neque enim pater iudicat quemquam, sed iudieium omne de-
dit filio, 23 ut omnes Iiouorificent filium sicut honorificaut patrem:
qui nou honorificat filium, non honorificat patrem qui misit illum.
24 Amen amen dico vobis quia qui verbum meum audifc et cre-
dit ei qui misit me, habet vitam asternam, et iu iudicium non
venit sed transiit a morte in vitam. 25 x\men amen dico vobis
quia venit hora et nunc est, quando mDrtui audiunt vocem filii
dei, et qui audierint vivent. 26 Sicut euim pater habefc vitana
in semetipso, sie dedit efc filio vitam habere in semefcipso,
27 et potestatem dedit ei iudicium facere, qua filius hominis
cst. 28 Nolite mirari hoc, quia venit hora in qua omnes qui
in monumentis sunt audient vocem eius, 29 et procedent qui
bona egerunt in resurreccionem vitae, qui vero mala egerunt in
resurreccionem iudicii.* 30 Non possum ego a me ipso facere
quicquam : sicut audio iudico ; et iudicium meum iustum est,
quia non quo^ro voluntatem meam sed voluntatem eius qui luisit me
patris. 3 1 Si ego tesfcimonium perhibeo de me, testimonium meum
uon est verum: 32 alius est qui testimonium perhibet de me,
ct scio quia verum est testimonium de me. 33 Vos misistis ad
lohannem, et testimonium perhibuit veritati: 34 ego autem non
ab homino testimonium accipio, sed haec dico ut vos salvi sitis.
35 Ille erat lucerna ardens et lucens, vos autem voluistis exul-
tare ad hoi-am in luce eius. 36 Ego autem habeo testimonium
niaius lohanne : opera enim quae dedifc mihi pater ut perficiam ea,
ipsa opera quse ego facio testimonium perhibent de me quia pa-
ter me misit. 37 Et qui misit me pater, ipse testimonium per-
hibuit de me : neque vocem eius unquam audistis, neque speciem
eius vidiitis, 38 et verbum eius non habetis in vobis manens :

G. 5. 6. loh. 115

quia quem misit ille, liiiic vos non creditis. 39 Scrutamini
scripturas, quia vos putatis in ipsis vitam asternam habere, et
illas sunt quse testimoniuiu perliibent de me; 40 et non vultis
venire ad me ut vitam liabeatis. 41 ClaTitatem ab hominibus
non accipio, 42 sed cognovi vos quia dileccionem dei non lia-
betis in vobis. 43 Ego veni in nomine patris mei, et non ac-
cipitis me: si alius venerit in nomine suo, illum accipietis.
44 Quomodo potestis vos credere, qui gloriam ab invicem acci-
pitis, et gloriam quas a solo est deo non quasritis? 45 JSTolite
putare quia ego accusaturus sim vos apud patrem: est qui ac-
cuset vos Moyses, in quo vos speratis. 46 Si enim crederetis
ivloysi, crederetis forsitan etmihi: de me enim ille scripsit. 47 Si
auteni illius litteris non creditis, quomodo meis verbis creditis?
yi. 1 Post hasc abiifc lesus trans mare Galilsese quod est
Thiberiadis: 2 sequebatur autem eum multitudo magna, quia vi-
debant signa quse faciebat super his quivinfirmabantur. 3 Subiit ergo
in montem lesus, et ibi sedebat cum discipulis suis, 4 Erat autem
proximiim pascha, dies festus ludseorum. 5 Cum sublevasset
ergo oculos lesus et vidisset quia multitudo maxima venit ad
eum, dicit ad Philippum Unde ememus panes ut manducent hi?
6 Hoc autem dicebat temptans eum : ipse enim sciebat quid esset
facturus. 7 Respondit ei Philippus Ducentorum denariorum pa-
nes non sufficiunt eis, ut unusquisque modicum quid accipiat.
8 Dicit ei unus ex discipulis eius, Andreas frater Simonis
Petri, 9 Est puer unus hic qui habet quinque panes ordeacios
et duos pisces : sed hsec quid sunt inter tantos ? 10 Dixit
ergo lesus Facite homines discumbere. Erat autem fsenum
in loco. Discubuerunt ergo viri numero quasi quinque millia.
11 Accepit ergo panes lesus, et cum gracias egisset distribuit
discumbentibus, similiter et ex piscibus quantum volebant. 12
Ut autem impleti sunt dixit discipulis suis Colligite quse supera-
verunt fragmenta, ne pereant., 13 Collegerunt ergo et impleve-
runt XII cophinos fragmentorum ex quinque panibus or-
diaciis, quse superfuerunt his qui manducaverant, 14 Dli ergo
homines cum vidissent quod fecerat signum, dicebant Quia hic
est vere propheta qui venturus est. 15 lesus ergo cum cogno-
visset quia venturi essent ut raperent eum et facerent eiim re-
gem, fugit iterum in montem ipse solus. Ut autem sero factum
est, descenderunt discipuli eius ad mare, 17 et cum ascendis-
sent navem, venerunt trans mare in Capharnaiim, Et tenebras
iam facta3 erant, et non venerat ad eos lesus, 18 mare autem
vento magno flante exsurgebat, 19 Cum remigassent ergo
quasi stadia XXV aut XXX, vident lesum ambulantem
super mare et proximum navi fieri, et timuerunt, 20 Ille autem
dicit eis Ego sum, nolite timere. 21 Voluerunt ergo accipere

j 16 Ev. sec. C. 6.

euiii in uavi et statiiu fuit navis ad terram quam ibant. 22 Al-
tera die turba qua3 stabat trans mare vidit quia navicula alia
non erat ibi nisi una, et quia non introisset cum discipulis suis
lesus in navem sed soli discipuli eius abissent, 23 alice vero
supervenerunt naves a Tiberiade iuxta locum ubi manducaverant
panem gracias agentes domino: 24 cum ergo vidisset turba quia
lesus non esset ibi neque discipuli eius, ascenderunt in naviculas
et venerunt Capliarnaum quasrentes lesum. 25 Et cum invenis-
sent eum trans mare, dixerunt ei Rabbi, quando hue venisti?
26 Respondit eis lesus et dixit Amen amen dico vobis, quasritis
me non quia audistis signa, sed quia manducastis ex panibus et
saturati estis. 27 Operamini non cibum qui perit, sed qui per-
manct in vitam geteruam, quem filius hominis vobis dabit: hunc
enim pater signavit deus. 28 Dixerunt crgo ad eum Quid facie-
mu.s tit operemur opera dei ? 29 Respondit lesus et dixit eis
Hoc" est opus dei ut eredatis in eum quem misit ille. 30 Di-
xerunt ergo ei Quod ergo tu facis signum ut videamus et creda-
mus tibi? quid operaris? 31 Patres nostri manna manducave-
runt in deserto, sicut scriptum est Panem de cselo dedisti eis
manducare. 32 Dixit ergo eis lesus Amen amen dico vobis, Non
Moyses dedit vobis panem de c£eIo, sed pater meus dat vobis
panem de CEclo verum. 33 Panis enim dei est qui descendit de
cgelo et dat vitam mundo. 34 Dixerunt ergo ad eum Domine,
semper da nobis panem hunc. 35 Dixit autem eis lesus Ego
sum panis vitas : qui venit ad me non esuriet, qui credit in
me non sitiet unquam. 36 Sed dixi vobis quia et vidistis me
et non creditis. 37 Omne quod dat mihi pater adme veniet, et
eum qui venit ad me non eiiciam foras, 38 quia deseendi de
cselo non ut faciam voluntatem meam sed voluntatem eius qui
misit me. 39 Haec est autem voluntas eius qui misit me patris,
ut omne quod dedit mihi non perdam ex eo, sed resuscitem
illud in novissimo die. 40 H^c est enim voluntas patris mei qui
misit me, ut omnis qui videt filium et credit in eum habeat vi-
tam acternam, et resuscitabo ego eum in novissimo die. 41
Murmurabant ergo ludgei de illo, quia dixisset Ego sum panis
qui de cselo descendi, 42 et dieebant Nonne hic est lesus
filius loseph, cuius nos novimus patrem et matrem? quomodo
ergo dicit hic quia de caslo descendit ? 43 Respondit ergo lesus
et dixit eis Nolite murmurare in invicem. 44 Nemo potest ve-
nire ad me nisi pater qui misit me traxerit eum, et ego resusei-
tabo eum in novissimo die. 45 Est scriptum in prophetis Et
erunt omnes docibiles dei. Omnis qui audivit a patre et didicit
venit ad me, 46 Non quia patrem vidit quisquam' nisi is qui
est a deo, hic vidit patrem. 47 Amen amen dico vobis, Qui
credit in me habet vitam £eternam. 48 Ego sum panis vitse.

0. 6. 7. loh. 117

49 Patres vestri manclucaverunt in deserto manna et mortui sunt.

50 liic est panis de caelo descendens, ut si quis ex ipso mandu-
caverit non moriatur. 51 Ego sum panis vivus qui de eselo
descendi: 52 si quis manducaverit ex lioc pane, vivet in seter-
num : et panis quem ego dabo caro mea est pro mundi vita.
53 Litigabant ergo ludsei ad invicem dicentes Quomodo potest
liic nobis carnem suam dare ad maDdueandum? 54 Dixit ergo
eis lesus Amen amen dico vobis, Nisi mandueaveritis carnem filii
liominis et biberitis eius sanguinem, non liabebitis vitam in vobis.
55 Qui mandueat meam carnem et bibit meum sanguinem, habet
vitam aeternam, et ego rususcitabo eum in novissimo die. 5 6
Caro enim mea vere est cibus, et sanguis meus vere est potus.
57 Qui manducat meam carnem et bibit meum sanguinem, in me
manet et ego in illo. 58 Sicut misit me vivens pater et ego
vivo propter patrem, et cui manducat me et ipse vivefc propter
me. 59 Hic est panis qui de cselo descendit, non sicut mandu-
caverunt patres vestri manna et mortui sitnt: qui manducat launc
panem, vivet in Eeternum. 60 Hsec dixit in synagoga docens in
Capbarnaum. 61 Mtilti ergo audientes ex discipulis eius dixe-
runt Durus est hic sermo: quis potest eum audire? 62 Sciens
autem lesus et ipsum quia murmurarent de hoc discipuli eius,
dixit eis Hoc vos scandalizat? 63 Si ergo videritis filium homi-
nis ascendentem ubi erat prius? 64 Spiritus est qui vivificat,
caro non prodest quicquam : verba quse locutus sum vobis
spiritus et vita sunt. 65 Sed sunt ex vobis quidam qui non
credunt. Sciebat enim ab inicio lesus qui essent non credentes,
et qui credituri essent in eum. 66 Et dicebat Propterea dixi vo-
bis Quia nemo potest venire ad me nisi datum ei fuerit desuper a
patre meo. 67 Ex hoc ergo multi discipulorum eius abierunt retro,
et iam non cum illo ambulabant. 68 Dixit ergo lesus illis XII
discipulis Nunquid et vos vultis ire? 69 Respondit ei Si-
mon Petrus Domine, ad quem ibimus ? verba vitae asternse habes :
70 et nos credidimus et cognovimiis quia tii es Christus filius
dei. 71 Et respondit lesus Nonne ego vos XII elegi? et
unus ex vobis diabolus est. 72 Dicebat autem de luda Simo-
ne Scariothis, hic enim erat traditurus eum, cum unus esset
ex XII.

VII. 1 Post hsec ambulabat lesus in Galilseam : non enim
volebat in ludseam ambulare, quoniam qugerebant eum ludsei inter-
ficere. 2 Erat autem prope pascha dies festus Iud£eorum. .'] Di-
xerunt autem ad eum fratres eitis Transi hine et vade in lu-
dseam, tit et discipuli tui videant opera qu£e facis: 4 nemo
enim in oceulto quid facit et quasrit ipse in palam esse : si hjec
facis, manifesta te ipsum huic mundo. 5 Neque enim tunc
fratres eius credebant in eum. 6 Dixit ergo eis lesus Tempus
meum nondum advenit, tempiis autem vestrum semi^er est para-

] 1 S Ev. sec, C. 7 .

tum. 7 Non potest mundus odire vos, me autem odit, quoniam ego
tcstimonium perliibeo de illo quia opera eius mala sunt. S Vos
ascendite ad diem festum: ego non ascendam ad diem festum
liunc, quia meum tempus nondum impletum est. 9 Hsee cum
dixisset lesus mansit in Galilasam. 10 Ut autem ascenderunt
fratres eius, tunc et ipse ascendit ad diem festum, non manifeste
sed quasi in occulto. 1 1 ludgei ergo quserebant eum in die festo
et dieebant Ubi est ille? 12 Et murmur multus de illo erat in
turba. Quidam enim dicebant Quia bonus est: alii autem diee-
bant Non sed seducit populum: 13 nemo tamen palam loque-
batur de illo propter metum ludseorum. 1 4 lam autem die festo.
mediante ascendit lesus in templum et docebat. 15 Mirabantur
ergo ludjei dicentes Quomodo hic litteras novit cum non didi-
cerit? 16 Et resj)ondit lesus et dixit eis Mea doctrina non est
mea, sed eius qui me misit. 17 Si quis voluerit voluntatem
eius facere cognoscet doctrinam utrum ex deo est, an ego a me
ipso loquar. 18 Qui a semetipso loquitur,- gloriam suam propriam
quserit : qui autem quasrit gloriam eius qui misit illum, hic verax
est, et iniusticia non est in illo. 19 Nonne Moyses dedit vobis
legem ? et nemo ex vobis faeit legem. 20 Quid me quseritis in-
terficere ? Respondit turba et dixit Demonium habes : quis te
quierit interScere? 21 Respondit eis lesus et dixit Unum opus
feci, et omnes miramini. 22 Propterea Moyses dedit vobis cir-
cumcisionem, non quia ex Moyse est sed ex patribus, et in sab-
bato circumciditis hominem. 23 Si circumcisionem aceipit homo
in sabbato ut non solvatur les Moj^si, mihi indignamini quia to-
tum hominem sanum feci in sabbato? 24 Nolite iudicare secun-
dum faciem, sed iustum iudicium iudicate. 25 Dieebant ergo
quidam ex lerosolimis Nonne hic est quem quaerunt occidere?
26 et ccce palam loquitur et nichil ei dieunt: nunquid forte vere
cogndverunt priacipes quia ipse est Christus? 27 Sed hunc scimus
unde sit; Christus autem cum venerit, nemo scit unde sit.
28 Clamabat ergo in templo docens lesus et dicensEtme nostis
et scitis unde sim: et a me ipso non veni, sed est verus qui
me misit, quem vos non scitis: 29 ego autem novi illum, quia ab
ipso sum et ipse me misit. 30 Quserebant ergo eum apprehen-
dere. et nemo misit in illum manus, quia nondum venerat hora
eius. 31 De turba autem multi crediderunt in eum, et dicebant
Christus cum venerifc, nunquid plura signa faciet qitam quse Iiic
facit? 32 Audierunt autem Pharisaei turbam murmurantem de illo ec
miserunt principes et Pharis^i ministros ut apprehenderent illum.
33 Dixit ergo lesus ad eos Adhuc modicum tempus vobiscum
sum. et vado ad illum qui me misit. 34 Qussritis me et nou
invenietis, et quo ego vado non potestis venire. 35 Dixerunt
ergo ludsei inter se Quo hic iturus est, quia non inveniemus
cum? nunquid -iu dispersiouem gencium incipet ire et docere

C. 7. 8. loh. 119

gentes? 36 Quis est hic sermo qu.era dixit Quseritis lue. et non
inveriietis, et ubi ego suro vos non potestis venire ? 37 In novissi-
ino auteni die illo, magno die festivitatis stabat lesus et clamabat
dieens Qui sitit, veniat ad me et bibat. 38 Et qui credit in me,
sieut dixit scriptura, flumina de ventre eius fluent aqu?e vivse.
39 Hoc autem dicebat de spiritu quem incipiebant accipere cre-
dentes in eum : nondum enim erat spiritus datus, quia lesus nondum
fuerat elarifieatus. 40 De turba autem cuni audissent hos ser-
mones eius, dicebant Hic vere propbeta est; 41 alii autem
dicebant Hic est Ohristus*, quidam autem dicebant Nunquid a
Oalilcea Christus venit? 42 Nonne seriptura dieit Quia ex semine
David et a Bethleem castello, ubi erat David, venit Christus?
43 Dissensio itaque facta est in turba propter illum. 44 Qui-
dam autem ex illis volebant apprehendere eum, sed nemo misit
super illum manus. 45 Venerunt ergo ministri ad principe.s
sacerdotum et Pharisseos, quibus illi dixerunt Quare non adduxi-
stis eum? 46 Hesponderunt ministri et dixerunt illis Nunquam
.sic loentus est quisquam homo sicut hic loquitur. 47 Respou-
derunt eis Pharisaei Nunquid et vos seducti estis? 48 Nunquid
aliqiiis ex prineipibus credidit in eum aut exPharisjeis? 49 Sed
turba haee quaj non novit legem maledicti sunt. 50 Dicit Nico-
<3emus ad eos, ille qui venerat ad eum nocte prius/ qui erat
unus ex ipsis, 51 Nunquid lex nostra iudicat hominem nisi au-
dierit primum ab ipso et cognoverit primum quid fecit? 52 Ee-
sponderunt ei et dixerunt Nunquid eb tu Galilseus es ? Scrutare
scripturas et vide quia propheta. a Galilaea non surgit. 53 Et
duxerunt se unusquisque in domum suam.

VUl. ] lesus autem ascendit in montem oliveti. 2 Et
mane cum factum esset iterum venit in templo, et. universus
populus conveniebat ad eum et cum eonsedisset docebat eos.
3 ScribEe autem et Pharissei adduxerunt ad eum miilierem in
adulterio deprehensam quam cum statuissent in medio 4 dixerunt
ad lesum Jlagister, hsec mulier depreheusa est in adulterio.
5 In lege autem prsecepit nobis Moyses ut qui in adulterio depre-
henditur lapidetur; tu autem quid dicis de ea? 6 Heec ideo dicebant
tempbantes eum, ut habereab causam aceusandi eum. lesus autem
inclinato capite digito scribebat in terra. 7 Cum autem perse-
verarent interrogantes eum, erexit se et dieit eis Qui sine pec-
•eato est vestrum, primus in illam lapidem iaciat. 8 Et iterum
se inclinans scribebat in terra. 9 Illi igitur cum audissent pau-
latim_ secedebant singuli ineipientes a senioribus, omnes recesse-
runt et relictus est solus et ecce mulier illa in medio erat
stans. j Cumque se erexisset lesus dixit ad mulierem Ubi
sunt? nemo te condemnavit? 11 Qu^ dixit Nemo, domine. Di-
xit autom lesus Nec ego te condemnabo: vade et ex hoc iam
noli peecare. 12 Iterum ergo cis locutus est lesus dicens Ego

120 Ev. sec. C. 8.

sum lux ruundi : qui sequitur me, non ambulabit in tenebris sed
habebit lumen vitse. 13 Dixerunt ergo illi Pharisasi Tu de te
testimonium perliibes: testimonium tuum non est verum. 14 Re-
spondens lesus dixit eis Et si ego testimonium perbibeo de me
ipso, verum est testimonium meum, quia scio unde veni et quo
vado: vos autem nescitis unde veni et quo vado. 15 Vo&
secundum carnem iudicatis, ego neminem iudico : 1 6 sed et si
iudico ego, iudicium meum verum est, quia solus non sum, sed
ego et qui me misit pater. 1 7 Sed et in lege scriptum est Quia
duorum hominum testimonium verum est. 1 8 Ego sum qui testi-
monium perhibeo de me ipso, et testimotiium perhibet de me is
(jui me misit pater. ] 9 Diceibant ergo ei Ubi est pater tuus ? Re-
spondit lesus Neque me nostis neque patrem meum scitis: si
enim me sciretis et patrem meum forsitan sciretis. 20 Hase
verba loeutus est in gazophilacio docens in templo et nemo appre-
hendit eum, quia nondum venerat hora eius. 21 Dixit ergo
iterum lesus eis Ego vado et quseritis me, et in peccato vestro
moriemini, quo ego vado vos non potestis venire. 22 Dicebant
ergo ludasi Nunquid interfieiet se ipsum, quia dicit Quo ego vado
vos non potestis venire ? 23 Et dicebat eis Vos de deorsum
estis, ego de supernis sum : vos de hoc mundo estis, ego non
sum de hoc mundo. 24 Dixi ergo vobis quia moriemini in
peccatis vestris: si enim non credideritis quia ego sum, morie-
mini in peccatis vestris. 25 Dicebant ergo ei Tu quis es? Dixit
eis lesus Inicium quod et loquor vobis. 26 Multa habeo de
vobis loqui et iudicare: sed qui misit me veras est, et ego quse
audivi ab eo, hsec loquor in mundo. 27 Et non cognoverunt
quia patrem eis dicebat deum. 28 Dixit ergo eis lesus Cum exalta-
veritis filium hominis, tunc cognoscetis quia ego sum, et a me
ipso nichil facio, sed sicut docuit me pater, hffic loquor. 29 Et
qui me misit mecum et non reliquit me solum, quia ego quas^
placita sunt ei facio semper. 30 Hsec illo loquente multi credi-
derunt in eum. 31 Dicebat ergo lesus ad eos qui credidcrunt
ei ludasos Si vos manseritis in verbo meo, vere discipuli mei
eritis, 32 et cognoscetis veritatem, et veritas liberabit voa. 33 Respon-
derunt ergo ludsei dicentes Semeu Abrahae sumus et nemini servivi-
mus unquam : quomodo tu dicis Liberi eritis? 34 Eespondit eis le-
sus Amcn amen dico vobis quia omuis qui facit peccatum ser-
vus est peccati ; 35 servus autera non manet in domo in sster-
num, filius manet in asternum : 36 si ergo filius vos liberaverit,
vere liberi eritis. 37 Scio qiaia filii x^brahai estis: sed qu^ritis
me interticere, quia sermo meus non est in vobis. 38 Ego quod
vidi apud patrem meum hoc loquor, et vos itaque quod vidistis
apud patrem vestrum facitis. 39 Qui responderunt ei et dixerunt
Pater noster Abraham est. Dicifc eis lesus Si filii Abrahse essetis, opera
AbraliEe faceritis. 40 Nunc autem quEeritis me interficere, homi-

C. 8. 9. loh. 121

Tiem qui veritatem loeutus sum vobis quam audivi a deo : lioc

Abraliam non fecit. 41 Vos facitis opera patris vestri. Nos

ex fornicatione non sumus, patrem unum habemus deum. 42

Dicit eis lesus Si deus pater vester esset, diligeritis utique

me : quia ego ex deo processi et veni : non enim a me ipso veni,

sed ille me misit. 43 Quare loquelam meam non eognoscitis?

quia non potestis audire meum sermonem. 44 Vos cx patre

diabolo estis, et desideria patris vestri vultis facore: ille enim

homicida erat ab inicio et in veritate non stetit, quia non est

veritas in eo : qui loquitur mendacium, ex suis propriis loquitur,

<tuia mendax est sicut et pater eius. 45 Ego quia veritatem

dieo Don ereditis mihi. 46 Quis ex vobis arguit me depeccato?

Si veritatem dico, quare vos non creditis mihi? 47 Qui ex deo

est verba dei audit: propterea vos non audistig, quia ex deo

non estis. 48 E,esponderunt ludssi et dixerunt ei jSTonne nos

bene dicimus quia Samaritanus es tu et demonium habes?

49 Eespondit lesus Ego demonium non habeo, sed honorifieo

patrem meum, et vos me non honoratis. 50 Ego autem non

quzero claritatem meam : est qui queerit et iudicet. 51 Amen

amen dico vobis, Si quis sermonem meum servaverit, non videbit

mortem in asternum. 52 Dixerunt ergo ludsei Nunc cognovimus

quia deroonium habes: Abraham mortuus est et prophetffi,

et tu dieis Si quis sermonem meum servaverit, non gustabit

mortem 53 nunquid tu maior es quam Abraham, qai mor-

tuus est? et prophetas mortui sunt: quem te ipsum facis?

54 Respondit lesus Si ego clarificavero me ipsum, claritas mea

uichil est: est pater meus qui clarificat me, quem vos dicitis

quia deus vester est, 55 et non cognovistis eum, ego autem

scio eum. Et si dixero quia non scio eum, ero similis vobis

mendax: sed scio eum et sermonem eius servo. 56 Abraham

pater vester exultavit ut videret diem meum, vidit et gavisus

est. 5 7 Dixerunt ergo ludsei ad eum Quinquaginta annos nou-

dum habes et Abraham vidisti? 58 Dixit eis lesvis Amen

dieo vobis, anteAbraham ego sum. 59 Tulerunt ergo lapides

ut iacerent in illum : lesus autem abscondit se et exivit dc

templo.

IX. 1 Et prasteriens lesus videt hominem ceciTm a nativitate
•sua. 2 Et interrogaverunt eum discipuli eius dicentes Eabbi,
.quis peccavit, iste an parentes eius, ut cecus nasceretur? 3 Ee-
spondit lesus Neque hic peccavit neque parentes eius, sed ut
manifestentur opera dei in illo. 4 Me oportet operari opera
eius qui me misit, dum dies est: venit nox quando nemo potest
operari. 5 Cum in hoc mundo sum, lux huius mundi sxim.
G Usec cum dixisset, expuit in terram et fecit lutum ex sputo
ot superunxit eum super oculos eius, 7 et dixit ei Vade et
lava in natatoriam Siloe, quod interpi-etatur missus. Abiit

122 Ev. sec. C. 9.

et iavit, et venit videns. 8 Vicini ergo eius qiii noverant eum

prius quod cecus et mendicus esset dicebant Nonne liic est qui

sedebat et mendicabat? alii dicebantHic est: 9 alii autem diee-

bant Quia similis est illi : ille autem dicebat Ego sum. 10 Dice-

bant ergo ei Quomodo aperti sunt tibi oculi ? 11 Respondit ille

Homo qui dieituv lesus lutum fecit et superunxit me, et dixit

mihi Vade in Siloa et lava oeeiilos tuos et abii et ]avi et video.

]2 Dixerunt ergo ci IJbi est ille? Dixit Nescio. 13 Et ad-

duserunt eum ad Pharisasos, illum qui cecus fuerat videntem:

] 4 erat autem sabbatum in qua die fecit lutum lesus et aperuit

oculos eius. 15 Iterum ergo interrogabant eum Pharisaei Quo-

modo vidisti? Ille autem dixit eis Lutum imposuitmihi super oculos,

et lavi et ecce video. 16 Dicebant ergo quidam exPharisjeis Non est

hic homo a deo, qut sabbatum non cusfcodit. Alii aufcem dicebanfc

Quomodo potest homo peccator talia signa facere ? Efc dissensio

erat iuter eos. 17 Dicebant ergo illi ceco Tu quid dicis Qe eo

quod aperuit oculos tuos? lile autem dixit Quia propheta est.

] S Non credebant ei-go ludsei de illo, quoniam ceeus fuit et

videt, donec vocaverunt pai^entes eius, 19 et interrogaverunt eos

Hic est filius vester, qxiem vos dicitis quia eeeus natus est?

quomodo ergo videt modo ? 20 Eesponderunt eis parentes eius

et dixerunt Scimus quia hic est filius noster et quia cecus natus

est: 21 quomodo autem videt ncscimus, aut quis aperuit oculos

eius nos ignoramus : ipsum interrogate, etatem habet, ipse pi*o se

loquatur. 22 Heec autem dixerunt parentes eius quia timebant lu-

dieos : iam enim decreverant ludsei ut si quis eum confiteretur

Ohristum, extra sinagogam fieret. 23 Propterea parentes eius

dixerunt Etatem habet, ipsum intcrrogatc. 24 Vocaverunt ergo

iiominem iterum qui fuerat cecus^ et dixerunt ei Da honorem

deo : nos scimus quia hic homo peccator est, 25 Dixit ergo ille

Si peccator est nescio : unum tantum scio quia cecus eram efc modo

video. 20 Dixerunt ergo illi Quid feeifc tibi? et quomodo

aperuit tibi oculos? 27 Respondit eis Dixi vobis iam et audistis:

quid iterum vultis audire? nunquid et vos vultis discipuli eius

fieri? 28 Maledixerunt ergo eum et dixerunt Tu discipulus illius

sis, nos Moysi discipuli sumus. 29 Scimus quia Moysi Ipcutus

est deus, hunc autem nescimus unde sit. 30 Kespondit ille homo

et dixit In hoc enim mirabile est, quod vos nescitis tmde

sit, et aperuifc oculos meos: 31 scimus quia peccatores deus

uon exaudit, sed si quis dei eultor est et voluntatem eius facit,

hune exaudit. 32 A sasculo nuuquam auditum est quia aperuit

aliquis oculus ceci nati: . 33 nisi esset hic a deo, non poterat

facere quidquam, 84 Responderunt et dixerunt ei In peccatis

natus es totus, et tti doces nos? Et eieeerunt eum foras.

35 Audivit lesus quia eieeerunt illum foras, et cum invenisset

C 0. 10. loli. 123

oiim, dixit ei Tu credis in filium dei? 36 Respondit ille et
dixit Quis est^ domine, ut credam in eum? 37 Et dixit illi
lesus Et vidisti illum, et qui loquitur tecum ipse est. 38 At
ille ait Credo, domine, et procidens adoravit eum. 39 Dixit ei
lesus In iudicium ego veni in liune mundum, ut qui non vident
videant, et qui vident ceci fiant. 40 Et audierunt ex Pliarisseis
qui cum ipso erant. et dixerunt ei Nunquid ct nos eeci sumus ?
41 Dixit eis lesus Si cesi essetis, non haberetis peccatum, sed
dicitis Quia videmus, peccatum vestrum manet.

X. 1 Amen dico vobis, qui non intrat per ianuam
in eortem ovium sed aseendit alia parte ille fur est et
latro: 2 qui autem intrat per ianuam, liic pastor est ovium.
3 Huic liostiarius aperit, et oves vocem eius audiunt, et
.=!uas oves vocat nominatim et producit illas. 4 Cum autem
oves suas omues produxerit, ante ipsas vadet, et oves illum
sequuntur, quia sciunt eius vocem : 5 alienum autem non se-
quuntur, sed fugiunt ab eo, quia nesciunt eius vocem. 6 Hoc
proverbium dixit illis lesus: illi autem non cognoverunt quod
loquebatur illis. 7 Dixit ergo illis iterum lesus Amen amen
dico vobis Quia ego sum hostium ovium. S Omnes qtiotquot vene-
runt fures sunt et latrones, sed non audierunt eos oves. 9 Bgo
sum Iiostiiim : per me si quis introierit, salvabitur, et introibit et
exiet, et pascua inveniet, 10 Fur non venit nisi ut furetur et
occidat et perdat; ego veni ut vitam. babeant et abundancius lia-
beant. 11 Bgo sum pastor bonus., Pastor bonus animam suani
dat pro ovibus: 12 mercennarius autem et qui non est pastor,
cuius non sunt oves proprise, videt lupum venientem et dimittit
oves et fugit, et lupus rapit eas et disperguntur oves ; 1 3 mercen-
narius autem fugit quia condxicticius est, et non pertinet ad eum
de ovibus. 14 Ego sum pastor bonus et cognosco oves meas et
cognoscunt me mese, 1 5 sicut cognovit me pater et ego cognoseo
patrem, et animam meam pono pro ovibus meis. 1 6 Et alias habeo
oves quse non sunt de Iioe ovili: et illas oportet me adducere,
et vocem meam atidient, et erit unus grex et unus pastor.
1 7 Propterea me pater diligit, quoniam ego animam meam pono
pro ovibus, et iterum sumam eam. ] 8 Et nemo toUit eam a
*me, sed ego'pono eam a me ipso; potestatem habeo ponendi
cam, et potestatem habeo iterum tollendi eam: hoc prJBCeptum
accepi a patre meo. 1 9 Dissensio iterum facta est inter ludaeos
propter sermones istos. 20 Hsec dicebant multi ex ipsis Demo-
nium habet et insanit: quid eum auditis? 21 Alii dicebant
Hsec verba non sunt demonium habentis: nunquid demonium
potest cecorum oculos aperire? 22 Facta est autem dedicacio
in lerosolomis, [et hiems erat. 23 et ambulabat Icsus in porticu
Salomonis in templo]. 24 Et circumdederunt eum ludjei et ^dice-
bant Usquequo animam nostram suspendis? si tu es Christus,

124 Ev. sec. C. 10. 11.

dic nobis palam. 25 Respondit eis lesus Loquor vobif palam,
et non creditis: opera quas ego facio in nomine patris mei, hasc
testimonitim perliibent de me ; 26 sed vos non ereditis mihi,
non enim estis ex ovibus meis. 27 Oves mese vocem meam au-
diunt, et ego cognosco eas et secuntur me, 28 et ego vitam
serernam do illis, et non peribant in asternum, et nemo rapit
eas de manu mea. 29 Pater quod dedit mihi, maius omni-
bus est, et nemo potest rapere illud de manu patris mei. 30 Ego
et pater tiuum sumus. 31 Sustulerunt ergo lapides ludEei ut
lapidarent eum. "'33 Respondit eis lesus dicens Multa opera
bona ostendi vobis a patre meo: propter quod eorum opus lapi-
datis me? 33 Kesponderunt ei ludaei De bono opere non te
lapidamus sed de blasphemia, qitia tu, liomo cum sis, facis te
ipsttm dettm, 34 Eespondit eis lesus Nonne scriptttm est in
lege Quia ego dixi Dii estis? 35 Si ergo illos dixit deos, ad
qttos sermo dei fiebat, et non potest solvi scriptura; 36 quem
pater sanctificavit et misit in httnc mundum, vos dicitis qttia
blasphemo, quia dixi Filitts dei sttm? 3 7 Si non facio opera
patris mei, nolite mihi credere: 38 quod si facio, et non vultis
mihi credere. vel operibtts credite, et cognoseite quia in me est
pater et ego iu patre. 39 Quasrebant ergo eum apprehendere Itt-
da^i et exiit de manibus eorum. 40 Etabiit iterum trans lor-
danem in eum locum ubi erat lohannes baptizans primttm, et
mauebat illic. 41 Et mttlti veniebant ad illum et dicebant lo-
hannes qttidem nttllum signttm fecit, 42 omnia atttem qufe dixit
lohapnes de hoc vera sunt. Et multi crediderunt in eum.

XI. 1 Erat autem infirmus qttidam Lazartts nomine, a
Bethania, de castello MarijB et MartliEe sororis eius. 2 3Iaria
atitem erat quaj ttnxit dominum ttngttento et tersit pedes eitts
capillis suis, cttius frater Lazartts infirmabatur. 3 Miserunt ergo
sorores eius ad lesttm dicentes Domine, ecce quem amas infirma-
tur. 4 Audivit atttem lesus et ait illis Hasc infirmitas non est
ad mortem sed pro gloria dei, ut clarificetur filius eitts per
ipsttm. 5 Diligebat atttem lesus Lazarum -et sororem eitts.
6 Ut ergo attdivit qttia infirmatur, tttnc qttidem lestts mansit in
eodem loco duobus diebus : 7 deinde post heee dicit discipulis^
suis Eamus iterum in ludaeam. 8 Dicunt ei discipuli eius
Eabbi. nunc quEerebant te lapidare ludgei, et iterttm vadis illuc?

9 Et respondit lesus et dixit eis Nonne XII hor^ sunt diei ? Si
qttis ambttlaverit in die, non ofFendit, ctttia Ittcem htiitts mundi videt:

10 quod si quis ambulaverit in nocte, ofifendit, quia lux non est
in eo. 11 Hgec dixit, postea ait illis Lazartts amicus noster
dormit: sed vado ttt a somno excitem eum. 12 Dixerunt ergo ei
discipuli eius Domine, si dormit salvus erit, 13 Dixerat atttem
lestts de morte eitts, illi atttem putavcrunt qttia de somno dicit.

€. 11. loh. 125

14 Tuac ergo dicit eis lesus Manifeste Lazarus mortuus est:

15 et gaudeo propter vos, ut credatis, quia non ibi fui: sed
eamus ad eum. 1 6 Ait ergo Thomas qui dicitur Didimus Eamus
et nos, et moriamur cum illo. 1 7 Venit ergo lesus et invenit
eum quatriduum iam in monumento liabentem. 18 Erat autem
Betliania iuxta lerosolimam fere a stadiis XII. 19 Multi autem
ex ludasis venerant ad Martliam et Mariam, ut eas consolarentur
de fratre suo. 20 Martha ergo ut audivit quia lesus venit,
oceurit illi: Maria autem domi sedebat. 21 Dixit ergo Martha
ad lesum Domine, si hic faisses, frater meus non esset mortuus :
22 sed et uunc scio quia qusecunque petieris a deo dabit tibi
deus. 23 Dicit ei lesus Resurget frater tuus. 24 Dicit ei
Martha Scio qtiia resurget ia resurreccione in novissima die.
25 Dixit ei lesus Ego sum resurreccio et vita : qui credit in
me, etiam si mortuus fuerit vivet • 26 et omnis qui vivit et cre-
dit in me, uon morietur in asternum, Credis hoc? 27 At illi
Martha XJtique, domine, ego credidi quia tu es Christus filius
dei, qui in hunc mundum venisti. 28 Haec cum dixisset, vocavit
Mariam sororem suam silencio dicens Magister adest et vocat te.
29 Illa ut audivit, surrexit cito et venit ad illum: 30 nondum
enim venerat lesus in castellum, sed erat adhuc ia illo loco ubi
occurrit ei Martha. 31 ludgei autem qui erant cum ea in
domo qui eam consolabantur, cum vidissent Blariam quoniam cito
surrexit et exivit, secuti sunt eam dicentes Quia vadit ad monu-
mentum ut ploret ibi. 32 Maria ergo ut venit ubi erat lesus,
venit ad eum cecidit ad pedes eius et dixit ei Domine, si hic
esses non esset mortuus frater raeus. 33 lesus ergo utviditeam
plorantem et ludajos flentes qui venerant cum-ea, fremuit spiritu
et turbavit se ipsum, 34 et dixit Ubi posuistis eum? Dicunt ei
Domine, veni -et vide. 35 Et lacrimatus est lesus. 36 Et di-
xerunt ludsei Ecce quomodo amabat eum. 37 Quidam autem
dixerunt ex illis Non poterat hic qui aperuit oculis ceci facere
ue hic moreretur? 38 lesus autem iterum fremens iu semet-
ipso venit ad monu.mentum: erat axitem spelunca et lapis super-
positus. 39 Et ait lesus Tollite hxpidem. Dicit ei Martha
Domine, iam fetet, quatriduum enim habet. 40 Dicit ei lesus
Non dixi tibi quia si credideris videbis gloriam dei? 41 Tule-
runt ergo lapidem: lesus autem levavit oculos in caslum et dixit
Pater, gracias ago tibi quia audisti me. 42 Ego sciebam quia
semper me audis, sed pvopter turbam circumstantem dixi, ut cre-
dant quia tu me misisti. 42 Et cum heee dixisset, voce magna
clamavit Lazare, veni foras. 44 Et exit qui mortuus erat de

•monumento ligatus pedes et manus institis, et facies eius sudario
erat ligata. Dicit illis lesus Solvite illum et siuite abire.
45 Multi ergo ex ludasis, qui venerant ad Mariam et viderant
quDe focit, credideruut in eum: 46 quidam vero ex ipsis abierunt

]26 Ev. sec O. 11. 12.

ad PliarisaBos et dixeruut eis quge fecit lesus. 4 7 Collegerunt ergo
principes sacerdotum et Pharisasi concilium et dicebant Quid facie-
mus, quod hic liomo talia signa facit? 48 Si relinquerimus eum sic,
omnes credent in eum, et venient Eomani et tollent nobis locum
et geutem. 49 Unus autem ex ipsis, Cliaiplias nomine, cum esset
pontifex anni illius, dixit illis Vos nescitis quidquam, 50 neque
cogitatis quia expedit nobis ut unus moriatur liomo pro populo et
uon tota gens pereat. 51 Hoe autem a semetipao non dicebat
sed cum esset pontifex anni illius, proplietavit quia incipiebat
lesus mori pro gente, 52 et non tantum pro gente, sed ut
{ilios dei qui dispersi eraut colligerentur in unum, 53 Ab illo
ergo die cogitaverunt ludaei ut interficerent eum. 54 lestis ergo
iam non in palam ambulabat apud ludaaos, sed abiit in regionem
iuxta desertum, in civitatem quae dicitur Effrem, et ibi mora-
batur cum discipulis suis. 55 Prope autem erat pasclia ludEeorum,
ascenderunt ergo multi in lerosolimam de regione illa ante pasclia,
ut purificarcnt semetipsos. 56 Quserebant ergo lesum, et colloque-
bantur ad invicem in templo stantes et dicentes Putatis, quia non
ad diem festum venit? Dederant autem principes saeerdotum
et Pharissei prEeceptum ut si quis eoguovisset vibi esset, ut in-
dicarent et comprehenderenfc eum.

Xli. 1 lesus ergo ante sex dies paschse venit in Bethani-
am, ubi erat Lazarus quem suscitavit mortuum. 2 Et fe-
cerunt ei easnam ibi, et Martha ministrabat ei, et Lazarus
unus erat ex discumbentibus cum lesu. 3 Maria ergo accepit
libram unguenti pistici pretiosi et unxit pedes lesu et ex-
tersit capillis suis pedes eius, et domus repleta est odore un-
guenti. 4 Et dixit unus ex discipulis eius ludas Simon Scariotha,
qui incipiebat eum tradere. 5 Quare hoc unguentum non veniit
denariis trecentis et datum est pauperibus ? 6 Hoc autem dixit
non quod de pauperibus cura illi esset, sed quia fur erat, et
locuios habebat et qu£e mittebantur auferebat. 7 Dixit ergo illi
lesus Dimitte iliam, ut in diem sepulturse meae servet illud:;
8 pauperes enim semper habetis vobiseum, me autem non semper
habebitis. 9 Et turba multa ex ludseis audivit quia illic esset
lesus, et venerunt non proptcr lesum solum, sed ut Lazarum
viderent quem suscitavit a mortuis. 1 Cogitaverunt autem principes
sacerdotum ut et Lazarum interficerent, 11 quia multi ludaeorum
propter illum ibant et credebant in lesum. 12 Altera die turbae
mult» quse venerant ad diem festum, cum audissent quia lesus
venit lerosolimam, 13 acccperunt sibi ramos palmarum et exie-
runt ei obviam, et clamabant Hosanna, benedictus qui venit in
nomine domini, rex Israel. 14 Et invenit lesus asinum et sedit
super eum, sicut scriptum est. 15 Noli timere, filia Syon: ecce
rex tuus venit tibi sedens super pullum asinge. 1 6 Haee autem nou

C, 12. Joh. 127

cognoveriint primum discipuli eius, sed cum clarificatus esset le-
sus, rccordati sunt quia liaBC erant scripta ab eo et licec fecerunc
ei. 1 7 Testimonium itaque perliibebat turba, qu^ erat cum eo
quia Lazarum vocavit de monumento et suscitavit eum a mor-
tuis: 18 propterea obviam venerunt ei turbas, quoniam au-
dierunt quia lioc signum fecit. 1 9 Pharisciei autem dixerunt ad
illos Videtis quia nicliil proficimus? eeee universus mundus abiit
post illum. 20 Erant autem Grreei quidam ex his qui ascende-
rant ut orarent in die-festo: 21 hi ergo accesserunt ad Philip-
pum qui erat a Bethsaida G-alilseEe, et rogabant iHum dieentes
Domine, volumus videre lesum. 22 Venit Philippus et dieit
Andress, Andreas autem et Philippus dicunt ad lesum. 23 le-
sus autem respondit eis dicens Venit hora ut clarificetur fiiius
hominis. 24 Amen amen dieo vobis, nisi granum tritici cadens
in terram mortuum fuerit, 25 ipsum solum manet: si autom
mortuum fuerit, multum fructum aiFert. Qui amat animam suam,
perdot eam; et qui odit animani suam in hoc mundo, in vitam
cBternam custodit eam. 26 Si quis mihi ministrat, sequatur me,
et ubi ego sum, illic et minister meus erit: si quis autem mihi
ministrat, honorificabit eum pater meus. 27 Nunc anima mea
turbata est, et quid dicam? Pater, libera me ex hac hora. Sed
ideo veni in hanc horam: 28 Pater, clarifica nomen tuum, Ve-
nit ergo vos de cselo dicens Et clarifieavi et iterum clarifieabo.
29 Turbas ergo quse stabant et audierant, dieebant Tonitruum
factum est: alii dicebant Angelus illi locutus est. 30 Kespondit
lesus et dixit Non propter me vox hasc venit sed propter vos.
31 Nunc"iiidicium est huius mundi nunc prineeps huius mundi
mittitur foras; 32 et ego si exaltatus fuero a terra, omnia tra-
ham ad me ipsum. 33 Hoc autem dicebat significans qua morte
esset moriturus. 34 Respondit ei turba Nos audivimus scriptum
esse in lege Quia Christus manet in asternum, et quomodo tu.
dicis Quia oportet exaltari filium hominis? quis est filius
hominis? 35 Dixit ergo eis lesus Adhuc modicum tempus lux
in vobis est: ambulate dum lucem liabetis, ut non tenebree vos
comprehendant; et qui ambulat in tenebris, nescit quo vadat.
36 Dum lucem habetis, credite in lucem, ut filii lucis sitis.
Hsec locutus est lesus, et abiit, et abscondit se ab eis. 37 Cum
autem tanta signa: feeisset lesus coram eis non credebant in eum ;

38 ut sermoYsaiae prophetae impleretur quem dixit Domine, quis
credidit auditui nostro? et brachium domini cui revelatum est?

39 Propterea non credebant, quia iterum disit Ysaias 40 Ex-
caecavit eorum oculos et induravit cor eorum, ut non videant
oeulis et intelligant corde et convertantur et sanem illos, 41 Hjee
dixit Ysaias quando vidit maiestatem eius, et locutus est de eo.
42 Interim tamen ex principibus multi crediderunt in eum, sed
propter Pharisoeos non confitebantur, ut non de synagoga eiice-

128 Ev. sec. C- 12. 13.

rcntur: 43 dilexerunt enim claritatem hominum magis quam clari-
tatem dei. 44 lesus autem clamabat et dicebat Qui credit in
me, non in me credit sed, in eum qui me misit 45 et qui vidifc
me, vidit eum qui me misit. 46 Ego lux in hunc mundum veni,
ut omnis qui credit in me in tenebris non maneat. 47 Et si
quis audiei'it verba mea et custodierit ea, ego non iudico eum:
non euim veni ut iudieem mundum, sed ut salvum faciam mun-
dum. 4S Qui spernit me et non accipit verba mea, habet qui
iudicet eum: sermonem quem locutus sum, ille iudicabit eum in
novissimo die. 49 Quia ego ex me ipso non sum locutus, sed
ille qui misit me pater, ipse mihi prseceptum dedit quid dicam et
quid loquar. 50 et scio quia prEeceptum eius vita seterna est.
Itaque quge ego loquor, sicut dixit mihi pater, sic loquor.

Xlil- 1 Ante diem autem festum pasch^ sciens lesus quia
venit hora eius ut transiret de hoc mundo ad patrem, cum dilexisset
discipulis suos qui essent in hunc mundum, in finem dilexit eos.
2 Et ca3na facta, cum diabolus misisset se in corde Simonis
Seariothe tradere eum 3 sciens quia omnia dedit ei pater in
manus, et quia a deo exivit et ad deum vadit, 4 surrexit a
C£ena et posuit vestimenta sua, et cum accipisset linteum praj-
cinxit se, 5 deinde mittit aquam in pelvim, et coepit lavare pe-
des discipulorum suorum et extergere linteo quo erat pra3cinctus.
6 Yenit autem ad Simonem Petrum, et dicit ei Petrus Domine,
tu mihi lavas pedes? 7 Respondit lesus et dixit ei Quod ego
facio tu nescis modo, cognosces postea. 8 Dicit ei Petrus Non
lavabis mihi pedes in asternum. Respondit ei lesus Nisi lavero
tibi pedes, non habes partem mecum. 9 Dicit ei Simon Petrus
Domine, non tantum pedes sed et manus et caput. 10 Dicit ei
lesus Qui lotus est semel, non indiget ut lavet, sed est mundus
totus : et vos mundi estis, sed non omnes. 1 1 Sciebat enim
quisnam esset traditurus eum propterea dixit eis Quia non estis
omnes mundi. 12 Postquam ergo lavit pedes discipulorum ac-
cepit vestimenta sua, et cum iterum recubuisset, dicit eis Intelli-
gite quid fecerim vobis ! 1 3 Vos me vocatis magister et domine, et
bene dicitis: sum enim. 14 Si ergo ego magister et dominus
lavi pedes vestros, et vos debetis alter alterius lavare pedes:
15 exemplum enim dedi vobis, ut quemadmodum ego feci vobis
etiam et vos faciatis. 16 Amen amen dico vobis, non est maior
servus domino suo, . neque apostolus maior illo qui misit eum,
17 Si ha3C scitis, beati estis si feceritis ea. 18 Non de omnibus
vobis dico : ego cnim scio quos elegerim, sed ut adimpleatur
scriptura Qui manducat mecum panem, levabit contra me calca-
neum suum. 19 A modo dico vobis priusquam fiat, ut cum
factum fuerit credatis quia ego sum. 20 Amen amen dico vo-
bis, Qui accipit si quem misero, me accipit : qui autem me acci-
pit, accipit eum qui me misit. 21 Cum hsec dixisset lesus,

C. 13. 14, loh. 129

turbatus esfc in spiritu et. protestatus est et dixit Amen amen dico
vobis Quia unus ex vobis tradet me. 22 Aspieiebant ergo ad
iavicem discipuli, hsesitantes de quo diceret. 23 Erat autem
recumbens unus ex discipulis eius in sinu lesu, quem diligebat le-
sus : 24 Annuit ergo huic Simon Petrus et dixit ei Interroga
de quo dicit? 25 Ait itaque eum reeumberet ille super pectus
lesu, et dicit ei Domine, quis est qui tradet te? 26 Eespondit
lesus Ille est cui ego intinctum panem porrexero. Et cum in-
tinxisset panem, dedit ludae Simoni ScariothgB. 27 Ut accepit
panem introivit in illum sathanas. Dicit ergo ei lesus Quod facis,
fac citius. 28 Hoc autem nemo discumbencium scivit ad quid
dixerit ei : 29 quidam enim putabant quia locukis habebat ludas
quia dicit ei lesus Eme ea quae opus sunt nobis ad diem festum
hunc, aut egenis aliquid daret. 30 Oum ergo accepisset ille buc-
cellam, exivit continuo : erat autem nox. 3 1 Cum ergo exisset
ille, dicit lesusNunc clarificatus est filius hominis, et deus clari-
ficatus est in eum. 32 Et deus clarificabit eum in semetipso, et
continuo clarifieavit eum, 33 Pilioli, adhuc modicum tempus vo-
biscum sum et quseritis me, sicut dixi ludseis Quo ego vado vos
non potesfcis venire, et vobis dico modo. 34 Praecepttim novum do
vobis ut diligatis invicem, sicufc dilexi vos. 35 lu hoc enim
eognoscenfc omnes quia diseipuli mei estis, si dilectionem habue-
ritis ad invicem. 36 Dieit ei Simon Petrus Domine, quo vadis?
Respondit lesus Qy.o ego vado tu non potes me modo sequi, se-
queris autem postea. 3 7 Dicit ei Petrus Doraine quare non pos-
sumus sequi te modo ? animam meam pro te ponam. 3 8 Re-
spondit lesus et dixit ei Animam tuam pro me pones ? xlmen
amen dico tibi, quoniam non cantabit gallus donec me ter neges.
XIV. l Et ait diseipulis suis Non turbetur cor vestrum:
credite in deiim, et in me credite. 2 In domo patris mei man-
siones multse sunt si quo minus dixissem vobis: quia vado
parare vobis locum. 3 Et si abiero et paravero vobis
iocum, iterum venio et accersio vos ad me ipsum, ut
ubi ego sum et vos sitis. 4 Et quo ego vado sitis, et viam
nostis, 5 Dicit ei Thomas Domine, nescimus quo vadis, et quo-
modo possumus viam scire? 6 Dicifc ei lesus Ego sum via et
veritas et vita: nemo venit ad patrem nisi per me. 7 Si eogno-
vistis me, efc patrem meum cognovistis ; et a modo nostis
eum et vidistis eum. 8 Dicit ei Philippus Domine, ostende no-
bis patrem, et sufficit nobis. 9 Dicit ei lesus Tanto tempore
vobiscum sum, et non cognovistis me, Philippe ? Qui vidit me,
vidit et patrem meum: quomodo tu dieis Ostende nobis patrem?

10 Non creditis quia ego in patre et pater in me. est? Verba
quse ego loquor vobis, a me ii^so non loquor : pater autem in
me manet, ipse loquitur et opera quse ego facio ipse facit.

11 Credite mihi quia ego in patre et pater in me est? ]2AIio-
quin propter opera ipsa credite. Amen amen dico vobis. quia qui

9 — Cod. Colb.

130 Ev, sec C. 14 15.

credit in me, opera quse ego facio et ipse faciet, et maiora ho-
rum faciet, quia ego ad patrem vado, 1 3 et quodcunque ab illo
petieritis in nomine meo, ego faciam ut clarificetur pater in filio.
14 Si quid petieritis me in nomine meo, hoc faeiam. 15 Si di-
ligitis me, praecepta mea custodite. 16 Et ego rogabo patrem, et
alium advocatum dabit vobis, ut vobiscum sit in asternum, 17
spiritum veritatis, quem hic mundus non potest accipere, quia
non videt eum nec cognosclt eum: vos autem nostis illum, quia
vobieum manet et vobiscum est. 1 8 Non relinquam vos orphanos,
venio ad vos. 19 Adhuc modicum et hic mundus me iam non
videt: vos autem videbitis me, quia ego vivo et voa vivetis.
20 In illa die cognoseetis vos quia ego in patre meo et vos in
me et ego in vobis. 21 Qui audit prsecepta mea et servat ea,
ille est qui diligit me : qui autem diligit me, diligetur a patre
meo, et ego diligam eum et manifestabo ei me ipsum. 22 Ait
illi ludas, non ille Scariotha sed alius Domine quid factum est
quia nobis incipis manifestare te ipsum et non huic mundo?
23 Respondit lesus et dicit ei Si quis diligit me, sermonem
meum servavit, et pater meus diliget eum, et ad eum veniemus
et apud eum manemtis ; 24 qui non diligit me sermones meos
non servat : et sermonem quem audistis, meus non est, sed eius
qui me misit patris. 25 Haee locutus sum vobis apud vos ma-
nens: 26 paraclitus autem, ille spiritus sanctus quem mittet
pater in nomiue meo, ille vos docebit omnia et suggeret vobis
qusecunque dixero. 27 Pacem relinquo vobis, pacem meam do
vobis : non quomodo hic mundus dat ego do vobis. Non contur-
betur cor vestrum neque formidet. 28 Audistis quia dixi vobis
Vado et venio ad vos. Si diligeritis me, gauderetis quoniam
vado ad patrem, quia pater maior me est. 29 Nunc dixi vobis
antequam fiat, ut cum factum fuerit credatis. 30 lam non
multa loquor vobis: venit enim huius mundi princeps, et in me
non habet quidquam, 31 sed ut cognoscat mundus quia diligo
patrem, et sicut prasceptum dedit mihi pater, sic facio. Surgite,
eamus hinc.

XT. l Ego sum vitis vera, et pater meus agricultor est.
2 Omnem palmitem in me non ferenteui fructum, toUet eum
pater et omnem qui leret fructum, purgabit eum ut fructum plu-
rimum afferat. 3 lam vos mundi estis propter sermonem quem
locutus sum vobis : 4 manete in me, et ego in vobis. Sicut
sarmentum non potest ferre fructum a semetipso nisi manserit
in vite, sic et vos nisi in me manseritis. 5 Ego sum vitis, et
vos estis sarmenta: qui manet in me et ego in illo, hic affert
fructum copiosum, quia sine me nichii potestis facere. 6 Si
quis in me non manserit, praacisus est sicut sarmentum et mitte-
tur foris et arescet et coUigent eos et in ignem mittunt, et ardent,
7 Si manseritis in me et verba mea in vobis manserint, quodcun-

Cr 15 16. loh. ]31

que petere volueritis, fiet vobis. 8 In hoc clarificatus est pater
xaeus ut fructum plurimum afferatis et efficiamini mei discipuli.
9 Sicut dilexit me pater, et ego dilexi vos : manete in dilectione
mea. 10 [Si praecepta mea servaveritis, manebitis in dilectione
mea], sicut et ego praecepta patris servavi et maneo in eius di-
lectione. 1 1 Hsec locutus sum vobis ut gaudium meum sit in
vobis et gaudium vestrum impleatur. 12 Hoc est prseceptum
meum, ut diligatis invicem qua dileetione dilexi vos. 13 Maio-
rem hae dilectionem nemo habet, ut animam suam ponat pro
amicis suis. 14 Vos amici mei estis, si feceritis quse ego praecipio
vobis. 15 lam non dico vos servos, quia servus nescit quid faciat
dominus eius : vos aiitem dixi amicos, quia omnia qusecunque audivi
a patre meo nota. feci vobis. 16 Non vos me elegistis, sed ego
elegi vos, et ordinavi vos ut eatis et fructificetis et fructus ve-
ster maneat, ut quodcunque petieritis a pafcre in nomine meo det
vobis. 17 Hgec mando vobis, ut diligatis invicem. 18 Si mun-
dus vos odit, scitote quia priorem me odio habuit. 19 Si
de lioc mundo fuissetis, mundus utique quod suum erat diligeret :
verum quia de hoc mundo non estis, sed ego elegi vos de mundo,
prbpterea odit vos mundus, 20 Mementote sermonis quem
ego dixi vobis Non est servus maior domino suo: si me perse-
cuti sunt, et vos persequentur, si sermonem meum servaverunt,
et vestrum servabunt. 21 Sed hsec omnia faciunt circa vos
propter nomen meum, quia nesciunt eum qui me misit. 22 Si
non venissem et locutus eis fuissem, peccatum non haberent, nunc
autem excusacionem non habent de peccato 23 Qui me
odit, et patrem meum odit. 24 Si opera non fecissem in illis
quae nemo alius fecit, peceatum non haberent: nunc autem vide-
runt et oderunt me et patrem meum. 25 Sed ut impleatur
sermo qui in lege eorum scriptus est Quia odio me habuerunt
gratis. 28 Cum ergo venerit paraclitus quem ego mittam vobis
a patre meo, spiritum veritatis qui a patre meo procedit, ille te-
stimonium perhibet de me: 27 et vos testimonium perhibetis,
qui ab inicio mecum estis.

XVI. 1 Haec locutus sum vobis ut non scandalizemini. 2
Extra synagogam fecerunt vos : sed venit hora mea ut omnis qui
interfecerit vos arbitretur obsequium prsestare deo. 3 Sed hase
faciunt vobis quia non uoverunt patrem neque me. 4 Haec au-
tem loeutus sum vobis ut cum venerit hora eorum reminiscamini,
quia ego dixi vobis. 5 Hsec autem vobis ab inicio non dixi quia
vobiscum eram: at nune autem vado ad eum qui me misit, et
nemo de vobis interrogat me Quo vadis ? 6 Sed quia hgec lo-
cutus sum vobis, tristieia implevit cor vestrum. 7 Sed ego veri-
tatem dico vobis, quoniam expedit vobis ut ego vadam : si non
abiero ego, paraclitus non venit ad vos ; si autem abiero, mittam
eum ad vos. 8 Et cum advenerit ille, arguet mundum de pec-

132 Ev. sec. C. 16. 17.

cato ct de iusticia et de iudicio. 9 De peccato quidem, quia
non crediderunt in me; 10 de iusticia vero, quia ad patrem
meum vado et iam me non videbitis ; 1 1 de iudicio autem, quia
princeps liuius niundi iudicatus est. 1 2 Adhuc multa habeo vo-
bis dicere, sed non potestis illa modo portare : 1 3 cum autem
venerit ille spiritus veritatis, docebit vos in omni veritate : non
enim loquetur a semetipso, sed quascunque audierit loquetur, et
quse ventura sunt annunciabit vobis. 14 lUe me clarificabit,
quia de meo accipiet et annunciabit vobis. 1 5 Omnia qusecunque
habet pater, mea sunt: propterea dixi quia de me aceipiet et
annunciabit vobis. 16 Ecce modicum et iam non videbitis me, et
iterum modicum, et videbitis me, quoniam vado ad patrem.
17 Dixerunt ergo discipuli eius ad invicem Quid est lioc quod
dicit nobis Modicum et non videbitis me, et iterum modicum et
videbiti.s me? et quia ait Vado ad patrem meum ? 18 Dicebant
ergo Quid est lioc quod dicit Modicum? nescimus quod loquitur.
1 9 Et cognovit lesus quia incipiebant .eum interrogare, et dixit ad
eos De hoc quseritis ad invicem quia dixi Modicum et non videbi-
tis me, et iterum modicum et videbitis me? Amen amen dico vobis
quoniam flebitis et lugebitis, mundus autem gaudebit: vos trista-
bimini sed tristieia vestra in gaudium veniet. 21 MuHer cum parit
tristiciam habet, quia venit dies eius : eum autem pepererit pue-
rum, iam non meminit tristiciae propter gaudium, quia natus est
homo in hunc mundum. 22 Et vos nunc quidem tristiciam ha-
betis: iterum autem videbo vos et gaudebit cor vestrum, et
gaudium vestrum nemo tollet a vobis. 23 Et in illa die me non
interogabifcis quidquam : amen amen dico vobis Quoniam si quid pe-
tieritis a pafcre in nomine meo, dabit vobis. 24 Usque modo non
petistis quidquam in nomine meo: petite, et accipietis, tit gau-
dium vesfcrum sit impletum. 25 Hasc in proverbiis locutus sum
vobis : sedveniet hora cum iam non in proverbiis loquar vobis, sed
palam de patre manifestabo vobis. 20 In illa die in nomine meo
petitis, et non dico vobis quia rogabo patrem: 27 ipse enim
pater amat vos, quia vos me amatis et creditis quia ego a deo
exivi. 28 Exivi a patre et veni in huncmundum: iterum relin-
quo hunc mundum et vado ad patrem meum. 29 Dicunt ei
discipuli eius Ecce nunc palam loqueris, et proverbium nullum
dicis. 30 Nunc ergo scimus quia omnia nosti, non opus est tibi
ut aliquis te interroget: sed credimus quia a deo existi. 31 Re-
spondit eis lesus Modo creditis ? Ecce venit hora et iam venit,
ut dispergamini unusquisque in suam regionem et me solum relin-
quatis: et non sum solus, quia pater mecum est. 33 Hsec locu-
tus sum vobis ut in me pacem habeatis. In hoc autem mundo
tribulacionem et pressuram habebitis : sed gaudete quoniam ego
vici mundum.

XVII. 1 Hsec locutus est lesus, et elevavit oculos suos
in C3elum et dixit Pater, venit hora: clarifica filium tuum, ufc

C. 17. 18. loh. 133

fllius tuus clarificet te, 2 sicut dedisti ei potestatem omnis carnis,
ut omne quod dedisti ei, det illis vitam aeternam. 3 Hsec est
autem vita seterna, tit cognoscant te solum verum deum et quem
misisti lesum Christum. 4 Quem ego clarificavi super terram,
opus consummavi quod dedisti miM ut facerem: 5 et nunc cla-
rifica me tu, pater, apud temetipsum claritate quam habui, prius-
quam mundus esset, apud te. 6 Manifestavi nomen tuum om-
nibus quos dedisti mihi de mundo. Tui erant, et milii eos dedi-
sti, et sermonem tuum servaverunt: 7 nunc cognovi quia omnia
qusecunque dedisti mihi abs te sunt, 8 quia verba quse dedisti
mihi dedi eis, et ipsi acceperunt ea et cognoverunt quia a te vere
exivi, et crediderunt quia tu me misisti. 9 Ego pro eis rogo:
non pro mundo hoc rogo, sed pro his quos tu mihi dedisti, quia
tui sunt, 10 et mea omnia tua sunt, et tuamea stint, et clarificatus sum
in eis. 1 1 Et iam non sum in hoc mundo, et hi in mundo sunt, et ego
ad te venio, et iam non sum in hoc mundo. Pater sancte, serva eos in
nomine tuo. 12 Cum essem cum eis, ego servabam eos in nomine
tuo : quos dedisti mihi custodivi, et nemo ex his perit nisi filius
perdicionis, ut scriptura impleatur, 1 3 Nune autem ad te venio,
et haee loquor in hoc mundo ut habeant gaudium meum imple-
tum in semetipsis. 14 Ego dedi eis sermonem tuum, et mundus
^os odio habuit, quia non sunt de hoc mundo. 15 Non rogo ut
tollas eos de mundo, sed ut serves eos a malo. [16 De hoc
mundo non sunt, sicut et ego non sum de mundo.] 17 Sanctifica
eos in veritate: sermo tuus veritas est. 18 Sicut me misisti in
hunc mundum, et ego misi eos in hunc mundum: 19 et pro eis
ego sanctifico me ipsum, ut sint et ipsi sanctificati in veritate.
20 Non pro his autem tantum rogo, sed et pro his qui credituri
sunt per verba eorum in me. 21 ut omnes unum sint, sicut
tu pater in me et ego in te, ut ipsi in nobis sint, ut mundus
credat quia tu me misisti. 22 Et ego claritatem quam dedisti
mihi dedi eis, ut sint tinum sicttt sumus nos ttnum, 23 ego in
eis et ttt in me, ut sint perfecti in unttm, et cognoscat mundus
qttia tti me misisti, et dilexisti eos sicut et me dilexisti. 24 Pa-
ter, qttos dedisti mihi, volo ttt tibi ego sum illi sint meeum,
ut videant claritatem meam quam dedisti mihi, quia dilexisti me
ante mttndi constitucionem. 25 Pater ittste, mttndus te non
cognovit, ego atttem te cognovi, et hi cognoverunt qttia tu me
misisti: 26 et notum eis feci nomen tttum et notam faciam di-
lectionem qtta dilexisti me in eis sic et ego in ipsis.

XTIU. 1 Hsec cum dixisset lesus, exivit cum discipulis
suis trans torrentem fluminis Cedron, ubi erat ortus, in quem
introvit ipse et discipuli eitts. 2 Sciebat atttem et- Ittdas, qui
eum traditurus erat, ipsum loctim, qttia frequenter lesus con-
veniebat ibi cttm discipttlis suis. 3 ludas ergo accepta cohorte
a principibus sacerdotttm et Pharisseis ministros, venit illuc cum

134 Ev. sec. ' C. 18.

lanternis et faculis et armis. 4 lesus autem sciens omnia quae
ventura erant super eum, exiit et ait illis Quem quseritis? 5 E.e-
sponderunt ei lesum Nazarenum. Dicit eis lesus Ego sum. Sta-
bat autem et ludas, qui traditurus erat eum, cum ipsis. 6 Ut
ergo dixit illis Ego sum, abierunt retrorsum et ceciderunt in
terram. 7 Iterum lesus eos^^interrogavit Quem quseritis? IUi
autem dixerunt lesum Nazarenum. 8 Respondit lesus Dixi vobi&
quia ego sum : si ergo me quseritis, sinite eos ire. 9 Ut im-
pleatur sermo quem dixit Quia quos dedisti mihi, non perdidi
ex ipsis quemquam. 10 Simon igitur Petrus habens gladium
eduxit eum et percussit servum principis sacerdotum et abscidit
eius auriculam dextram: erat autem nomen servo Malchus. 11
Dixit ergo lesus Petro Mitte gladium in vaginam suam: calicem
quem dedit mihi pater non vis ut bibam illum? 12 Cohors igi-
tur et tribunus et ministri ludaeorum comprehenderunt lesum et
ligaverunt eum, 13 et adduxerunt ad Annam primum: erat
enim socer Caiphae, qui erat pontifex anni illius : 14 erat au-
tem Caiphas qui consilium dedit eis Quia expedifc unum hominem
mori pro populo. 15 Sequebatur autem Simon Petrus lesum et
alius discipulus : discipulus autem ille notus erat principi sacer-
dotum et simul introivit cum lesu in atrium pontificis, 1 6 Petrus
vero stabat ad ianuam foris. Exiit ergo discipulus ille alius qui
erat notus pontifici et dixit hostiarise, et introduxit Petrum.
1 7 Dicifc ergo Petro illa ancilla hostiaria Nunquid et tu ex discipulis
es hominis huius ? Ait illi Non sum. 1 8 Stabant autem servi
et ministri ad prunas, quia frigus erat, et calefaciebant : erat au-
tem cum eis et Petrus stans et calefaciens se. 19 Princeps
ergo sacerdotum interrogavit lesum de discipulis eius et de do-
ctrina eius. 20 Respondit ei lesus Ego palam locutus sum
mundo : ego semper doeui in synagoga et in templo, quo omnes
ludaei conveniunt, et in occulto locutus sum nichil. 21 Quid me
interrogas? interroga eos qui audierunt quid locutus sum illis:
eece hi sciunt quae dixerim ego. 22 Hsec autem cum dixisset,
unus de astantibus ex ministris dedit palmam lesu, dicens Sie
respondes pontifici ? 23 Respondit ei lesus Si male loeutus sum,
testimonium perhibe de malo: si autem bene, quid me esedis?
24 Et misifc eum Annas vinctum ad Caiphan pontifieem. 25 Erat
autem Simon Petrus stans et calefaciens se. Dixerunt ergo ei
Nunquid et tu ex discipulis 'eius es? Efc ille negavit et dixit Non
sum. 26 Dicit ei unus ex servis pontificis, cognatus eius cuius ab-
scidit Petrus auriculam Nonne ego te vidi in orto cum illo? 27
Iterum ergo Petrus negavit eis, et statim gallus cantavit. 28 Ad-
ducunt igitur lesum ad Caipham et ad Pilatum in prsetorium : erat
autem mane: et ipsi non introierunt in praetorium, ne contami-
narentur et manducarent pascha. 29 Exiit ergo Pilatus ad eos foras
et dixit Quam accusacionem fertis de hoc homine? 30 Responderunt

C. 18. 19. loh. 13^

ludaei et dixerunt ei Si non esset liic malefactor, non utique tibi
tradidissemus eum. 31 Dixit ergo eis Pilatus Accipite eum vos
et secundum legem vestram iudicate. Dixerunt ergo Itidgei Nobis
non licet quemquam occidere. 32 Ut sermo lesu impleretur,
quem dixit significans qua morte esset moriturus. 33 Introivit
ergo iterum in praetorio Pilatus, et vocavit ad se lesum et dixit
illi Tu es rex ludaeorum? 34 Et respondit ei lesus A te hoe
dicis, an alii tibi dixerunt de me? 35 Respondit Pilatus Nun-
quid ego ludseus sum? gens tua et principes sacerdotum tradi-
derunt te mihi: quid fecisti? 36 Respondit ei lesus Regnum
meum non est de hoc mundo : .si de hoc mundo esset regnum
meum, ministri mei utique certarent ut non traderer ludseis:
nunc uuLem regnum meum non est hinc. 37 Dixit itaque Pilatus
Ergo rex es tu? Eespondit lesus Tu dicis, quia rex sum ego.
Ad hoc natus sum et ad hoc veni in hunc mundum, ut
testimonium perhibeam veritati: omnis qui de veritate est audit
voeem meam. 38 Dicit ei Pilatus Quid est veritas? Et cuin
hoc dixisset, iterum exivit ad ludseos et dixit eis Ego nullam
invenio in eo eausam. 39 Est autem consvetudo vobis ut unum
dimittam in pascha ; vultis ergo "dimittam vobis regem ludaeorum ?
40 Exclamaverunt ergo omnes Non lesum, sed Barabban. Erat
autem Barabbas latro.

XIX. 1 Tunc ergo apprehendit Pilatus lesum et flagellavit
eum. 2 Et milites ornatam coronam de spinis posuerunt super
caput eius et vestem purpuream induerunt eum, 3 et veniebant
ad illum dicentes Ave rex ludasorum, et dabant ei palmas in
faciem. 4 Exivit iterum Pilatus foras et dieit eis Ecce ad-
dueo illum vobis foras, ut cognoscatis qu.ia in eo causam non in-
venio. 5 Exiit ergo lesus foras habens spineam coronam et pur-
pureum vestimentum. Et dixit eis Ecce homo. 7 Cum ergo vidis-
sent eum principes sacerdotum et ministri, exclamaverunt dicen-
tes Crueifige eum, crucifige. ' Dicit eis Pilatus Accipite eum vos
et crucifigite: ego enim non invenio in eum eausam. 7 Respon-
derunt ludaei Nos legem habemus, et secundum legem habet
mori, quia filium dei se fecit. 8 Cum ergo audisset Pilatus hunc
sermonem, magis timuit, 9 et introivit iterum in praetorium et
dicit ad lesuni IJnde es tu? lesus autem responsnm non dedit
ei. 10 Dicit ergo ei Pilatus Mihi non loqueris? nescis quia
potestatem habeo crucifigere te, et potestatem habeo dimittendi
te ? 1 1 Respondit ei lesus et dixit Non haberes potestatem adversum
me ullam nisi datum tibi esset de super: propterea qui tradidit
me tibi magnum peccatum habet. 12 Et exinde Pilatus qu-aere-
bat dimittere eum: ludaei autem clamabant dicentes Si hunc di-
mittis, non es amicus caesaris: omnis qui se regem faeit contra-
dicit caesari. ] 3 Cum audisset ergo Pilatus hos sermones, produxit
foras lesum, et sedit pro tribnnali in loco qui dieitur Lithostra-
tos, Hebraice autem Gabtha. 14 Erat autem praeparacio

]36 Ev. sec. C. 19

pasclige, liora erat quasL sexta. Et ait ludaeis Ecce rex vester.
15 At illi clainaverunt ToUe, crucifige eum. Ait illis Pilatus
Eegem vestrum crucifigam? Eesponderunt principes sacerdotum
Non habemus regem nisi csesarem. 16 Tunc ergo tradidit eis
illum ut crucifigeretur, Susceperunt ergo lesum, 17 et baiulans
sibi crucem pervenit in locum gui appellatur Calvarise quod dici-
tur Hebraiee Grolgotlia, 1 8 ubi eum crucifixerunt, et cum eo alios
<3uos hinc et inde, medium autem lesum. 19 Scripsit autem et
titulum Pilatus et posuit supra crucem : erat autem scriptum le-
sus Nazarenus rex ludseorum. 20 Hunc ergo titulum multi
legerunt ludseorum, quia prope civitatem erat locus ubi cruci-
fixus est lesus, et erat scriptum Hebraice Grsece et Latine. 21
Dicebant ergo Pilato principes ludaeorum Noli scribere Rex lu-
da3orum, sed quia ille dixit Rex sum ludgeorum. 22 Respondit
Pilatus Quod seripsi, scripsi. 23 Milites ergo cum crueifixissent
lesum, acceperunt vestimenta eius et fecerunt quatuor partes,
unicuique militi partem. De tunica autem quia de superiori parte
non consutilis sed. per totum textibiiis fuit 24 dixerunt ergo
ad alterutrum Non seindamus eam^ sed sortiamu.r de illa cuius
sit. Ut scriptura impleatur Diviserunt vestimenta mea sibi, et
super vestem meam miserunt sortem. Et milites quidem hseo
fecerunt. 25 Stabant autem iuxta crueem lesu mater eius et
soror matris eius Maria Cleophe et Maria laeobi et Maria
Magdalenfe. 26 Cum vidisset autem lesus matrem suam et
discipulum astantem quem diligebat, ait matri suse Mulier, eece
hlius tuus. 27 Deinde dicit discipulo Ecce mater tua. Et ex
illa hora accipit illam discipulus ille. 28 Postea sciens lesus
quoniam omnia consummata sunt, ut scriptura impleretvir ait
Sitio. 29 Yas ergo positum erat aceto plenum: hysopo adrai-
scentes spongiam ergo plenam aceto cum felle permixtum com-
ponentes obtulerunt ori eius. 30 Cum ergo accepisset le-
sus acetum, dixit Consummatum est, et inclinato capite tradidit
spiritum. 31 Itidgei autem, quoniam parasceve erat, ne mane-
rent in cruce coriDora. erat enim magnus dies ille sabbati,
rogaverunt Pilatum ut frangerentur eorum crura et tollerentur.
32 Venerunt ergo milites et illius quidem primi fregerunt crura
et alterius similiter qui simul crucifixi erant eum eo : 3 3 ad le-
sum autem cum venissent, ut viderunt eum mortuum, non fregerunt
eius crura. 34 sed unus ex militibus lancea latus eius perfo-
dit, et continuo exivit sanguis et aqua. 35 Et qui vidit testi-
monium perhibuit, et verum est testimonium eius et ille scit
quia vere dicit, ut et vos credatis. 36 Pacta sunt enim
h£ec ut scriptura impleatur Os suum non confringetis ab eo.
37 Et iterum alia scriptura dicit Videbunt in quem compunxe-
runt. 38 Post hsec autem rogavit Pilatum loseph ab Arimathia
qui et ipse fuit diseipulus lesu, occulte autem propter metum

C. 19. 20. loL 137

Iudseorum, xit toUeret corpus lesu: et permisit Pilatus. Vene-
runt ergo et tulerunt eum: 39 venit autem et Nieodemus,
qui venerat ad lesum nocte pi'imum, ferens mixturam mirrae et
alose quasi libras centum. 40 Acceperunt ergo corpus lesu et
ligaverunt eum linteis cum aromatibus, sicut est consuetudo ludasis
sepelire- 41 Erat autem in loco ubi erucifixus esfc ortus, efc in
orto monumentum novum, in qu^o nondum quisquam positus erat :
42 ibi ergo propter parasceven ludseorum, quia iuxta erat mo-
numentum, posuerunfc lesum.

XXv 1 Postera autem die sabbati venit Maria Magdalene
cum adhuc tenebrae essent, ad ponumentum, et videt lapidem
sublatum a monumento. 2 Cueurrit ergo et venit ad Simonem Petrum
et alium discipulum quem amabat lesus, et dieit eis Tulerunt do-
minum de monumento, et nescimus ubi posuerunt eum. 3 Exivit
ergo Petrus et ille alius diseipulus, et venerunt ad monumentum :
4 currebant autem duo simul: sed ille alius diseipulus ■prsecn-
currit citiiis Petro et venit prior ad monumentum, 5 et cum se
inclinasset et prospexisset, videt linteamina posita, nou tamen in-
troivit. 6 Venit ergo Simon Petrus sequens eum et introivit in
monumentum, et vidit linteamina posita, 7 et sudarium, quod
erat supra caput eius, non eum linteaminibtis positum, sed sepa-
ratim involutum in umim locum. 8 Tunc ergo introivit et alius
diseipulus qui venerat prior ad monumentum, et vidit et eredidit.
9 Nondum enim sciebat seripturam, quia oporteret eum a mortuis
resurgere. 1 Abierunt ergo apud se discipuli. 1 1 Maria autem
stabat-ad monumentum plorans, ut ergo fleret, inclinavit se efc
prospexit in monumentum, 12 et vidit duos angelos in albis se-
dentes, unum ad caput et unum ad pedes, ubi positum erat cor-
pus lesu. 1 3 Et dicunt ei Mulier quid ploras ? Dicit eis Quo-
niam tulerunt dominum meum, et nescio ubi posuerunt eum.
14 Haec cum dixisset, conversa est retrorsum, efc vidit lesum
stantem, et non sciebat quia lesus est. 1 5 Dieit ei lesus Mulier,
quid ploras? aut quem quasris? At illa existimans quia ortula-
nus est, dieit ei Domine, si tu sustulisti eum, die mihi ubi po-
suisti ilkim, et ego eum toliam. 16 Dieit ei lesus Maria.- Con-
A^ersa illa dicit ei Hebraice Rabboni, quod interpretatur magister.
17 Dicit ei lesus Noli me tangere: nondum enim ascendi ad
patrem meum et ad patrem vestrum et ad dominum meum et ad
dominum vestrum. 18 Venit Maria Magdalene annuncians diseipulis
quia vidit dominum, et quia hsec dixit et manifestavit eis. 1 9
Cum ergo sero esset die illo una sabbatorum, efc ianuse essent
clausse ubi eranfc diseipuli congregati propter metum ludoeorum,
venit lesus et stetit in medio, et ait ei Pax vobis, 20 Et hoc
cum dixisset, ostendit eis manus et latus suum. Gravisi sunfc
itaque diseipuli viso domino. 21 Ait illis iterum Pax vobis:
sicut misit me pater, et ego mittam vos. 22 Haec eum dixisset,

138 Ev. sec. C. 20. 21.

insaflavit, et ait illis Accipite spiritum sanctum: 23 quorum re-
miseritis peccata, remittuntur eis, et quorum retinueritis, detenta
sunt. 24 Thomas autem unus de XII, qui dicitur Didimus,
non erat cum illis quando venit lesus. 25 Dixerunt ergo ei ce-
teri discipuli Vidimus dominum. Ille autem dixit eis Nisi videro
in manus eius figuram clavorum et misero digitum meum in
locum clavorum et mittam manum meam in latus eius, non credam.
26 Post dies autem octo iterum erant discipuli simul etThomas
cum eis. Venit lesus ianuis clausis, et stetit in medio et dixit
Pax vobiscum. 27 Deinde ait Thomse Infer digitum tuum huc
et vide manus meas, et affer mauum tuam et mitte in latere
meo^ et noli esse incredulus, sed fidelis. 28 Respondit Thomas
et dixit ei Tu es dominus meus et deus meus. 29 Ait ei lesus
Quia vidisti me, credidisti : beati qui non viderunt et crediderunt.
30 Multa quidem et alia signa fecit lesus in eonspectu discipu-
lorum suorum, quse non sunt scripta in libro hoc: 31 hgec au-
tem scripta sunt ut credatis quia lesus Christus ipse est filius
dei, et ut credentes vitam habeatis in nomine eius.

XXI. 1 Postea manifestavit se iterum lesus discipulis suis
ad mare Tiberiadis. Manifestavit autem se sic. 2 Erant autem
pariter Simon Petrus et Thomas qui dicitur Didimus et Natha-
nael qui erat Chanaan GalilaesB et filii Zebedaei et alii ex discipu-
lis eius duo. 3 Dicit eis Simon Petrus Vado piscari. Dicunt
ei Venimus et nos tecum. Et exierunt et ascenderunt in navem
et illa nocte nichil ceperunt. 4 Mane autem facto stetit lesus
in littore : non tamen cognoverunt discipuli quia lesus est. 5 Di-
cit ergo eis lesus Pueri, nunquid pulmentarium habetis ? Respon-
derunt ei Non. 6 Dicit eis Mittite in dexteram partem navigii
retia, et invenietis. Miserunt ergo retia et non valebant trahere
ea a multitudine piscium. 7 Dixit ergo ille discipulus quem dilige-
bat lesus Petro Dominus est. Cum audisset autem Simon Petrus
quoniam dominus est, tunica succinxit se, erat enim nudus, et
misit se in mare : 8 illi alii discipuli navigaverunt, non enim
longe erant a terra sed quasi a cubitis ducentis, trahentes retia
piscium. 9 Ut ergo descenderunt in terram, viderunt earbones
incensos et piscem superpositum et panem. 10 Dicit eis lesus
Afferte de piscibus quos nunc cepistis. 1 1 Tuue ascendit Simon
Petrus et traxit retia ad terram plena piscibus magnis centum
quinquaginta tribus: et cum tanti essent, non est scissum rete.
1 2 Dicit eis lesus Venite, prandete. Nemo autem ausus est dis-
cumbencium interrogare eum Tu quis es? scientes quia ipse est
dominus. 13 Tunc lesus accipit panem et dedit eis et piscem
similiter. 14 Hoc iam tercio manifestavit lesus discipulis suis
cum resurrexisset a mortuis. 15 Cum ergo prandissent, ait le-
sus Simoni Petro Simon, Bariona diligis me? Dicit ei Etiam do-
mine, tu scis quia amo te. Dicit illi Pasce oves mea. 16 Ait

/

0. 21. Ev. sec. 139

illi seeundo Simon Bariona diligis me? Dicit ei Ita domine. tu
scis quia amo te. Ait illi Pasce oves meas. 1 7 Dicit ei tercio
Simon Bariona, amas me? Contristatus estPetrus quia dixit ei
tercio Amas me? et ait ei Domine, omnia nosti, tii scis quia
amo te. Dicit ei Pasce oves meas. 1 8 Amen amen dico tibi, cum
esses iuvenior praecingebas te et ibas quo volebas, cum autem se-
nueris, extendes manus tuas, et alius te prgecnnget et ducet te quo
tu non vis. 19 BToc autem dixit significans qua morte clarifica-
turus esset deum. Et hoc dicto, ait illi Sequere me. 20 Con-
versus Petrus vidit illum discipulum seqnentem .^uem diligebat
lesus qui et recubuit in caena stiper pectus eius et dixerat Do-
mine, quis est qui tradet te? 21 Hunc ergo cum vidisset Petrus,
dicit ad lesumDomine, hic autem quid? 22 Dicit ei lesus Sic
volo eum permanere donec venio, quid ad te? tu me sequere.

23 Exiit ergo bic sermo apud fratres quia discipulus ille non
morietur. Non dixit illi autem lesus quia Non morietur, sed Sic
volo eum remanere donec venio, quid ad te? tu me sequere.

24 Hic est discipulus qui testimonium perhibet de his qui et
scripsit hsec, et scimus quia verum est testimonium eius. 25
Sunt autem et alia multa quidem quse fecit lesus, quae si scri-
bantur per singula, nec ipsum arbitror mundum capere eos qui
scribendi sunt libros. Amen.

CHRISTIANI^ 188S.

TYPIS MALLINGIANIS.

i3S Zii Us-

c

( l c-' !

I

II

51 776 253

,1-'5"E>'+

. -.. ,^.v. ^ ~£ il ,v

-El-S' '5'

y--v- -:''•

" .... < .i